سیطره گوگل بر فضای سایبر

۴ سپتامبر ۱۹۹۸م. بود که دو دانشجوی دکترای دانشگاه «استنفورد» برای تز دکترای خود، دست به طرّاحی موتور جست‌وجوی اینترنتی زدند که قصد آن تراکنش اطّلاعات سایت‌های اینترنتی و رتبه‌بندی آنها در زمان جست‌وجو می‌بود؛ امّا کمتر کسی فکر می‌کرد که آن ایده که از طرف لری پیج و سرگئی برین، به عنوان یک ایده نوین یاد می‌شد، روزی یکی از بزرگ‌ترین و تأثیرگذارترین شرکت‌های اینترنتی جهان شود.

گوگل (Google)، واژه‌ای برگرفته است از کلمه گوگول، به معنی یک و صد صفر در جلوی آن که نشان‌دهنده هدف این شرکت از دسترسی به تمام اطّلاعات داخل فضای سایبری است. پتانسیل اوّلیه این ایده مالکان شرکت گوگل، آن‌چنان بالا بود که از آن، به عنوان انقلابی در صنعت جست‌وجوی اینترنتی نام برده و سبب شد که توجّه بسیاری از شرکت‌ها و دولت‌ها بدان جلب شود.
گوگل پس از آنکه در سال ۱۹۹۸م. رسماً ثبت شد، ابتدا قصد داشت تا سهام خود را به یاهو (Yahoo) بفروشد؛ امّا این اتّفاق نیفتاد و حالا رقیبی قدرتمندتر از یاهو و قلب اینترنت جهان است. گوگل، تنها یک موتور جست‌وجوی فوق‌العاده نیست؛ در کنار آن، گوگل خدمات دیگری مانند، گوگلْ‌عکس (Google Picture)، گوگلْ‌ویدئو (Goolge Video)، گوگلْترجمه‌گر (Goolge Translate)، گوگلْ‌کتاب (Google books)، گوگلْ‌خبر (Google News)، گوگل‌پلاس(+Google)، جی‌میل (Gmail) و… را نیز ارائه می‌دهد. علاوه بر آن، گوگل دارای شرکت‌های دیگری است که یا آنها را خود احداث کرده یا اینکه آنها را به بالاترین قیمت‌ها خریده است.
کم‌کم با قدرت گرفتن گوگل و افزایش سرمایه و ثروت این شرکت و مالکانش، آنها تصمیم به احداث، تولید کالاها، خدمات و نرم‌افزارها و حتّی خرید شرکت‌های بزرگ دیگر گرفتند. یکی از بزرگ‌ترین خریدهای دنیای نرم‌افزار، خرید شرکت موتورولا توسط گوگل در سال ۲۰۱۱م. بود. گوگل همچنین تولیدکننده محبوب‌ترین و پرکاربردترین سیستم‌عامل‌های موبایل دنیا، اندروید است. سیستم عاملی که در سال ۲۰۰۵م. توسط این شرکت، به بازار ارائه شد. یوتیوب، بزرگ‌ترین وبگاه آپلود و تماشای آنلاین ویدئو نیز توسط این شرکت در سال ۲۰۰۵م. به مبلغ ۱۶۵۰ میلیون دلار خریداری شد. همچنین سیستم عامل گوگل‌کروم (Google Chroom)، مرورگر گوگل‌کروم، گوگل‌مپس موبایل(google maps mobile)، که برای بررسی ترافیک است، گوگل‌ارث (Google earth) برای نقشه‌های ماهواره‌ای، گوگل مپس برای نقشه‌های دقیق‌تر، شبکه‌های اجتماعی گوگل‌پلاس و پیکاسا از محصولات بسیار معروف و پرطرفدار گوگل هستند.
گوگل، غول است. دست روی هرچه بگذارد، مالکش می‌شود. هر چیز که بخواهد، می‌سازد و هر چیزی را که بخواهد، می‌بیند و آن را ذخیره می‌کند. هرگاه شما به درگاه گوگل می‌روید، متنی را تایپ و جست‌وجو می‌کنید، گوگل آن را همراه آی‌پی شما و در سرورهای خودش ذخیره می‌کند. از ابتدای کار گوگل نیز این‌چنین بوده است، شما پرونده‌ای قطور در گوگل دارید، هر ویدئویی که در یوتیوب دیده‌اید، هر سایتی که با سرچ گوگل رفته‌اید، هر پیامی‌که با جی‌میل فرستاده‌اید، هر چه که در گوگل پلاس قرار داده‌اید، و… همگی موجود است.
پس حالا با چهره ترسناک گوگل مواجه شده‌اید. او همه‌چیز را می‌داند و ذخیره کرده است؛ همچون فرشتگان دوش چپ و راست انسان، اعمال شما در گوگل ثبت‌شده است. در طول ۱۵ ساله‌ای که از عمر گوگل می‌گذرد، بارها شرکت‌ها و کاربران زیادی علیه گوگل شکایت و اعتراض کرده‌اند. یکی از مهم‌ترین آنها، زمانی بود که گوگل از محصول خود، به نام گوگل استریت (google street view) رونمایی کرد. این محصول از داخل خیابان‌ها عکس می‌انداخت تا به عنوان نقشه تصویری مورد استفاده قرار گیرد؛ امّا در این میان، تصاویر مردم عادی در حالت‌های مختلف، تصاویر منازل آنها و تصاویر دیگری که از سوی عدّه‌ای نقض حریم شخصی افراد محسوب می‌شد، وجود داشت.
همچنین یکی دیگر از رسوایی‌های گوگل در مورد نقض حریم شخصی در سال ۲۰۱۰م. اعلام شد. گوگل عنوان کرد که این شرکت به‌طور تصادفی! ارتباطات بی‌سیم (وایرلس) چند صد هزار نفر را دریافت کرده است؛ امّا چند ماه بعد مشخّص شد که نه تنها از مردم آمریکا، بلکه از مردم ۳۰ کشور دیگر هم اطّلاعات موجود در ارتباطات وایرلس را شنود و جاسوسی می‌کرده است.
این اتّفاق، ما را یاد پروژه «سازمان امنیّت ملّی آمریکا» NSA می‌اندازد. در این پروژه جدید، نفوذ و هک اطّلاعات یک شبکه محلّی خصوصی، که هیچ‌گونه دسترسی به اینترنت ندارد، با استفاده از امواج رادیویی صورت می‌گیرد.
یکی دیگر از امکانات شاخص گوگل، بخش گوگل بوکس (google books) آن است که در آن، گوگل بخش‌هایی از کتاب‌های مختلف را قرار داده است تا کاربران آن را بررسی کنند؛ امّا بر اساس حقّ مؤلّف، گوگل امکان قرار دادن کامل آنها را نداشته است. این محدودیت، مانع رسیدن گوگل به هدف خود نشده است. گوگل برنامه‌ای بزرگ‌تر و جهان‌شمول‌تر از گوگل بوکس را آغاز کرده است که آن را به یک قدرت اطّلاعات بلامنازع تبدیل خواهد کرد.
امّا این طرح و پروژه چیست؟ گوگل قصد دارد که از کتاب‌های جهان یک نسخه اسکن شده الکترونیکی تهیه کند و آنها را به‌عنوان کتابخانه الکترونیکی گوگل ایجاد کند. برنامه گوگل طوری برنامه‌ریزی شده است که در آینده دور، آن را به قطب کتب الکترونیکی تبدیل می‌کند و انحصار آن را بدون رقیب در اختیار خواهد داشت و این خود یک تهدید بالقوّه برای آیندگانی است که می‌خواهند برای دسترسی به کتاب، از گوگل استفاده کنند. تهدیدی که امکان تحریف، حذف یا تحریم کتاب‌های زیادی را رقم می‌زند. در این صورت، هرگونه کسب اطّلاعات از این کتابخانه، به انحراف در اندیشه گذشتگان و مؤلّفان و اندیشه کاربران می‌انجامد. در این پروژه، گوگل از کتابخانه‌های بزرگ در کشورهای مختلف نسخ مکتوب آنها را به‌صورت الکترونیکی اسکن و آنها را ذخیره می‌کند. کتابخانه‌ای که هیچ محدودیت سنّی، جایگاهی، ملّیتی و علمی‌برای دسترسی به آن وجود نخواهد داشت و هر کس از هر جای دنیا می‌تواند به آسانی، از طریق اینترنت بدان دسترسی پیدا کند.
گوگل مغز جهان می‌شود. در برآوردهای استراتژیک، Brain Land یا مغز جهان، کشور آمریکاست. کشوری که در آن، سرورهای جاسوسی سایبرنتیکی سرویس آژانس امنیّت ملّی آمریکا NSA حضور دارد. بالغ بر هفتاد درصد سرورهای جهان در داخل خاک آمریکاست و حالا دیگر بخشی از این مغز، یعنی گوگل، خود را تکامل می‌دهد و مغز اندیشه و اطّلاعات علمی جهان، کتابخانه الکترونیکی گوگل را رقم می‌زند. سیطره اطّلاعاتی‌ای که هر روز بر قدرت و وسعت خود می‌افزاید و وابستگی اطّلاعاتی مردم جهان را به خود، به طور روزافزون، افزایش می دهد.
مطمئن باشید که این پایان کار گوگل نیست. شرکتی که ابتدا یک موتور جست‌وجوی کوچک بود و حتّی ۱ میلیون دلار نمی‌ارزید، امروز شرکت‌های بزرگ جهان را می‌خرد و می‌فروشد. سیستم‌عامل موبایل و کامپیوتر تولید می‌کند و تمام اطّلاعات افراد را در موبایل‌ها و کامپیوترهایشان رصد می‌کند، از خیابان‌های شهر و حتّی حریم خصوصی افراد تصویر می‌گیرد، به ماهواره‌ها دسترسی داشته و تصاویر ماهواره از تمام نقاط جهان را در اختیار دارد، بزرگ‌ترین وبگاه آنلاین ویدئو را دارد که هرگاه بخواهد، برخی را محدود یا برخی را بزرگ‌نمایی می‌کند و در معرض دید قرار می‌دهد و در آخر، گوگلی که شما را می‌بیند، فعّالیت‌هایتان را رصد می‌کند و آنها را برای همیشه ذخیره‌سازی می‌کند، برای کنترل هرچه بیشتر فعّالیت افراد، برنامه‌های بیشتری خواهد داشت. مغزهای نابغه داخل گوگل، خوب می‌دانند که چطور در آینده، بر جهان اطّلاعات تسلّط یابند.
این شرکت و دیگر شرکت‌های مهمّ سایبرنتیکی موجود در خاک آمریکا این سرزمین را بی‌رقیب گذاشته‌اند و آن را مغز حیاتی اطّلاعات جهان نموده‌اند. بسیاری از کمپانی‌های سایبری در کشورهای دیگر، سعی داشته‌اند جای گوگل را بگیرند؛ امّا تاریخ نشان داده است که پشتیبان گوگل، دولت آمریکا بوده؛ دولتی که خود بزرگ‌ترین ابزار جاسوسی و رصد سایبری و ارتباطاتی جهان را دارد و به این راحتی قابل شکست دادن نیست. شاید یک راه غلبه بر آنها، ایجاد یک پایگاه عظیم سرورهای اینترنتی در کشوری غیر آمریکاست که می‌تواند میزان تراکنش‌های فوق‌العادّه زیادی را صورت دهد و امکان ایجاد یک شرکت بزرگ دیگر را تحت لوای آن فراهم سازد. هرچه هست، فقط این سیطره در جایی خارج از خاک آمریکا خواهد شکست.