چون غرض آمد…

ابراهیم شفیعى سروستانى

چون غرض آمد هنر پوشیده شد
صد حجاب از دل به سوى دیده شد
شاید بتوان گفت که از آغاز عصر غیبت کبرا تاکنون، در هیچ زمانى نام و یاد امام عصر، عجّل اللَّه تعالى فرجه، مانند زمان ما در میان مردم جارى و سارى نبوده است. افزایش محافل و مراسم دعاى ندبه، دعاى عهد، زیارت آل یاسین؛ خیل روزافزون عاشقان و مشتاقانى که هر شب چهارشنبه و جمعه از سراسر کشور راهى مسجد مقدس جمکران مى شوند؛ کتاب ها، جزوات و دیگر آثارى که با سیرى رو به تزاید در موضوع مهدویت و انتظار منتشر مى شوند؛ افزایش انجمن ها و گروه هاى مطالعاتى، پژوهشى که با هدف شناخت بیشتر شخصیت امام عصر، علیه السلام، و بازشناسى موضوع انتظار در دانشگاه هاى کشور شکل مى گیرند؛ برگزارى همایش ها و اجلاس هاى متعدد با هدف تبیین ابعاد مختلف موضوع مهدویت و… همه نشان از توجه قلبى مردم به امام عصر، علیه السلام، و احساس روزافزون نیاز به حجت خدا در جامعه ما دارد، که این خود تحوّلى مبارک و رویدادى عظیم است، رویدادى که شاید بتوان آن را ظهور اصغر و مقدمه ظهور اکبر مهدى موعود، علیه السلام، به شمار آورد.
امّا از آنجا که به موازات رشد و بالندگى هر حرکت صحیح، جریان هاى انحرافى و حرکت هاى ناصحیح نیز توسعه مى یابند، باید بسیار مراقب بود و اجازه نداد که حرکت مقدس و برخاسته از ضمیر پاک و آگاه مردم مسلمان کشورمان با اقدامات نادرست و حساب نشده عده اى و یا خداى نخواسته اغراض و نیت هاى ناپاک عده اى دیگر آلوده شود.
یکى از مهمترین آسیبهایى که درحال حاضر حرکت مقدس مهدویت را در جامعه ما خدشه دار مى سازد، عوام زدگى و گرایش به اقدامات سطحى و بى مایه است. که این موضوع در قالب هاى مختلفى همچون سخنرانى ها، نشر کتب، جشن ها، مراسم و… ظهور و بروز پیدا مى کند.

۱. سخنرانى ها، منابر و مجالس
به نظر مى رسد در سخنرانى ها و منابر و مجالسى که به نام مقدس امام عصر، علیه السلام، برگزار مى شود، باید چند نکته اساسى مورد توجه قرار گیرد:
۱. گسترش فرهنگ انتظار؛
۲. تقویت حالت انس و ارتباط معنوى مردم با امام عصر، علیه السلام؛
۳. تبیین وظایف و تکالیف مردم در برابر حجت خدا؛
۴. آشنا ساختن مردم با نشانه هاى ظهور و آماده ساختن آنها براى این پدیده مبارک؛
۵. پاسخگویى به پرسش ها و شبهات روز در موضوع مهدویت؛
۶. زدودن آثار جهل و خرافه از اعتقاد به مهدویت.
متأسفانه امروزه شاهدیم که برخى از سخنرانان و اهل منبر و خطابه به هیچ یک از موارد بالا توجه نکرده و صرفاً مردم را با نقل خواب و رویا و بیان حکایات ملاقات ها و تشرّفات، آن هم بدون توجه به میزان صحّت و استناد آنها، سرگرم مى کنند.
باید توجه داشت که این شیوه سخنرانى و تبلیغ نه تنها مردم را همواره در سطحى نازل از ایمان و آگاهى قرار مى دهد، بلکه اعتقاد و باور آنها را نیز بسیار شکننده و آسیب پذیر مى سازد؛ زیرا مردمى که تنها با بیان یک خواب و رؤیا جذب موضوع مهدویت مى شوند، با وقوع اندک خدشه اى در این نقل ها دچار تزلزل و سردرگمى مى شوند.
از سوى دیگر این قبیل سخنرانى ها و مجالس شنوندگان و مخاطبان جوان و نوجوان را از رسالت سنگینى که در برابر حجّت خدا، حضرت صاحب الامر، علیه السلام، دارند، غافل ساخته و به این اندیشه وامى دارد که تنها باید در پى به دست آوردن ادعیه، توسلات و ختوماتى براى تشرّف و ملاقات با آن حضرت بود و قطعاً این قبیل افراد اگر به آرزوى خود دست نیابند دچار دلزدگى و ناامیدى مى شوند.
خطر دیگرى که این نوع سخنرانى ها و مجالس دارد این است که اعتقاد به مهدویت را در نزد کسانى که هنوز به حقایق شیعه و عمق اندیشه مهدویت پى نبرده اند، به عنوان اعتقادى موهوم و آمیخته با خرافه جلوه مى دهد.

۲. کتابها و نشریات
تولید و نشر کتاب هاى مذهبى این روزها بازار آشفته اى دارد؛ برخى از ناشران و نویسندگانى که بدون داشتن شناخت و بینش عمیق دینى و تجربه و آزمودگى لازم در تولید آثار فرهنگى، وارد عرصه چاپ و نشر کتاب شده اند، بیش و پیش از آنکه به تغذیه فکرى صحیح جوانان و نوجوانان و عمق بخشیدن به شناخت و بینش دینى آنها بیندیشند، مطالب سطحى و مطابق ذوق و سلیقه عوام مردم را دستمایه کار خود قرار داده اند و از این طریق تجارت فرهنگى خود را رونق مى بخشند.
متأسفانه نشر و پخش کتاب هاى مهدوى نیز از این آفت دور نبوده است. اقبال روزافزون مردم به موضوع مهدویت و عطش آنها براى انس و ارتباط بیشتر با امام عصر، علیه السلام، زمینه اى را فراهم ساخته که عده اى ناآگاه و یا سودجو با انتشار آثار بسیار سطحى، نازل و بعضاً بى پایه و اساس اعتقاد مردم را به بازى بگیرند و ارتباط با حضرت صاحب الامر، علیه السلام، و تشرّف به محضر ایشان را درحد ساده ترین موضوع کوچه بازارى تنزل دهند.
از این رو بر متولیان امور فرهنگى و اعتقادى جامعه اسلامى، بویژه حوزه علمیه قم لازم است که با حساسیت و نظارت بیشتر ضمن تقدیر از نویسندگان و ناشرین کتاب هاى شایسته مهدوى به نحو مقتضى جلوى نشر و پخش آثار بى مایه و بى محتوا را بگیرند.

۳. جشن ها و مراسم
در چند سال گذشته جشن ها و مراسم نیمه شعبان توسعه بیشترى یافته و به یفمن ورود چند دستگاه دولتى در زمره برگزارکنندگان این جشن ها، بر شکوه و جلال ظاهرى آنها بسیار افزوده شده است؛ چراغانى، پخش نقل و شیرینى، آذین بندى خیابان ها و میادین، نورافشانى و… امّا در این میان چیزى که به فراموشى سپرده شده، فلسفه بزرگداشت روز نیمه شعبان است. تردیدى نیست که شادبودن و شاد کردن مردم در روزى که منجى عالم بشریت به دنیا آمده، امرى مطلوب و پسندیده است امّا اگر این موضوع باعث شود که مردم به طور کلى از اصل مسأله انتظار، ظهور و وظایفشان در برابر حجت خدا غافل شوند و خداى نخواسته نیمه شعبان بهانه اى شود براى برپایى کارناوال هاى شادى، کنسرت هاى موسیقى و حتى رقص و پایکوبى، دیگر نمى توان این مراسم را در جهت رضایت حضرت صاحب الامر، سلام اللَّه علیه، به شمار آورد.
مسئولان و سیاستگزاران فرهنگى کشور باید ضمن حفظ صبغه مردمى جشن هاى نیمه شعبان، به جاى صرف مخارج کلان براى امورى که هیچ تأثیرى در افزایش توجه مردم به امام عصر، علیه السلام، ندارد، همت خود را متوجه فعالیت هاى فرهنگى و تبلیغاتى ثمربخش کنند، فعالیت هایى که حداقل یک لحظه مردم را به تأمل در انتظار و فلسفه نیاز آنها به ظهور حضرت مهدى، علیه السلام، وادارد، نه اینکه آنها را در مقابل این پرسش قرار دهد که: آیا امام زمان، علیه السلام، به این ریخت و پاش ها راضى است؟ آیا در کشورى که فقر بیداد مى کند و بسیارى از مردم محتاج نان شب خود هستند، تدارک ریسه هاى چندهزار مترى، نصب هزاران پوستر و پلاکارد به اسم امام عدالت گستر معنا دارد؟ و آیا…؟
امیدواریم که نیمه شعبان امسال کمتر شاهد برنامه هاى پرزرق و برق و کم محتوا باشیم و این روز چونان گذشته یادآور نیاز ما به ظهور مردى باشد که اگر بیاید جهان پس از مولا على، علیه السلام، یک بار دیگر طعم عدالت را خواهد چشید. ان شاءاللَّه
 

ماهنامه موعود شماره ۲۷