موعود پایگاه اینترنتی موعود
۱. در قرآن شریف، خانواده محبوب‌ترین بنیاد اجتماعی معرفی گشته است. برای آن که از ارزش و قداست این بنیان محبوب پابرجا و محفوظ بماند، خدای متعال برای هر یک از اعضای خانواده، تکلیف، وظایف و حقوقی[۱] تعیین کرده است که رعایت آن‌ها، موجب دستیابی خانواده به آرامش و آسایش، خواهد شد.
۲. اوّلین قدم، اوّلین راهکار: در فرهنگ قرآن، هدف اصلی از ازدواج رسیدن به آرامش روان و آسایش خاطر، پیمودن طریق رشد، نیل به کمال انسانی و تقرب به ذات حقّ است.[۲] و این بدست نمی‌آید مگر از طریق انتخاب درست و در دامن همسران برتر. نه با ازدواج گریزی می‌توان به آسایش و آرامش دست یافت و نه با ازدواج‌های نابرابر و طلاق‌های متعدد و متنوع.[۳] قرآن شریف می‌فرماید: «هوَ الّذی خَلقکم مِن نفسٍ واحدهٍ جَعَلَ مِنها زوجها لِیَسکُن اِلیها...»[۴] یعنی «او خدایی است که (همه و) شما را از یک فرد آفرید؛ و همسرش را نیز از جنس او قرار داد، تا در کنا او بیاساید.» خود ازدواج باید آرامش روح و زندگی را به همراه داشته باشد و این بدست نمی‌آید، مگر در سایه تفاهم و درک درست از همدیگر و زندگی. در واقع اساس زندگی بر انس و الفت استوار است.[۵] و این نیست مگر در گروه انتخاب درست.
۳.راهکار عقیدتی و پایبندی به باورها: یکی از زیباترین راهکار، برای دستیابی خانواده به آرامش و آسایش، آن است که فضای حاکم بر خانواده و نوع نگرش از زندگی، الهی و خدا محور باشد. قرآن شریف، آرامش و آسایش را در گرو نام و یاد خداوند مهرگستر قرار داده است. می‌فرماید: «اَلا بذکرِ الله تَطمَئِنُّ القلوب»[۶] یعنی «آگاه باشید، تنها با یاد خدا دل‌ها آرامش می‌یابد.» این نکته بر سراسر زندگی سایه افکنده است. فرد، خانواده و جامعه در صورتی می‌توانند به آرامش و آسایش دسترسی پیدا کنند که نام و یاد خدا بر آن حاکم باشد. آرامش روان از بزرگترین موهبت‌های الهی است.[۷] که فقط در سایه نام و یاد الهی باید آن را جستجو کرد. اضطراب، استرس، عصبانیّت، لاابالی‌گری، شهوت‌پرستی، پایمال کردن حقوق انسان‌ها و بسیاری از نبایدهای اخلاقی، چیزی نیست که با دارو درمان یابد. تنها در پرتو ایمان، باید از آن‌ها پیشگری و یا درمان کرد. قرآن شریف می‌فرماید: «و هر کس از یاد من روی گردان شود، زندگی (سخت) و تنگی خواهد داشت؛ و روز قیامت، او را نابینا محشور می‌کنیم.»[۸]به هر تقدیر، در پرتو نام و یاد خدا، بندگی و عبودیت نمودن، به یقین می‌توان به آرامش و آسایش آرمانی دست یافت. پدر و مادری که اهل عبادت، نماز، مسجد، دعا، توسل و نیایش باشند، زندگی آرامی خواهند داشت. نقش تربیتی نماز و روزه بسیار بالا است و باعث رونق و صفای خانواده میشود. بحث‌هایی چون قرآن درمانی، نیایش درمانی، دعا درمانی، خانواده درمانی[۹] و … از جمله بحث‌های روز روان‌شناسان بزرگ است.این بحث بسیار طولانی است و امکان بررسی همه آن ها در این مختصر ممکن نباشد.
۴. راهکار اخلاقی و عاطفی: در فرهنگ قرآن، زن به عنوان مظهر جمال الهی در چهره انسان نقش‌آفرینی می‌کند.[۱۰] قرآن شریف، آرامش و آسایش زن و مرد را در قالب یک راهکار اخلاقی و عاطفی، بسیار زیبا بیان می‌کند؛ می‌فرماید: «و مِن ایاتِهِ اَن خَلَقَ لَکم مِن اَنفسِکُم اَزواجاً لِتَسکُنوا اِلیها و جَعَلَ بَینَکم مَوَدَّهً و رَحمهً اِنَّ فی ذلک لِایاتٍ لِقومٍ یَتَفَکّرون»[۱۱] یعنی: «و از نشانه‌های او این است که همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید، و در میانتان مودت و رحمت قرار داد؛ در این نشانه‌هایی است برای گروهی که تفکّر می‌کنند.»
منشأ گرایش مرد به زن و آرمیدن مرد در سایه انس به زن همانا مودتّ و رحمت است که خداوند بین آن‌ها قرار دارد و این مودتّ الهی و رحمت خدایی غیر از گرایش غریزه‌ی نر و ماده است که در حیوان‌ها هم موجود است. این همان محبّت الهی است.[۱۲] «محبت، زیباترین جلوه‌ی ایمان است، محبت، متعالی‌ترین رفتارهاست، محبت، پاسخی به گرانقدرترین نیاز فطری انسان است، و در یک کلام، محبت‌آمیزه‌ای از گذشت و ایثار، شجاعت و صداقت، حق شناسی و عدالت، صبوری و همدلی و احساس است.»[۱۳] که در پرتو آن آرامش و آسایش زیبا به دست می‌آید.
از محبت همسران برتر شوند
وز محبت برتران همسر شوند[۱۴]قرآن شریف، می‌فرماید: «هُنّ لباسٌ لَکم وَ اَنتم لباسٌ لَهُنَّ»[۱۵] یعنی «آنان لباس شما هستند و شما لباس آنانید.» درسایه‌ی لباس محبّت و تفاهم است که آسایش و آرامش خانواده بدست می‌آید و ساختار و نظام خانواده مستحکم میشود.
پوشانیدن عیب‌های همدیگر، محرم راز همدیگر بودن، مصون داشتن همدیگر از آفت‌ها و آلودگی‌ها، آرام جان همدیگر بودن، تنوع بخشیدن به زندگی همدیگر، متناسب بودن در ابعاد مختلف زندگی، نزدیکترین همراه و همراز هم بودن، [۱۶] و … همه این‌ها از این تشبیه بسیار دل‌انگیز و دلنواز قرآنی بدست می‌آید که همه این‌ها زمینه‌ساز آرامش و آسایش خانواده هستند….
۵.راهکار اقتصادی: نقش اقتصاد را نباید در تأمین آرامش و آسایش خانواده نادیده گرفت. از نظر فقهی و حقوقی، اقتصاد در راستای تحیکم بنیان خانواده، نقش اساسی ایفا می‌کند. «آثار حقوق نکاح و پیوند زندگی مشترک، شامل دو بخش قابل توجّه است. بخشی از این آثار دارای جنبه اقتصادی و بخشی نیز متضمن حقوق و تکالیف همسران در روابط فی ما بین است.» قرآن شریف «اقتصاد سالم» را در تحکیم بنیان خانواده و به دنبال آن در دستیابی خانواده به آرامش و آسایش، بسیار مؤثر می‌داند. از این جهت با یک مهندسی بسیار زیبا، اقتصاد سالم را در ساختار خانواده جاسازی کرده است. مهریه و تأکید بر پرداخت بی‌چون و چرای آن، [۱۷] هزینه خوراک، پوشاک، و مسکن، [۱۸] توجه به ثروت ایتام، [۱۹] توجه به سهم قانونی مرد و زن در ارث، [۲۰] ارزیابی بلوغ اقتصادی یتیمان، پیش از واگذاری ارث به آنان، [۲۱] توجه به میراث یتیمان به عنوان امانتی سنگین، [۲۲] توصیه‌ای اخلاقی در مورد تقسیم ارث، [۲۳] توجه به تفاوت مرد و زن در ارث، [۲۴] توجه به طبقات میراث‌بران، [۲۵] توجه به استقلال اقتصادی زن، [۲۶]و … از جمله بحث‌های اقتصادی هستند که قرآن شریف، آن را در راستای تحیکم بنیان خانواده مطرح کرده است….
۶ . خلاصه و نتیجه: عمده‌ترین راهکارهای که برای دستیابی خانواده به آرامش و آسایش، قابل بیان است عبارتند از: ۱ .اصل ازدواج و توجه به شرایط مناسب آن در انتخاب همسر خیلی مهم است، چون در ازدواج گاهی، «اولین اشتباه، آخرین اشتباه است.»…..
۲ . راهکار بسیار مهم، راهکار عقیدتی و دینی است که به صورت‌های گوناگون انجام می‌گیرد. یاد خدا در چهره‌ی نماز، روزه، دعا و توسل، توکل، تسبیح، انفاق، ایثار و ….
۴ .راهکار اقتصادی، که در جای خودش بسیار مهم است. بدون اقتصاد سالم، ستون فقرات خانواده می‌شکند و خانواده به آرامش و آسایش دسترسی پیدا نمی‌کند. خانواده فقیر و به دنبال آن جامعه و کشور فقیر، همیشه سرافکنده و شرمنده هستند و نمی‌توانند صاحب قدرت و اقتدار باشند… از این جهت است که رسول اسلام ـ صلی الله علیه و آله ـ می‌فرماید: «خداوندا نان ما را مبارک فرما»[۲۷] لذا با مدیریت و برنامه‌های درست و به دنبال آن با تلاش همه جانبه و قناعت زیبا، زمینه‌های دستیابی آسایش و آرامش خانواده را فراهم و هموار ساخت.
منابع
۱.کتاب آئین همسرداری از استاد ابراهیم امینی.
۲ . همسران برتر از استاد دکتر غلامعلی افروز.
۳. حقوق نظام خانواده، اثر علی قائمی.[۱] . بقره/۲۳۳.
[۲] . افروز، غلامعلی، همسران برتر، تهران: انجمن اولیاء و مربیان، چاپ اول، ۱۳۷۷، ص ۲۴.
[۳] . مراجعه شود به کتاب امامی، حقوق مدنی. ج ۵.
[۴] . اعراف/۱۸۹.
[۵] . تفسیر نور، قم، مؤسسه در راه حق، چاپ اول، ۱۳۷۵. ج ۴، ص ۲۵۵.
[۶] . رعد/۲۸.
[۷] . افروز، غلامعلی، همسران برتر، همان.
[۸] . طه/۱۲۴.
[۹] . مراجعه شود به کتاب اثر جان کارلسون و دیگران، خانواده درمانی، ترجمه‌ی شکوه نوایی‌نژاد.
[۱۰] . جوادی آملی، عبدالله، زن در آیینه جلال و جمال، نشر فرهنگی رجاء، چاپ دوم، ۱۳۷۱، ص ۳۷.
[۱۱] . روم/۲۱.
[۱۲] . جوادی آملی، عبد الله، همان، ص ۵۰۴۰؛ افروز، غلامعلی، همان، ص ۳۲.
[۱۳] . افروز، غلامعلی، همان، ص ۳۲.
[۱۴] . همان، ص ۴۳.
[۱۵] . بقره/۱۸۷.
[۱۶] . افروز، غلامعلی، همسران برتر، همان، صص ۴۶ ـ ۶۰ و ۱۷۹.
[۱۷] . نساء/۴، ۱۹، ۲۱.
[۱۸] . بقره/۲۳۳ و نساء/۳۴.
[۱۹] . نساء/۲.
[۲۰] . نساء/۳۳ و ۱۷۶.
[۲۱] . نساء/۶.
[۲۲] . نساء/۹ ـ ۱۰.
[۲۳] . نساء/۸.
[۲۴] . نساء/۱۱ ـ ۱۴.
[۲۵] . نساء/۷، ۳۳ و ۱۷۶.
[۲۶] . نساء/۳۲.
[۲۷] . جعفری، محمدتقی، نیایش امام حسین ـ علیه السلام ـ در صحرای عرفات، تهران، نشر و آثار علامه، سوم، ۱۳۸۱، ص ۹۰.
