موعود پایگاه اینترنتی موعود
فَأَیْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ، ایشان بقیّه اللَّه میباشند، یعنی همان مهدی که در پایان و انقضای این مهلت خواهد آمد، همو که زمین را پر از قسط و عدل کند همچنان که پر از ظلم و جور شده است…
وجه الله، از لقبهای حضرت مهدی(عج)
آیه: وَ لِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَ الْمَغْرِبُ فَأَیْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ واسِعٌ عَلیمٌ: و مشرق و مغرب از آنِ خداست پس به هر سو رو کنید، آن‌جا روی [به] خداست. آری، خدا گشایشگر داناست. (بقره: ۱۱۵)
روایت: “احتجاجه(ع) علی زندیق جاء مستدلا علیه بآی من القرآن متشابهه تحتاج إلی التأویل علی أنها تقتضی التناقض و الاختلاف فیه و علی أمثاله فی أشیاء أخری جَاءَ بَعْضُ الزَّنَادِقَهِ إِلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (ع) وَ قَالَ لَوْ لَا مَا فِی الْقُرْآنِ مِنَ الِاخْتِلَافِ وَ التَّنَاقُضِ لَدَخَلْتُ فِی دِینِکُمْ فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ (ع) وَ مَا هُوَ قَالَ قَوْلُهُ تَعَالَی نَسُوا اللَّهَ فَنَسِیَهُمْ [۱] وَ قَوْلُهُ فَالْیَوْمَ نَنْساهُمْ کَما نَسُوا لِقاءَ یَوْمِهِمْ هذا [۲] وَ قَوْلُهُ وَ ما کانَ رَبُّکَ نَسِیًّا [۳] وَ قَوْلُهُ یَوْمَ یَقُومُ الرُّوحُ وَ الْمَلائِکَهُ صَفًّا لا یَتَکَلَّمُونَ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ وَ قالَ صَواباً [۴] وَ قَوْلُهُ وَ اللَّهِ رَبِّنا ما کُنَّا مُشْرِکِینَ [۵] وَ قَوْلُهُ تَعَالَی یَوْمَ الْقِیامَهِ یَکْفُرُ بَعْضُکُمْ بِبَعْضٍ وَ یَلْعَنُ بَعْضُکُمْ بَعْضاً [۶] وَ قَوْلُهُ إِنَّ ذلِکَ لَحَقٌّ تَخاصُمُ أَهْلِ النَّارِ»[۷] وَ قَوْلُهُ« لا تَخْتَصِمُوا لَدَیَّ [۸] وَ قَوْلُهُ الْیَوْمَ نَخْتِمُ عَلی أَفْواهِهِمْ وَ تُکَلِّمُنا أَیْدِیهِمْ وَ تَشْهَدُ أَرْجُلُهُمْ بِما کانُوا یَکْسِبُونَ [۹] وَ قَوْلُهُ وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ ناضِرَهٌ إِلی رَبِّها ناظِرَهٌ [۱۰]وَ قَوْلُهُ لا تُدْرِکُهُ الْأَبْصارُ وَ هُوَ یُدْرِکُ الْأَبْصارَ [۱۱] وَ قَوْلُهُ وَ لَقَدْ رَآهُ نَزْلَهً أُخْری عِنْدَ سِدْرَهِ الْمُنْتَهی [۱۲] وَ قَوْلُهُ لا تَنْفَعُ الشَّفاعَهُ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ قَوْلًا [۱۳] الْآیَتَیْنِ وَ قَوْلُهُ ما کانَ لِبَشَرٍ أَنْ یُکَلِّمَهُ اللَّهُ إِلَّا وَحْیاً [۱۴] وَ قَوْلُهُ کَلَّا إِنَّهُمْ عَنْ رَبِّهِمْ یَوْمَئِذٍ لَمَحْجُوبُونَ [۱۵] وَ قَوْلُهُ هَلْ یَنْظُرُونَ إِلَّا أَنْ تَأْتِیَهُمُ الْمَلائِکَهُ أَوْ یَأْتِیَ رَبُّکَ [۱۶] وَ قَوْلُهُ بَلْ هُمْ بِلِقاءِ رَبِّهِمْ کافِرُونَ [۱۷]وَ قَوْلُهُ فَأَعْقَبَهُمْ نِفاقاً فِی قُلُوبِهِمْ إِلی یَوْمِ یَلْقَوْنَهُ [۱۸] وَ قَوْلُهُ فَمَنْ کانَ یَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ [۱۹] وَ قَوْلُهُ وَ رَأَی الْمُجْرِمُونَ النَّارَ فَظَنُّوا أَنَّهُمْ مُواقِعُوها [۲۰] وَ قَوْلُهُ وَ نَضَعُ الْمَوازِینَ الْقِسْطَ لِیَوْمِ الْقِیامَهِ [۲۱] وَ قَوْلُهُ فَمَنْ ثَقُلَتْ مَوازِینُهُ وَ مَنْ خَفَّتْ مَوازِینُهُ [۲۲].
قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ(ع) فَأَمَّا قَوْلُهُ تَعَالَی نَسُوا اللَّهَ فَنَسِیَهُمْ [۲۳] یَعْنِی إِنَّمَا نَسُوا اللَّهَ [۲۴] فِی دَارِ الدُّنْیَا لَمْ یَعْمَلُوا بِطَاعَتِهِ فَنَسِیَهُمْ [۲۵] فِی الْآخِرَهِ أَیْ لَمْ یَجْعَلْ لَهُمْ مِنْ ثَوَابِهِ شَیْئاً فَصَارُوا مَنْسِیِّینَ مِنَ الْخَیْرِ ….
… قَالَ السَّائِلُ مَنْ هَؤُلَاءِ الْحُجَجُ قَالَ (ع) هُمْ رَسُولُ الله(ص) وَ مَنْ حَلَّ مَحَلَّهُ مِنْ أَصْفِیَاءِ اللَّهِ الَّذِینَ قَرَنَهُمُ اللَّهُ بِنَفْسِهِ وَ بِرَسُولِهِ وَ فَرَضَ عَلَی الْعِبَادِ مِنْ طَاعَتِهِمْ مِثْلَ الَّذِی فَرَضَ عَلَیْهِمْ مِنْهَا لِنَفْسِهِ وَ هُمْ وُلَاهُ الْأَمْرِ الَّذِینَ قَالَ اللَّهُ فِیهِمْ أَطِیعُوا اللَّهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ [۲۶] وَ قَالَ فِیهِمْ وَ لَوْ رَدُّوهُ إِلَی الرَّسُولِ وَ إِلی أُولِی الْأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذِینَ یَسْتَنْبِطُونَهُ مِنْهُمْ [۲۷] قَالَ السَّائِلُ مَا ذَلِکَ الْأَمْرُ قَالَ عَلِیٌّ(ع) الَّذِی تَنَزَّلُ بِهِ الْمَلَائِکَهُ فِی اللَّیْلَهِ الَّتِی یُفَرَّقُ فِیهَا کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ [۲۸] مِنْ خَلْقٍ وَ رِزْقٍ وَ أَجَلٍ وَ عَمَلٍ وَ حَیَاهٍ وَ مَوْتٍ وَ عِلْمِ غَیْبِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ الْمعجزاتِ الَّتِی لَا تَنْبَغِی إِلَّا لِلَّهِ وَ أَصْفِیَائِهِ وَ السَّفَرَهِ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ خَلْقِهِ وَ هُمْ وَجْهُ اللَّهِ الَّذِی قَالَ فَأَیْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ [۲۹] هُمْ بَقِیَّهُ اللَّهِ یَعْنِی الْمَهْدِیَّ الَّذِی یَأْتِی عِنْدَ انْقِضَاءِ هَذِهِ النَّظِرَهِ فَیَمْلَأُ الْأَرْضَ عَدْلًا کَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً وَ مِنْ آیَاتِهِ الْغِیبَهُ وَ الِاکْتِتَامُ عِنْدَ عُمُومِ الطُّغْیَانِ وَ حُلُولِ الِانْتِقَامِ وَ لَوْ کَانَ هَذَا الْأَمْرُ الَّذِی عَرَّفْتُکَ نَبَأَهُ لِلنَّبِیِّ دُونَ غَیْرِهِ لَکَانَ الْخِطَابُ یَدُلُّ عَلَی فِعْلٍ خَاصٍّ غَیْرِ دَائِمٍ وَ لَا مُسْتَقْبَلٍ وَ لَقَالَ نَزَلَتِ الْمَلَائِکَهُ وَ فُرِقَ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ وَ لَمْ یَقُلْ تَنَزَّلُ الْمَلائِکَهُ [۳۰] وَ یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ [۳۱] وَ قَدْ زَادَ جَلَّ ذِکْرُهُ فِی التِّبْیَانِ وَ إِثْبَاتِ الْحُجَّهِ بِقَوْلِهِ فِی أَصْفِیَائِهِ وَ أَوْلِیَائِهِ (ع) أَنْ تَقُولَ نَفْسٌ یا حَسْرَتی عَلی ما فَرَّطْتُ فِی جَنْبِ اللَّهِ [۳۲] تَعْرِیفاً لِلْخَلِیقَهِ قُرْبَهُمْ أَ لَا تَرَی أَنَّکَ تَقُولُ فُلَانٌ إِلَی جَنْبِ فُلَانٍ إِذَا أَرَدْتَ أَنْ تَصِفَ قُرْبَهُ مِنْهُ وَ إِنَّمَا جَعَلَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فِی کِتَابِهِ هَذِهِ الرُّمُوزَ الَّتِی لَا یَعْلَمُهَا غَیْرُهُ وَ غَیْرُ أَنْبِیَائِهِ وَ حُجَجِهِ فِی أَرْضِهِ لِعِلْمِهِ بِمَا یُحْدِثُهُ فِی کِتَابِهِ الْمُبَدِّلُونَ مِنْ إِسْقَاطِ أَسْمَاءِ حُجَجِهِ مِنْهُ وَ تَلْبِیسِهِمْ ذَلِکَ عَلَی الْأُمَّهِ لِیُعِینُوهُمْ عَلَی بَاطِلِهِمْ فَأَثْبَتَ فِیهِ الرُّمُوزَ وَ أَعْمَی قُلُوبَهُمْ وَ أَبْصَارَهُمْ لِمَا عَلَیْهِمْ فِی تَرْکِهَا وَ تَرْکِ غَیْرِهَا مِنَ الْخِطَابِ الدَّالِّ عَلَی مَا أَحْدَثُوهُ فِیهِ وَ جَعَلَ أَهْلَ الْکِتَابِ الْمُقِیمِینَ بِهِ وَ الْعَالِمِینَ بِظَاهِرِهِ وَ بَاطِنِهِ مِنْ شَجَرَهٍ أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِی السَّماءِ تُؤْتِی أُکُلَها کُلَّ حِینٍ بِإِذْنِ رَبِّها [۳۳] أَیْ یُظْهِرُ مِثْلَ هَذَا الْعِلْمِ لِمُحْتَمِلِیهِ فِی الْوَقْتِ بَعْدَ الْوَقْتِ وَ جَعَلَ أَعْدَاءَهَا أَهْلَ الشَّجَرَهِ الْمَلْعُونَهِ الَّذِینَ حَاوَلُوا إِطْفَاءَ نُورِ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَ یَأْبَی[فأبی] اللَّهُ إِلَّا أَنْ یُتِمَّ نُورَهُ [۳۴] وَ لَوْ عَلِمَ الْمُنَافِقُونَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ مَا عَلَیْهِمْ مِنْ تَرْکِ هَذِهِ الْآیَاتِ الَّتِی بَیَّنْتُ لَکَ تَأْوِیلَهَا لَأَسْقَطُوهَا مَعَمَا أَسْقَطُوا مِنْهُ وَ لَکِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ اسْمُهُ مَاضٍ حُکْمُهُ بِإِیجَابِ الْحُجَّهِ عَلَی خَلْقِهِ کَمَا قَالَ فَلِلَّهِ الْحُجَّهُ الْبالِغَهُ [۳۵] أَغْشَی أَبْصَارَهُمْ وَ جَعَلَ عَلَی قُلُوبِهِمْ أَکِنَّهً [۳۶]عَنْ تَأَمُّلِ ذَلِکَ فَتَرَکُوهُ بِحَالِهِ وَ حُجِبُوا عَنْ تَأْکِیدِ الْمُلَبِّسِ بِإِبْطَالِهِ فَالسُّعَدَاءُ یَتَثَبَّتُونَ عَلَیْهِ وَ الْأَشْقِیَاءُ یَعْمُونَ عَنْهُ …
فرد زندیقی نزد مولی الموحّدین أمیر المؤمنین (ع) آمده و گفت: اگر این اختلاف در آیات قرآن شما نبود؛ حتما به دین شما، [ایمان میآوردم] میآمدم. حضرت فرمود: آن آیات کدامند؟
گفت: این فرمایش خداوند: نَسُوا اللَّهَ فَنَسِیَهُمْ و بیان خداوند فَالْیَوْمَ نَنْساهُمْ کَما نَسُوا لِقاءَ یَوْمِهِمْ هذا و بیان خداوند وَ ما کانَ رَبُّکَ نَسِیًّا و بیان خداوند یَوْمَ یَقُومُ الرُّوحُ وَ الْمَلائِکَهُ صَفًّا لا یَتَکَلَّمُونَ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ وَ قالَ صَواباً و بیان خداوند وَ اللَّهِ رَبِّنا ما کُنَّا مُشْرِکِینَ و بیان خداوند یَوْمَ الْقِیامَهِ یَکْفُرُ بَعْضُکُمْ بِبَعْضٍ وَ یَلْعَنُ بَعْضُکُمْ بَعْضاً و بیان خداوند إِنَّ ذلِکَ لَحَقٌّ تَخاصُمُ أَهْلِ النَّارِ و گفته خدا قالَ لا تَخْتَصِمُوا لَدَیَّ و بیان خداوند الْیَوْمَ نَخْتِمُ عَلی أَفْواهِهِمْ وَ تُکَلِّمُنا أَیْدِیهِمْ وَ تَشْهَدُ أَرْجُلُهُمْ بِما کانُوا یَکْسِبُونَ و بیان خداوند وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ ناضِرَهٌ إِلی رَبِّها ناظِرَهٌ و بیان خداوند لا تُدْرِکُهُ الْأَبْصارُ وَ هُوَ یُدْرِکُ الْأَبْصارَ و بیان خداوند وَ لَقَدْ رَآهُ نَزْلَهً أُخْری عِنْدَ سِدْرَهِ الْمُنْتَهی و بیان خداوند لا تَنْفَعُ الشَّفاعَهُ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ وَ رَضِیَ لَهُ قَوْلًا و بیان خداوند وَ ما کانَ لِبَشَرٍ أَنْ یُکَلِّمَهُ اللَّهُ إِلَّا وَحْیاً و بیان خداوند کَلَّا إِنَّهُمْ عَنْ رَبِّهِمْ یَوْمَئِذٍ لَمَحْجُوبُونَ و بیان خداوند هَلْ یَنْظُرُونَ إِلَّا أَنْ تَأْتِیَهُمُ الْمَلائِکَهُ أَوْ یَأْتِیَ رَبُّکَ و بیان خداوند بَلْ هُمْ بِلِقاءِ رَبِّهِمْ کافِرُونَ و بیان خداوند فَأَعْقَبَهُمْ نِفاقاً فِی قُلُوبِهِمْ إِلی یَوْمِ یَلْقَوْنَهُ و بیان خداوند فَمَنْ کانَ یَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ و بیان خداوند وَ رَأَی الْمُجْرِمُونَ النَّارَ فَظَنُّوا أَنَّهُمْ مُواقِعُوها و بیان خداوند وَ نَضَعُ الْمَوازِینَ الْقِسْطَ لِیَوْمِ الْقِیامَهِ و بیان خداوند فَمَنْ ثَقُلَتْ مَوازِینُهُ وَ مَنْ خَفَّتْ مَوازِینُهُ .
[سپس]أمیر المؤمنین(ع) فرمود: امّا آیه مبارکه نَسُوا اللَّهَ فَنَسِیَهُمْ یعنی: خداوند را در دنیا فراموش نموده و به دستوراتش عمل نکردند، پس خداوند نیز در آخرت توجّهی به آنان ندارد، مراد این است که؛ هیچ پاداشی به آنان نخواهد داد، بنابراین بدون ثواب هستند….
… فرد زندیق پرسید: این حجّت‌ها چه کسانند؟
فرمود: ایشان عبارتند از: رسول خدا و جماعتی از اصفیا که خداوند ایشان را مقرون به خود و رسول فرموده و طاعتشان را همچون طاعت خود بر خلق مفروض و واجب ساخته، ایشان صاحبان امری هستند، که در حقّ ایشان فرموده: أَطِیعُوا اللَّهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ و نیز وَ لَوْ رَدُّوهُ إِلَی الرَّسُولِ وَ إِلی أُولِی الْأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذِینَ یَسْتَنْبِطُونَهُ مِنْهُمْ.
فرد زندیق پرسید: منظور از این امر چیست؟ حضرت علی(ع) فرمود: عبارت از آن چیزی است که فرشتگان با آن از جانب حضرت حقّ نازل میگردند، در شبی که در آن هر امری با حکمت؛ معیّن و ممتاز گردد، از ایجاد و خلق و رزق و از اجل و عمل و از حیات و عمر و از موت جانداران و علم به غیب آسمان‌ها و زمین و معجزات و آیات که هیچ احدی را نسزد مگر خدای تعالی و اصفیا و سفیران که میان خدا و خلق اللَّه باشند که ایشان وجه خدایند که در قرآن ذکر نمود اشاره به همان اعیان است چنانکه فرموده: فَأَیْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ ، ایشان بقیّه اللَّه میباشند، یعنی همان مهدی که در پایان و انقضای این مهلت خواهد آمد، همو که زمین را پر از قسط و عدل کند همچنان که پر از ظلم و جور شده است. و از آیات او: غیبت و پنهان شدن هنگام اوج طغیان و اظهار انتقام میباشد و اگر این امری که برایت تعریف کردم، تنها مختصّ رسول خدا(ص)بود، خطاب دلالت بر فعل گذشته میکرد؛ نه بر فعل آینده و لفظ آیه این بود که: “فرشتگان نازل شدند” و “در آن شب هر امری با حکمت؛ معیّن و ممتاز شد” و نگفته بود: “فرشتگان نازل میگردند”، “در آن شب هر امری با حکمت؛ معیّن و ممتاز میگردد” و خداوند متعال برای روشن شدن مطلب در این آیه ـ در مورد اصفیا و اولیای خود ـ فرموده: أَنْ تَقُولَ نَفْسٌ یا حَسْرَتی عَلی ما فَرَّطْتُ فِی جَنْبِ اللَّهِ ، برای این‌که به خلایق قرب ایشان را بنمایاند، مگر تو خود نمیگویی: “فلانی در کنار فلانی است” وقتی بخواهی میزان قرب او را به آن فرد بنمایانی؟
و هر آینه خداوند متعال این رموز ـ که جز او و انبیا و حجّت‌های او در زمین از آن خبر ندارند ـ را در کتاب خود قرار داد، زیرا از احداثی که مبدّلین در کتابش مینمایند، نیک آگاه بود که اسمای حجج او را سقط نموده و امّت را دچار اشتباه کنند تا ایشان را بر باطل یاری کنند، بدین خاطر این رموز را در قرآن قرار داد و دل و دیدهاشان را کور ساخت، تا آن‌که این آیات و غیر اینها از خطاب؛ دلالت بر احداث این گروه در آن کند و خداوند أهل قرآن؛ که افراد وظیفهشناس و عالم به ظاهر و باطن آن هستند را از درختی قرار داد که اصل و ریشه آن برقرار؛ و شاخه آن به آسمان ـ رفعت و سعادت ـ بر شود. [درخت زیبایی که] به فرمان خدا همه اوقات میوههای خوردنی و خوش دهد، یعنی مانند این علم برای حاملانش همه اوقات بر دهد و دشمنان آیات قرآن را أهل شجره ملعونهای قرار داد که قصد داشتند که نور خدا را به گفتار باطل خود خاموش سازند، پس خدا جز به کمال رسیدن نور خود را نخواست. و اگر منافقان ملعون دانسته بودند چه جزایی در ترک این آیات- که تأویلش را گفتم- برایشان مقرّر شده؛ همه را اسقاط میکردند، ولی حکم خداوند متعال به ایجاب حجّت بر خلق امضاء شده، همان طور که فرموده: قُلْ فَلِلَّهِ الْحُجَّهُ الْبالِغَهُ، دیدگانشان را پوشانده و بر دل‌هاشان پرده افکندیم تا بدان واقف نشوند، پس آن را به حال خود گذاشتند و از تأکید فرد ملتبس به باطل محجوب شدند، پس افراد سعادتمند بر آن واقف و آگاه؛ و اشقیاء از درک آن کور و گمراه گردیدند و هر که را خداوند نور نبخشید هرگز روشنی نیابد. سپس خداوند متعال به جهت وسعت رحمت و رأفتش به خلق و آگاهی از احداث أهل تبدیل در کتابش؛ کلام خود را به سه دسته تقسیم فرمود: به قسمتی از آن؛ عالم و جاهل واقفند و قسمتی دیگر را جز آنان که برخوردار از ذهنی مصفّا و حسّی لطیف و قدرت تمیزند؛ نمیدانند، همانها که خداوند برای اسلام شرح صدرشان عطا فرموده و قسمتی دیگر را جز خود خدا و والیان او و راسخان در علم نمیدانند و هر آینه این کار را بدین خاطر انجام فرمود تا دیگر هیچ أهل باطلی که میراث رسول خدا (ص)از علم کتاب را غصب نموده مدّعی نشود و اضطرار مجبورشان کند تا برای فهم مطلب نزد اولیای خدا روند؛ همانها که از طاعتشان از سر افتخار و افترای بر خدا؛ استکبار نمودند؛ غاصبانی که به کثرت یاران خود مغرور شده و به خدا و پیامبر عناد ورزیدند…[۳۷]
نکته: ذکر روایت در ذیل آیه، دال بر صحت آن روایت نیست و نیاز به توضیح بیشتری درباره سند و صحت روایت است؛ اما بنای ما در این نوشتار به بیان روایات ذیل آیات است، صحت و وثاقت روایات نیاز به تجزیه و تحلیل دقیق علمی دارد؛ که در این نوشتار نمیگنجد. البته پژوهشگران و کاربران محترم میتوانند نکته، نظرات، نقد وپیشنهاد خود را به آدرس ما بفرستند؛ و ما نیز با بررسی نظرات محققان در صورت لزوم در ذیل روایت با عنوان دیدگاه محققان قرار میدهیم تا بر غنا و کیفیت مباحث افزوه شود.
منابع
الاحتجاج، ج ۱، ص ۲۴۱ ـ ۲۵۴.
بحار الأنوار، ج ۹۰، ص ۹۷ ـ ۱۲۷، باب ۱۲۹، ح ۱.
[۱] . توبه: ۶۷.
[۲] . اعراف: ۵۱.
[۳] . مریم: ۶۴.
[۴] . نبأ: ۳۸.
[۵] . انعام: ۲۳.
[۶] . عنکبوت: ۲۵.
[۷] . ص: ۶۴.
[۸] . ق: ۲۸.
[۹] . یس: ۶۵.
[۱۰] . قیامه: ۲۳ – ۲۲.
[۱۱] . انعام: ۱۰۳.
[۱۲] . نجم: ۱۴ – ۱۳.
[۱۳] . طه: ۱۰۹.
[۱۴] . شوریی: ۵۱.
[۱۵] . مطففین: ۱۵.
[۱۶] . انعام: ۱۵۸.
[۱۷] . سجده: ۱۰.
[۱۸] . توبه: ۷۷.
[۱۹] . کهف: ۱۱۰.
[۲۰] . کهف: ۵۳.
[۲۱] . انبیاء: ۴۷.
[۲۲] . اعراف: ۸.
[۲۳] توبه: ۶۷.
[۲۴] . همان.
[۲۵] . همان.
[۲۶] . نساء: ۵۹.
[۲۷] . نساء: ۸۳.
[۲۸] . دخان: ۴.
[۲۹] . بقره: ۱۱۵.
[۳۰] . قدر: ۴.
[۳۱] . دخان: ۴.
[۳۲] . زمر: ۵۶.
[۳۳] . ابراهیم: ۲۵ – ۲۴.
[۳۴] . توبه: ۳۲.
[۳۵] . انعام: ۱۴۹.
[۳۶].. انعام: ۲۵.
شبستان
