محراب کلمهای است، عبری و به صدر مجالس، محراب گفته میشود محراب مسجد نیز از این معنا گرفته شده است، زیرا محراب در مسجد در صدر آن قرار میگیرد. محراب کانون ارتباط با معبود یگانه است، محراب مرکز روشنایی دل مقتدای امت است.
آنچه یک دانشمند علوم طبیعی در کنار آزمایشگاه با چشم سر در جستجوی آن است، یک روحانی با چشم دل در گوشه محراب می جوید[۱]و… امّا در مورد محل ضربت خوردن حضرت علی(ع) جواب آن روشن میشود. در کتاب تاریخ نجف اشرف وحیره می نویسد: در مسجد جامع کوفه، یک مصلی میباشد که میگویند مصلای حضرت ابراهیم(ع) بوده است و … و نزدیک به آن مصلی طرف دست راست، کسی که رو به قبله دارد، محرابی است که گرداگرد آن چوب ساج است و همین محراب حضرت علی(ع) است که در آن، شقی لعین عبدالرحمن بن ملجم، شمشیر به سر مبارک آن حضرت زد و مردم در این محراب با حال گریه و دعا نماز میگزارند.[۲]مرحوم عماد زاده نیز بعد از ذکر همین خصوصیات برای محراب که اطراف آن چوب ساج است و غیر ذلک، می نویسد: ابن بطوطه که در حدود قرن ۷ به کوفه رفته، آثاری را دیده که اکنون بر آن وضع نیست و بنای مسجد جامع به نقل ابن بطوطه خانه حضرت نوح پیغمبر(ص) بود که، دری پهلوی محراب و مقام حضرت امیر(ع) داشته است.[۳]البته در کتب لغت، محراب را به کل مسجد نیز اطلاق کردهاند، چنانکه ابن حماد جوهری درباره آیه « فخرج علی قومه من المحراب»[۴]گفته، یعنی: « من المسجد»[۵]لذا، در این جا محراب را به معنای مسجد گرفته است، که این میتواند معنای مجازی محراب باشد، که به علاقه جزء و کل اسم جزء را مکان خاصی در مسجد است، به کل که کل مسجد است، اطلاق کردهاند.
منابع
[۱] – دکتر پاک نژاد، اولین دانشگاه و آخرین پیامبر r، ج ۲، کتابفروشی اسلامیه، ط ۱۳۶۰، ص ۱۱۴، با اضافات .
[۲] – سید عبد الحجه بلاغی، تاریخ نجف اشرف و حیره، چاپخانه مظاهری، ط ۱۳۶۸ هـ، ص ۱۴۳.
[۳] – عماد زاده، تاریخ چهارده معصوم ـ علیهم السلام ـ، نشریه مکتب قرآن، ط ۱۳۷۴، ص ۵۱۴.
[۴] – آیه ۱۱، سوره مریم.
[۵] – ابن حماد جوهری، الصحاح، دار العلم للملایین، بیروت، ج ۱، ص ۱۰۹ .
مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات