موعود پایگاه اینترنتی موعود
عرفات نام سرزمینی در اطراف مکه است که وقوف در آن در روز نهم ذی الحجه برای حجگذار واجب است.
این کلمه از ماده “عرف” به معنای شناخت است. این سرزمین محل انواع شناخت از جمله خودشناسی و خداشناسی است و از همین رو عرفات نام گرفته است. در این سرزمین انسان به نیازها و گناهان خود از یک سو و به عظمت و لطف و احسان همه جانبه خدا از سویی دیگر پی میبرد و در نتیجه از گناهان و تقصیرات خود اعتراف و توبه می‌کند.
البته وقوف در عرفات در صورتی موجب خودشناسی می‌شود که به همراه تفکر و معرفت باشد و گرنه صرف انجام اعمال آن هر چند که از لحاظ فقهی، تکلیف را ساقط می‌کند، اما چنین شخصی از رسیدن به این معارف از جمله خودشناسی بی نصیب خواهد بود.
پاسخ تفصیلی
عرفات نام ناحیه ای در شمال مکه و خارج از محدوده حرم است که وقوف در این سرزمین از ظهر روز نهم ذی الحجه تا غروب آن برای کسانی که احرام حج تمتع بسته‌اند واجب است. وقوف در عرفات فضیلت بسیاری دارد. امام صادق (ع) در اهمیت عرفه می فرماید: «اگر ماه مبارک رمضان بر کسی گذشت و او آمرزیده نشد تا رمضان آینده به آمرزش او امیدی نیست مگر آن که عرفه را درک کند.»
عرفات از ریشه “عرف” به معنای شناخت گرفته شده است. وقوف عرفات برای آن است که انسان به معارف و علوم دینی واقف شده و از اسرار الهی نظام آفرینش با خبر شود؛ چنانکه در دعای عرفه امام حسین یک دوره انسان شناسی و خودشناسی را می‌بینیم. حج گذار در عرفات، به خود متوجه می‌شود، حال و وضع و کارهای خود را محاسبه می‌کند، اگر خطایی در خود دید، توبه حقیقی می‌کند. یکی از بهترین انواع شناخت خود شناسی است که نردبان خداشناسی است. عرفات میدان خودشناسی و خداشناسی است.
فلسفه وقوف در عرفات این است که حاجی که ازتمام تعلقات دنیایی دست کشیده و زن و فرزندان و خویشان و دوستان و اموال و دارایی های خود را رها کرده و همه زر و زیور لباس خود را کنار گذاشته و تنها دو تکه لباس احرامی همانند کفن پوشیده، در میان خاک های این سرزمین مقدس خود را نیازمند و فقیر ببیند و تنها خدا را غنی و بی نیاز بداند تا به یاد مرگ و قبر و قیامت و فقر و بیچارگی در آن روز بیفتد و متوجه باشد که در آن روز پناهی جز پروردگار قادر متعال ندارد. اگر انسان با توجه به این امور یک روز یا بیشتر در این سرزمین بسر برد و واقعا خود را فراموش کند و متوجه پروردگارش باشد قطعا به مرتبه ای از شناخت نائل می‌شود و با بازنگری در خود و اعمال خود و توبه واقعی از گناهان خود می تواند به مقام قرب الاهی دست یابد. بنابراین، وقوف در عرفات بدون تفکر و بدون رهایی از غفلت و خود خواهی و تنها با اکتفاء انجام یک سری اعمال صوری و ظاهری باعث خودشناسی نمی‌گردد؛ هر چند که از لحاظ فقهی، با انجام این اعمال تکلیف از گردن انسان ساقط می‌شود. اما چنین شخصی از رسیدن به این معارف از جمله خودشناسی بی نصیب خواهد بود.
البته درباره راز نام گذاری این مکان به عرفات وجوهی دیگری نیز گفته شده است که با معنای گفته شده منافاتی ندارد و می‌شود در نامگذاری این واژه همه این وجوه مد نظر باشد؛ مثلا گفته شده است: حضرت آدم و حواء بعد از هبوط، یکدیگر را در آن سرزمین شناختند.[۱] حضرت آدم و حواء در آن سرزمین به گناه خود اعتراف کردند.[۲] یکی از شاگردان امام صادق (ع) از آن حضرت پرسید: چرا عرفات به این نام نامگذاری شده است؟ آن حضرت در پاسخ فرمود: « جبرئیل در روز عرفه، ابراهیم خلیل (ع) را به سوی بیابان عرفات حرکت داد، و در آن جا ابراهیم (ع) را با برنامههای حج آشنا کرد».[۳]
منابع:
[۱]. جوادی آملی، عبدالله، جرعه ای از صهبای حج، ص۱۴۷، چاپ چهرم، نشر مشعر، قم، ۱۳۸۶ه.ش.
[۲]. کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۴، ص۱۹۱، دار الکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۶۵ه.ش.
[۳] همان، ص۲۰۷.
اسلام کوئست
