رسول خدا (ص) فرمودند: هر کس مصیبت دیدهای را دلداری دهد پاداشی همانند مصیبت دیده دارد، بیآنکه خدا از اجر صاحب عزا چیزی بکاهد.
در خصوص لزوم تسلیت به بازماندگان اموات و زیارت آنها مطالبی را از کتاب ارزشمند “مفاتیح الحیاه” اثر ایت الله جوادی آملی مرور میکنیم:
بازماندگان میت نیازمند یاری و آرامش روحی اند و قبل از همه خدا به مصیبت دیدگان تسلی داده و فرموده است: “و صابران را بشارت ده؛ آنان که هر گاه مصیبتی بر آنان وارد میشود میگویند:” انّا لله و انا الیه راجعون“؛ همان کسانی که درودهای خدا و رحمت او بر ایشان است و همانان اند که هدایت یافتهاند”.(۱)
لزوم تسلیت (دلداری)
امام صادق (ع) فرمودند: دلداری لازم پس از خاکسپاری است.(۲)
حضور: امام صادق (ع) فرمود: برای تسلیت همین بس که مصیبت دیده تو را (در مراسم) ببیند.(۳)
دلداری زبانی: امام صادق (ع) نزد مصیبت دیدگانی رفتند و فرمودند: خدا ضعف شما را جبران کند به شما دلداری نیکو دهد و درگذشته شما را رحمت کند؛ آن گاه برگشت. (۴)
اطعام مصیبت دیده: امام صادق (ع) فرمودند: پس از شهادت جعفر بن ابی طالب رسول خدا (ص) به فاطمه (س) فرمان داد تا همراه زنان نزد همسرش اسماء بنت عمیس بروند و نزد وی بمانند و سه روز برای او غذا بپزند.(۵)
امام صادق (ع) فرمودند: سزاوار است همسایگان مصیبت دیده، به جای او سه روز اطعام کنند.(۶)
پاداش تسلیت
رسول خدا (ص) فرمودند: هر کس مصیبت دیده ای را دلداری دهد پاداشی همانند مصیبت دیده دارد، بی آنکه خدا از اجر صاحب عزا چیزی بکاهد.(۷)
ابراهیم از پروردگارش پرسید: ای پروردگار من! … پاداش آن که غمدیده ای را برای رضای تو به صبر وارد چیست؟ فرمود: وی را لباسی از ایمان می پوشانم که با آن در بهشت ماوا گزیند و با آن از آتش در امان بماند.(۸)
رسول خدا (ص) فرمودند: کسی که غمدیده ای را دلداری دهد در قیامت حله ای بر وی پوشانده میشود که مایه آراستگی اوست.(۹)
امیرمومنان(ع) فرمودند: کسی که فرزند مرده ای را تسلیت دهد خدا او را در سایه عرشش جای دهد در روزی که سایه ای جز آن سایه نیست. (۱۰)
توصیه به زیارت اموات: رسول خدا (ص) فرمودند: مردگانتان را زیارت کنید و بر آنان درود فرستید که آنان برای شما عبرت هستند.(۱۱)
امیر مومنان (ع) فرمودند: مردگانتان را زیارت کنید زیرا آنان به زیارت شما شادمان میشوند و نزد قبر پدر و مادر با دعایی که برای آن دو میکنید، حاجت بخواهید. (۱۲)
نهی از زیارت شبانه اموات: رسول خدا (ص) فرمودند: ای اباذر!… قبرها را زیارت کن تا به یاد آخرت باشی؛ ولی شبانه به زیارت آنها نرو.(۱۳)
نکته: البته رجحان طلب آمرزش برای اموات هنگام عبور شبانه از قبرستان همچنان محفوظ و ثابت است.
تعادل در زیارت مردگان: امام رضا (ع) فرمودند: هیچ مومنی نیست که قبر مومنی را زیارت کند و هفت بار نزد او سوره قدر را بخواند جز اینکه خدا او و صاحب قبر را بیامرزد.(۱۴)
پاداش دعا برای مردگان: امام صادق (ع) فرمودند: هر کس در شب جمعه برای ده نفر از برادران مرده اش دعا کند خدا بهشت را برایش واجب میکند.(۱۵)
پاداش نیابت از مردگان: امام صادق(ع) فرمودند: هر مسلمانی عمل صالحی را به نیابت مرده ای انجما دهد پاداش آن برای او دوچندان میشود و خدا میت را هم از این عمل بهره مند می سازد.(۱۶)
منابع:
۱. بقره، آیات ۱۵۵ – ۱۵۷
۲. الکافی، ج۳، ص ۲۰۴
۳. الفقیه، ج۱، ص ۱۷۴
۴. همان
۵. المحاسن، ج۲، ص ۴۱۹
۶. الفقیه، همان
۷. الکافی، همان، ص ۲۰۵
۸. مسکن الفواد، ص ۱۱۶
۹. الکافی، همان
۱۰. الکافی، همان، ص ۲۲۷
۱۱. تنبیه الخواطر و نزهه النواظر، ج۱، ص ۲۸۸
۱۲. الکافی، همان، ص۲۳۰
۱۳. شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۱۸، ص ۳۲۳
۱۴. الفقیه، ج۱، ص ۱۸۱
۱۵. مستدرک الوسائل، ج۶، ص ۷۳
۱۶. الفقیه، همان، ص ۱۸۵
شبستان