موعود پایگاه اینترنتی موعود
*آیا امام زمان(عج) وقت ظهور را می دانند و اگر نمی دانند آیا جهل و نقص برای امام معصوم نیست؟
در پاسخ به سئوال مورد نظر توجه به نکاتی ضروری است:
الف: عالم علی الاطلاق فقط خداوند متعال است و بغیر از ذات مقدس او هیچ کس از مخلوقات، اعم از ملائکه، انسان، و جن عالم به همه امور و اشیاء نمی‌باشند. خداوند متعال در قرآن کریم در آیات متعددی به این مهم اشاره و تصریح دارد: «او خدائی است که همه موجودات زمین را برای شما خلق کرد، و پس از آن به خلقت آسمان ها نظر گماشت و هفت آسمان را برفراز یکدیگر برافراشت و او به همه چیز دانا است.» «مشرق و مغرب هر دو ملک خدا است … خدا (به همه جا) محیط و (به هر چیز) دانا است»، «عالم الغیب فلا یظهر علی غیبه احداً» در این آیه خداوند متعال به عنوان یک قاعده کلی در مورد علم غیب می فرماید: «عالم الغیب خدا است او هیچکس را بر اسرار غیب اش آگاه نمی سازد». سپس به عنوان استثناء از این مسأله کلّی می فرماید: «الا من ارتضی من رسول» مگر رسول و پیامبری که او را برگزیده و از آنان راضی شده است.
بنابراین انبیاء و امامان معصوم ـ علیهم السلام ـ با اینکه انسان های کامل در هر عصر بوده و هستند و از هر لحاظ دانشمند ترین و داناترین انسان های عصر خود بلکه تمام اعصار بوده‌اند اما این هرگز به معنای این نیست که آنان همه چیز را می دانسته‌اند و یا می دانند حتی اموری مانند قیامت و یا زمان ظهور امام عصر ـ علیه السلام ـ را که از مصادیق علم غیب به شمار می آید و علم آن اختصاص به خداوند متعال دارد. در دعای شریف «یستشیر» که از رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ نقل شده آن حضرت در پیشگاه خداوند چنین عرضه می دارد: «… الهی انت العالم و انا الجاهل» خدایا تو عالم و دانای (مطلق) هستی و من ( در برابر علم و دانش تو) جاهل و نادان هستم. شکی نیست که همه موجودات امکانی در برابر ذات مقدس واجب الوجود ناقص اند بلکه هیچ اند.
ب: اصل ظهور و علائم حتمی آن، امر مسلّم و قطعی است، اما بنا بر مصالحی، زمان ظهور مشخص نیست و هیچکس جز خداوند از وقت دقیق آن آگاه نیست. بارها شیعیان معاصر و اصحاب ائمه ـ علیهم السلام ـ از آن بزرگواران در مورد زمان ظهور پرسیده‌اند. ولی آنان به صراحت از مشخص کردن آن امتناع کرده‌اند و زمان ظهور را همانند علم به قیامت، منحصر به خداوند دانسته‌اند و تأکید کرده‌اند که «کذب الوّقاتون».کسانی که وقت و زمان برای ظهور (حضرت مهدی (عج) معیّن کنند دروغ گفته‌اند. مفاد برخی روایات این است که زمان ظهور امام زمان ـ علیه السلام ـ برای کسی معلوم نیست و جزء مواردی است که فقط علم آن نزد خداوند متعال است؛ و در این معنا روایات متعددی داریم که زمان ظهور امام زمان ـ علیه السلام ـ با زمان وقوع قیامت مقایسه شده است؛ یعنی همان گونه که علم زمان وقوع قیامت منحصرا در اختیار ذات مقدس خداوند است، علم زمان ظهور حضرت نیز در نزد خداوند سبحان می‌باشد:از امام صادق ـ علیه السلام ـ نقل شده که درجواب «کمیت» که از آن حضرت پرسید: چه وقت حضرت مهدی ـ علیه السلام ـ ظهور می‌کند؟ امام ـ علیه السلام ـ فرمود: « از پیامبر همین مطلب پرسیده شد، حضرت فرمود: ظهور مهدی هم چون برپائی قیامت است؛ مهدی نمی آید مگر ناگهانی» به اموری، ناگهانی گفته می‌شود که علم و آگاهی به آن میسّر نباشد.
ج: روایاتی که می‌گویند امامان معصوم ـ علیهم السلام ـ علم به گذشته و آینده دارند و چیزی بر آنان پوشیده و مخفی نیست، از جهت منافاتی با عدم آگاهی امام از قیامت و یا امور شبیه آن مانند وقت ظهور، ندارند.
علامه طباطبائی قدس سرّه می‌گوید: «سبب حقیقی اختصاص علم غیب به خدای تعالی (و اینکه غیر او به همه امور آگاهی ندارد) این است که غیر او هر چه باشد وجودش محدود است، و ممکن نیست که از حدش بیرون شده و به آنچه که خارج از حد او و غایب از او است آگاه شود و معلوم است که هیچ موجودی (حتی پیامبران و امامان ـ علیهم السلام ـ) غیر محدود و غیر متناهی و محیط به تمام اشیاء نیست مگر خدای تعالی، پس تنها او عالم (مطلق و آگاه) به غیب است».ائمه اطهار ـ علیهم السلام ـ عالم به امور گذشته و آینده به اذن و اراده خدا هستند چنان چه روایات متعددی بر این معنا دلالت ظاهری دارند، اما بر اساس آیات قرآنی و برخی روایات که پیش از این به آن اشاره شد، علم به قیامت و زمان ظهور از عموم این روایات مستثنا شده است و روایاتی که می‌گویند علم به قیامت و زمان ظهور مختص به خداوند است، این روایات را که دلالت بر گستردگی دامنه علوم ائمه دارند، مقید می‌کنند و راه جمع معقول و قانونی هم همین است.
با توجه به نکاتی که توضیح داده شد معلوم می‌شود که پیامبران و امامان معصوم ـ علیهم السلام ـ، انسان های کامل هستند و در انسانیت و مقامات انسانی و الهی هیچ گونه نقص و کمبودی ندارند، امّا این به این معنا نیست که حتی در برابر ذات خدای متعال هم کامل اند و کمبودی ندارند، بلکه در برابر ذات مقدّس ربوبی و کمالات بی انتهاء و علوم الهی هرگز قابل مقایسه و سنجش نیستند و اصولا چنین فرضی معقول و منطقی نیست. بلکه همانند بقیه انسان ها نیاز مطلق دارند و همان گونه که در روایات از خود آن بزرگواران نقل شده‌اند در مقام فقر و ناداری مطلق به سر می‌برند. پس اینکه می‌گوئیم امام معصوم انسان کامل است و دارای هیچ گونه نقص و عیبی و جهلی نیست در مقایسه با سائر ـ موجودات و انسان ها می‌باشد زیرا آنان نسبت به بقیه انسان ها سرآمد همه کمالات می‌باشند امّا در برابر ذات خدای سبحان و علوم بی نهایت او فقیر و محتاج اند.
