مکتب اسلام برای طبیعت و محیط زیست اهمیت ویژه ای قائل است در آیات و روایات بسیاری، انسان ها را به مطالعه طبیعت و عناصر آن فراخوانده است . همچنین بسیاری از سوره های قرآن کریم به نام یکی از عناصر طبیعت خوانده میشود، مانند سور شریفه بقره، رعد، نحل، نور، عنکبوت، نجم، فجر، شمس، حدید، لیل، قمر، تین، ناس و… . خداوند منان، سرنوشت بشر را به گونه ای رقم زده است که در دامان طبیعت رشد کند و به آن نیازمند باشد . طبیعت به شکلی خلق شده است که در خدمت انسان باشد و نیازهای او را برطرف کند.
از جمله آیاتی وروایاتی که به طبیعت می پردازد و به نوعی ازآلوده کردن آن نهی میکند می توان به موارد زیر اشاره کرد.
«وَ لا تُفسِدُوا فِی الأرضِ بَعدَ إِصلاحِهَا …» (۱) زمین را بعد از اصلاح، فاسد نکنید
«…وَ لا تُلقُوا بِأیدِیکُم إِلَی التَّهلُکَهٍ…»؛ (۲) با دستان خود خویشتن را به هلاکت نیفکنید.
آلودگی آب
«…وَ جَعَلنَا مِنَ المَاءِ کُلَّ شَیءٍ حَیٍّ أفَلا یؤمِنُونَ» (۱) و همه چیز را از آب آفریدیم، آیا ایمان نمی آورند؟
«وَ هُوَ الَّذِی أنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأخرَجنَا بِهِ نَبَاتَ کُلِّ شَیءٍ…»؛ (۴) او کسی است که از آسمان آب را فرستاد و همه نباتات را ما به وسیله آب رویاندیم.
در این مورد آیات فراوان دیگری هم وجود دارد.
روایات: امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «سید شراب الجنه الماء»؛ (۵)
همچنین «نهی رسول الله ان یتفوط علی شفیر نهر ماء یستعذب منها أو نهر یستعذب او تحت شجره فیها ثمرتها»؛ (۶) رسول خدا (ص) نهی فرمودند از مدفوع نمودن در کناب نهر آب، چرا که مردم از آن رنج میبرند یا در نهر آب که موجب رنجش مردم میشود یا زیر درختی که میوه دارد.
همچنین فرمودهاند: «لا تفسد علی القوم ماءهم»؛ (۷) از آلوده کردن آب دشمنان بپرهیزید.
آلودگی خاک
آیات قرآن کریم:
«الَّذِی جَعَلَ لَکُم الأرض فِراشًا وَ السَّمَاءَ بِنَاءً…»؛ (۸) او کسی است که زمین را با فرش زیرپا و آسمان را سقف برای شما قرار داد.
«یَومَئِذٍ تُحَدِّثُ أَخبَارَهَا بِأنَّ رَبَّکَ أَوحَی لَهَا»؛ (۹) یعنی روز قیامت زمین از اخبار خود سخن میگوید به آنچه که خداوند به آن وحی نموده است. همانگونه که مشاهده میگردد زمین عنصری با شعور تلقی شده است که گنجینه اسرار الهی است.
ـ روایات: امام علی (علیه السلام): «فانکم مسئولون حتی عن البقاع و البهائم»؛ (۱۰) انسان ها مورد سؤال واقع میشوند حتی در مورد زمین ها و چهارپایان.
آلودگی صوتی
گاهی صوت باعث هلاکت بعضی از انسان ها معرفی شده است: «وَ أخَذَ الَّذِینَ ظَلَمُوا الصَّیحَهُ فَأصبَحُوا فِی دِیارِهِم جاثِمِینَ»، (۱۱) و ظالمان را صوت شدید فراگرفت و صبح دم به هلاکت افتادند.
گاهی صدای بلند به صدای حمار شبیه و از آن نهی شده است: «وَ اقصِد فِی مَشیِکَ وَاغضُض مِن صَوتِکَ إِنَّ أنکَرَ الأصواتِ لَصَوتُ الحَمیرِ»؛ (۱۲) هنگام راه رفتن متعادل باش و صدای خود را پایین بیاور که بدترین صدا، صدای الاغ است.
رسول خدا (ص): «یا اباذر، اخفض صوتک عندالجنائز و عندالمقال و عندالقرآن». (۱۴) ای ابوذر! در سه موضع صدای خود را پایین بیاور: موقع تشییع جنازه، موقع جنگ و موقع قرائت قرآن.
۱-اعراف، ۵۶ ۲-بقره، ۱۹۵ ۳ -انبیاء، ۳۰ ۴-انعام، ۹۹ ۵ -وسائل الشیعه، ج۱۷، ص۱۸۷، ح۴، ب۱ ۶-التهذیب، ج۱، ص۳۵۳، ح۱۱، ب۱۵
۷-فروع کافی، ج۳، ص۶۵، ح۹ ۸-بقره، ۲۲ ۹-زلزال، ۴ و۵ ۱۰-اصول کافی، ج۲، ص۳۳۱، ح۶ ۱۱-هود، ۶۷ ۱۲-لقمان، ۱۹ ۱۳-شیرازی،۱۴۲۰، ص۱۱۲
منبع: شبستان