موعود پایگاه اینترنتی موعود
یکصد و سی و دومین نشست از سلسله نشست های فرهنگ مهدوی موسسه فرهنگی هنری موعود عصر (عج)، با موضوع «مدیریت غریزه جنسی در طوفان ابتلائات آخرالزمانی» با سخنرانی حجت الاسلام دکتر رضا مهکام، پنجشنبه ۲۷ تیرماه در سالن سوره حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی‌برگزار شد.
حجت الاسلام دکتر رضا مهکام در ابتدای این نشست گفت: چند سالی است که به دلیل اقتضائات زمان به حوزه مشکلات جنسی وارد شده ام. بحث غریزه جنسی بسیار مفصل است و دامنه زیادی دارد. یکی از قوی ترین تمایلات و کشش ها در انسان قوه جنسی است و از ابتدای خلقت، بشر درگیر این مسأله بوده است.
تحولات جنسی در غرب
این استاد دانشگاه افزود: اگر به فیلم ها و عکس ها و فیلم های مستند در اروپا و آمریکا نگاه کنید متوجه می‌شوید که قبل از سال ۱۹۶۰ بسیاری از مردان و زنان با لباس پوشیده بوده‌اند. خانم ها معمولاً روسری سرشان بوده و دامنی بلند می پوشیدند. از ۱۹۶۰ تا ۱۹۶۸ اروپا به سمت برهنگی می روند که بعدها نامش را انقلاب جنسی می‌گذارند. این گونه عنوان می‌کنند که خیزش مردم اروپا برای رسیدن به آزادی جنسی این اتفاق را رقم زد اما در مقالات شان می‌بینیم که اعتراف می‌کنند که به هیچ وجه این انقلاب جنسی یک خیزش اجتماعی نبود بلکه شو و نمایشی بود که پشت آن سرمایه داران و سیاست مداران بودند. هدف شان از هم پاشیدن خانواده بود تا افرادی از خانواده خارج شوند و در شرایطی آزاد بدون خانواده قرار گیرند. اگر شما دارای خانواده باشید مقداری از روز را کار می‌کنید و باقی وقت خود را به خانواده اختصاص می دهید. اما وقتی فرد خانواده نداشته باشد ساعات بیشتری از روز را می تواند مشغول کار شود. به علاوه زنان نیز مشغول به کار می‌شوند و نیروی کار دو برابر می‌شود. در بسیاری از جاها از زنان کار بیشتری می‌کشند و مزد کمتری می دهند.
رضا مهکام سپس گفت: در برخی از کشورها از صنعت سکس به عنوان جاذبه گردشگری استفاده می‌شود. هدف از انقلاب جنسی رسیدن به لذت و شادی بدون تعهد بوده است. آزادسازی جنسی، رواج جلوگیری از آبستنی با قرص های ضد بارداری، برهنگی در ملأعام و در حضور دیگران، گسترش روابط جنسی پیش از ازدواج و تبدیل آن به امری معمولی، هنجار شدن هم جنس گرایی و ارضای میل جنسی به شکل های دیگر و قانونی شدن سقط جنین، نتایج انقلاب جنسی در غرب است. امروز دیگر در اروپا برای گرفتن شناسنامه برای فرزند نیازی به ذکر نام پدر نیست.
وی افزود: بخش اول انقلاب جنسی در اروپا را سکس آزاد (Free Sex) می نامند که در اوایل ۱۳۶۰ رخ می دهد. کمتر از گذشت ۸ سال در کنگره آمریکا قانونی به نام سکس ایمن (Save Sex) تصویب شد تا این که قدری جلوی بیماری های مقاربتی و فرزندان نامشروع را بگیرند. در ادامه قانون عفاف (Abstinence Approach) را در کنگره آمریکا تصویب کردند. اشتباه آن ها این بود که به دختران و پسران گفتند کنار هم باشید اما سعی کنید با هم رابطه نداشته باشید. در صورتی که قوه جنسی بسیار قوی است و فرد را به سمت خود پیش می‌برد. تمام این فرایند هایی که در غرب اتفاق افتاد با فرایندی مرموز در کشورهای جهان سوم به ویژه اسلامی دارد اتفاق می افتد. اگر مثلثی را شامل نیاز نوجوان، جوان و بزرگسال به مسایل جنسی و هجمه های گوناگون از همه طرف و بی توجهی و بی برنامگی مسئولین فرهنگی در نظر بگیریم، می‌بینیم که این ها جوانان و نوجوانان ما را تحت الشعاع قرار داده که فشار بسیار زیادی بر روی او می آورد.
تفاوت میان مبانی اسلامی و روانشناسی
رضا مهکام همچنین گفت: اسلام به عنوان آخرین دین مثل ادیان قبلی با مسأله جنسی مواجه نمی‌شود. اگر به مسیحیت و یهودیت – که این ادیان تحریف شده‌اند – نگاه کنید به شدت ادعا می‌کنند که قوه جنسی باید سرکوب شود اما در اسلام چنین چیزی نداریم. کتاب مکارم اخلاق مرحوم طبرسی را نگاه کنید. حدود ۸۴ روایت از پیامبر(ص) به علی(ع) وجود دارد که توصیه های ایشان درباره مسایل جنسی است. نشان می دهد که اسلام به هیچ وجه با این مسأله مشکلی ندارد. در صورتی که اگر بروید در خیابان و از مردم بپرسید نظر اسلام راجع به مسایل جنسی چیست اکثراً خواهند گفت که اسلام مخالف است.
وی افزود: درباره نیاز جنسی در روانشناسی اصالت با خود مسأله ارضا است چون نگاه اومانیستی وجود دارد. اما در اسلام اصل، مدیریت و سپس ارضا است. مثلاً در اسلام گفته می‌شود اگر گرسنه شدی به دنبال غذا خوردن برو و قبل از سیری از خوردن دست بکش. در تمامی غرایز در اسلام اصل بر مدیریت و ارضای سالم است. در روانشناسی ملاک ارضا در چهارچوب رضایت فرد و محیط است اما در اسلام ملاک در چهارچوب بهنجار عقلی و شرعی است و باید تعادل را حفظ نمود. در روانشناسی حق تسلط بر بدن و ارضا در بیشترین حد مطرح است. البته این نکات بر اساس نگاه اومانیسیتی است که نگاه غالب است؛ چون روانشناسانی هم هستند که این گونه فکر نمی‌کنند. اما در اسلام ارضا در حد کامیابی و بدون افراط و تفریط باید باشد.
رضا مهکام در ادامه عنوان کرد: در روانشناسی جهت گیری ارضا آزاد است اما در اسلام فقط در چهارچوب ازدواج مشروع انسان حق دارد رابطه جنسی داشته باشد که دلیل هم دارد. در بحث مداخله بیشترین مداخله ای که روانشناسان دارند مداخله در فرد است اما اسلام مداخله در فرد و محیط را در دستور کار قرار می دهد. برخی پدیده ها مثل کشف حجاب به دیگران آسیب وارد می‌کند و قوه جنسی دیگران تحت فشار قرار می‌گیرد. در اسلام قاعده لا ضرر و لا ضرار وجود دارد و ما نه حق داریم به خود ضرر برسانیم و نه به دیگران. پس در اسلام صرفاً توصیه برای فرد نیست بلکه برای محیط هم توصیه وجود دارد. در بحث زمان مداخله نیز روانشناسان معتقدند صبر می‌کنیم تا فردی به ما رجوع کند و بگوید من مشکل دارم در غیر این صورت ما کاری با افراد نداریم. اما اسلام می‌گوید ما باید به سمت پیش گیری برویم.
شیوه های مدیریت غریزه بر اساس اسلام و روانشناسی
وی اضافه کرد: خیلی از اوقات از جوانان می‌شنویم که می‌گویند وضعیت ما خیلی سخت است و باید این سخن آنان را بپذیریم. باید بپذیریم در شرایط هجمه هایی که امروز وجود دارد مدیریت غریزه جنسی بسیار کار سختی است. نباید به هیچ وجه حریف را دست کم گرفت. علی(ع) می فرمایند: با سعی و مجاهدت فضایل اخلاقی را به نفس سرکش خود تحمیل کن زیرا خواهش طبیعی بشر بر شهوات و رضایل اخلاقی است. شیوه های کنترل غریزه جنسی دو نوع است: در کنترل منفی تصور می‌شود باید با قوه جنسی مقابله و سرکوب شود. این روش کاملاً اشتباه است. بسیاری از کسانی را که می‌بینیم دچار مشکلات جنسی هستند در دوران نوجوانی به شدت نیاز خود را سرکوب کرده‌اند. در کنترل مثبت، تسلط و مدیریت غریزه جنسی مطرح است. می توانیم نام آن را مدیریت و مدارا بگذاریم. در این زمینه اولین مولفه مدیریت تعاملات است.
رضا مهکام سپس اظهار داشت: امیرالمومنین(ع) قوه جنسی و تمامی تمایلات انسان را به یک اسب تشبیه می‌کند که می تواند رَم کند و سوارکار بی اراده را به سمت تباهی و هلاکت می راند اما خویشتن داری و پرهیزکاری فرد را به ایمنی، آسایش و خوشبختی می رساند. اگر سرعت ماشین شما بیش از اندازه شد و شما نتوانستید آن را کنترل کنید هر اتفاق ناگواری ممکن است رخ دهد. مولوی می‌گوید:
زآن که خوی بد بگشتست استوار/ مور شهوت شد ز عادت همچو مار
مار شهوت را بکش در ابتدا/ ورنه اینک گشت مارت اژدها
اگر کار به این جا رسید دیگر غریزه قابل کنترل نیست. باید خود را عادت دهیم دل مان هر چیزی خواست بلافاصله به او ندهیم و با کمی
تأخیر بدهیم. این کار باعث می‌شود ما مدیر نفس خود شویم.
وی ادامه داد: مثلاً گاهی در فضای مجازی می رویم و به این سادگی نمی توانیم از آن دل بکنیم. اگر در زمینه های مختلف این مدیریت را انجام دهیم در غریزه جنسی هم می توانیم این مدیریت را صورت دهیم. خیلی ها را در جامعه داریم که توانسته‌اند در این شرایط سخت خود را نگاه دارند. یکی از روش های آن قدرت کنترل تمایلات است که یک شبه نیز حاصل نمی‌شود. راهکار بعدی مدیریت افکار است. حضرت عیسی(ع) به حواریون می‌گوید موسی(ع) به شما گفت زنا نکنید؛ من به شما می‌گویم به زنا فکر هم نکنید. سپس مثال می زند فکر کردن به زنا مانند یک خانه مجلل است که در وسط آن آتشی شعله می‌گیرد که هر چند همه خانه را ویران نمی‌کند اما زیبایی خانه را نابود می‌کند.
رضا مهکام افزود: رابطه بین شناخت، هیجان و رفتار در روانشناسی مطرح است. به این صورت که اول به چیزی فکر می‌کنیم، سپس به آن احساس پیدا می‌کنیم، در نهایت به سمت آن حرکت می‌کنیم و رفتار شکل می‌گیرد. سپس می‌گویند اگر فکر و احساس ایجاد شد به سادگی جلوی رفتار را نمی توانیم بگیریم. پس با مدیریت فکر و تخیل می توان جلوی خیلی از رفتارهای نامناسب را گرفت. راه های مدیریت فکر عبارت اند از: فکر کردن به مسایل خوب و مثبت، افکاری را در زندگی تعریف کنیم تا این افکار اجازه فکرهای شهوت آلود به ما ندهد و پر کردن اوقات فراغت. کارگاه هایی برای مدیریت فکر داریم که طی چندین جلسه این مسأله را به افراد آموزش می دهیم.
وی سپس گفت: ترسیم چهارچوب ذهنی و مسیر عملی یکی دیگر از راه های مدیریت غریزه جنسی است. برخی افراد از قبل برای خودشان خط قرمزهایی را تعریف کرده‌اند که این خط قرمزها اجازه نمی دهد ما دچار خطا شویم. وقتی خودمان خط قرمزی برای خود تعریف کنیم نه تنها از رعایت آن ناراحت نمی‌شویم بلکه لذت هم می‌بریم؛ به این می‌گویند داشتن منظومه فکری. در این زمینه روایاتی داریم مثلاً گفته می‌شود روزی پیامبر(ص) وارد مسجد شد در حالی که از موهای سر او آب می چکید. حضرت می فرماید وقتی بانویی زیبا را دیدید به سمت منزل خود بروید و با همسر خود رابطه زناشویی برقرار کنید. حضرت می خواست بفهماند که حتی من هم این کار را می‌کنم. یکی از دلایلی که امروز زیاد خیانت زناشویی داریم این است که وقتی از افراد تست های روانشناسی می‌گیریم می‌بینیم که افراد برای خود چهارچوبی مبنی بر عدم رابطه جنسی و عاطفی خارج از خانواده ندارند. اگر برای خود چهارچوبی تعریف کردیم اثرات محرکات بیرونی خنثی می‌شود و به این راحتی به وسیله محرک های بیرونی از خود بی خود نمی‌شویم.
رضا مهکام خاطرنشان کرد: کوچک نشمردن مقدمات گناه، نکته بعدی است. گاهی بسیاری از مقدمات گناه را ساده می‌شماریم و خیلی راحت اعتماد می‌کنیم. علی(ع) می فرمایند: با قمع با خواهش های خود مخالفت کنید. یعنی محکم در برابر آن ها بایستید. در آموزش های جنسی به کودکان نیز گفته می‌شود نه گفتن بلند و محکم در برابر سوء استفاده دیگران را به آنان آموزش دهید. جلوگیری از افراط در تأمین نیازها راهکار دیگر است. برخی افراد تا هر وقت که دل شان می خواهد تلویزیون می‌بینند، تا هر وقت که دل شان می خواهد استراحت می‌کنند، همچنین در مسایل جنسی نیز این گونه عمل می‌کنند. اقدامات زمینه ای در فضای سبک زندگی راهکار بعدی است. برنامه ریزی برای کار مداوم و عدم داشتن وقت بیکاری که در روش کاردرمانی به آن پرداخته می‌شود موجب می‌شود فضای ذهنی انسان درگیر کار بشود و کمتر تخیلات جنسی داشته باشد.
وی ادامه داد: دوری از محیط های آلوده و ناسالم نکته دیگر است. اگر رفتن به جایی امکان لغزش برای انسان دارد رفتن به آن جا حرام است. استفاده درست و مطلوب از اوقات فراغت نکته دیگر است. بیکاری انسان را به سمت رفتارهای سخیف می‌کشاند. گاهی فرزندان ساعت ها در خانه تنها هستند و این که چه کارهایی انجام می دهند را خدا می داند. امام صادق(ع) می فرمایند وقت تان را ۴ قسمت کنید: قسمتی برای عبادت، قمستی برای معشیت، قسمتی برای ارتباط با دوستان و قسمتی برای لذت هایتان. به واسطه قسمت چهارم می توانید ۳ بخش دیگر را خوب اجرا کنید اما باید درست و با مدیریت آن را انجام دهید. پیش گیری از روابط ناسالم و پرورش تقوا و معنویت در وجود خویش از راهکارهای دیگر است. راهکار مهم دیگر تسهیل و تسریع در امر ازدواج است. مقام معظم رهبری هم در این زمینه می‌گویند ازدواج باید ساده، بادقت و بهنگام باشد.
معرفی یک الگو بر اساس نگاه اسلام در مدیریت غریزه جنسی
رضا مهکام در پایان گفت: در روایت داریم که اگر خواسته های یک انسانی را هر وقت خواست به او بدهیم او رشد نمی‌کند و تنبل و بی مصرف بار می آید. در سبک زندگی به جای افراط و تفریط باید به سمت کامیابی برویم. از لحظه ای که قوه جنسی به ما دست می دهد تا روزی که می خواهیم ازدواج کنیم باید عفاف و خودمهارگری جنسی داشته باشیم تا وقتی که بتوانیم ازدواج کنیم. از ابتدا باید کودکان را در مسایل مختلف خویشتن دار بار آورد. چرا یوسف(ع) از کنار زلیخا بیرون می آید؟ یوسف(ع) هم غلام زلیخا بود، یعنی زلیخا مالک او بود و حتی می توانست او را بکشد و هم اینکه در اتاقی بود که همه آن آینه کاری بود و به هر طرف نگاه می‌کرد زلیخا را می دید. یوسف(ع) می‌گوید به خدا پناه می‌برم. خداوند پروردگار من است و برای من جایگاه رفیعی قرار داده است. یوسف(ع) هم انسان بود و دارای شهوت، اما به خاطر یک شهوت ۱۰ دقیقه ای جایگاه خود را نمی فروشد. روایت داریم که کسی که نفسش برای خودش ارزشمند باشد شهوات برای او ذلیل می‌شود. کودک را تا ۴ سالگی باید کنترل کنیم. از ۴ تا ۱۵ سالگی باید به او یاد دهیم که خودش بر روی خود کنترل درونی داشته باشد. از ۱۵ سالگی تا زمان ازدواج یعنی حدود ۲۲ سالگی نیز خویشتن داری را در او تقویت کنیم. نباید سن ازدواج را به تأخیر بیندازیم. سنت غلط بالا رفتن سن ازدواج را باید شکست.
این نشست در ادامه با پرسش و پاسخ همراه بود.
