بشارت ظهور

در ادیاندر کتاب «دادتگ» که از کتب مقدّسۀ برهمائیان است، بشارت ظهور منجی چنین آمده است: بعد از آنکه مسلمانی به هم رسد، در آخرالزّمان و اسلام در میان مسلمانان از ظلم ظالمان و فسق عالمان و تعدّی حاکمان و ریای زاهدان و بی‌دیانتی امینان و حسد حاسدان برطرف شود و به جز نام از آن چیزی نماند و دنیا مملوّ از ظلم و ستم شود و پادشاهان، ظالم و بی‌رحم شوند و رعیّت بی‌انصاف گردند و در تخریب یکدیگر کوشند و عالم را کفر و ضلالت و فساد بگیرد، دست حق به درآید و جانشین آخر ممتاطا (محمّد) ظهور کند و مشرق و مغرب عالم را بگیرد و بگردد همه جا (همۀ جهان را) و بسیار کسان را بکشد و خلایق را هدایت کند … و غیر از حقّ و راستی از کسی قبول نکند.۱

در کتاب «باسک» که از کتب مقدّسۀ هندوهاست چنین آمده است: دور دنیا تمام شود به پادشاه عادلی در آخرالزّمان که پیشوای ملائکه و پریان و آدمیان باشد و حقّ و راستی با او باشد و آنچه در دریا و زمین‌ها و کوه‌ها پنهان باشد، همه را به دست آورد و از آسمان‌ها و زمین و آنچه باشد، خبر دهد و از او بزرگ‌تر کسی به دنیا نیاید.۲
در کتاب جوکیان هندو دربارۀ بشارت ظهور منجی و رجعت گروهی از اموات در دوران حکومت عدالت‌گستر آن حضرت چنین آمده است: آخر دنیا به کسی برگردد که خدا را دوست می‌دارد و از بندگان خاصّ او باشد و نام او خجسته و فرخنده باشد. خلق را که در دین‌ها اختراع کرده و حقّ خدا و پیامبر را پایمال کرده‌اند، همه را زنده گرداند و بسوزاند و عالم را نو گرداند و هر بدی را سزا دهد و یک کرور دولت او باشد.۳
در کتاب «ریگ ودا» که یکی از کتب مقدّس هند است، بشارت ظهور حضرت ولیّ عصر(ع) چنین آمده است: ویشنو (نجات دهنده) در میان مردم ظاهر می‌گردد… او از همه قوی‌تر و نیرومندتر است … در یک دست او شمشیری به مانند ستارۀ دنباله‌دار و در دست دیگر انگشتری درخشنده دارد (خاتم سلیمان). هنگام ظهور وی، خورشید و ماه تاریک شده و زمین خواهد لرزید.
در کتاب «اوپانیشاد» که یکی از منابع معتبر هندوها به شمار می‌آید، بشارت ظهور منجی چنین آمده است: این مظهر ویشنو (مظهر دهم) در انقضای کلّی یا عصر آهن، سوار بر یک اسب سفید، در حالی که شمشیر برهنۀ درخشانی به صورت ستارۀ دنباله دار در دست دارد ظاهر می‌شود و شریران را به طور کامل هلاک می‌سازد و خلقت را از نو تجدید و پاکی را رجعت خواهد داد… این مظهر دهم، در انقضای عالم ظهور خواهد نمود.۴
و در کتاب «پاتیکل» هندوها آمده است: چون مدّت روز تمام شود، دنیای کهنه نو شود و زنده گردد و صاحب ملک تازه، پیدا شود؛ از فرزندان دو پیشوای بزرگ جهان که یکی «ناموس آخرالزّمان» و دیگری «صدّیق اکبر» یعنی وصیّ بزرگتر وی که «پشن» نام دارد. نام آن صاحب ملک تازه «راهنما» است. به حق پادشاه شود و خلیفۀ «رام» باشد و حکم براند و او را معجزۀ بسیار باشد. هر که پناه به او برد و دین پدران او را اختیار کند، سرخ روی باشد در نزد رام و دولت او بسیار کشیده شود و عمر او از فرزندان «ناموس اکبر» بیشتر باشد و آخر دنیا به او تمام شود و از ساحل دریای محیط و جزایر سراندیب و قبر آدم و از جبال القمر تا شمال هیکل زهره تا سیف البحر و اقیانوس را مسخّر گرداند و بتخانۀ سومنات را خراب کند و جگرنات به فرمان او به سخن آید و به خاک افتد. پس آن را بشکند و به دریای اعظم اندازد و هر بتی هر جا که باشد، بشکند.۵
جگرنات بتی است که هندوها مظهر خدا می‌دانند. بت‌ها به فرمان حضرت قائم(ع)، لفظ «لا اله الّا الله، محمّد رسول الله» را بر لب جاری و بر زمین سقوط خواهند کرد.
و در کتاب «دید» هندوها آمده: پس از خرابیِ دنیا، پادشاهی در آخرالزّمان آشکار گردد که پیشوای خلایق باشد و نام او منصور باشد و تمام عالم را بگیرد و به دین خود درآورد و همه کس از مؤمن و کافر را بشناسد و هر چه از خدا خواهد برآید.
و در کتاب «شاکمونی» نیز که از کتب مقدّس هندوهاست آمده است: پادشاهی و دولت دنیا به فرزند سیّد خلایق دو جهان؛ کشنِ بزرگوار (حضرت خاتم الانبیاء) تمام شود و او کسی باشد که بر کوه‌های مشرق و مغرب جهان حکم براند و بر ابرها سوار شود و فرشتگان کارکنان او باشند… دین خدا یک دین شده و زنده گردد و نام او ایستاده و خداشناس باشد.
در ۳۵ بخش از مزامیر ۱۵۰ گانۀ زبور حضرت داوود(ع) به ظهور منجی نهایی اشاراتی شده است، مانند: … قوم ها را به انصاف داوری خواهد کرد. آسمان شادی کند و زمین مسرور گردد. دریا و پری آن غرّش نمایند. صحرا و هر چه در آن است به وجد آید. آنگاه تمام درختان جنگل ترنّم خواهند نمود، به حضور خداوند؛ زیرا که می‌آید؛ زیرا که برای داوری جهان می‌آید. ربع مسکون را به انصاف داوری خواهد کرد و قوم‌ها را به امانت خود… قوم‌های بسیاری را تنبیه خواهد کرد. (از آن پس) امّتی بر امّتی شمشیر نخواهد کشید و بار دیگر جنگ را نخواهند آموخت.
… و زود است که در دولت او، حجّتی ظاهر شود که عدل و قسط را زیاد می‌نماید تا وقتی که ماه زایل شود و در بحر و از وادی به سوی آنچه در روی بسیط ارض است، حکومت می‌کند و عالم به خاطر او منعطف می‌شود و لشکر پای او را می‌بوسد و به دندان می‌گیرند… و برای او از طرف سلاطین عرب و عجم پیشکشی آورده می‌شود و او را سجده می‌نمایند و جمیع پادشاهان روی زمین او را ثنا می‌گویند و ملوک عجم نزد او هستند.
شریران منقطع خواهند شد؛ امّا منتظران خداوند، وارث زمین خواهند بود. هان، پس از اندک زمانی شریری در مکانش نخواهد بود.۶ تأمّل خواهی کرد؛ ولی شریری نخواهد بود. حلیمان وارث زمین خواهند شد و از فراوانیِ سلامتی بهره‌مند خواهند گردید.
و در بشارت‌های «کتاب اشعیای نبی» (باب یازدهم عهد قدیم) چنین آمده است: برگزیدگان من، از عمل دست‌های خود تمتّع خواهند برد، زحمت بیجا نخواهند کشید، اولاد به جهت اضطراب نخواهند زایید؛ زیرا که اولاد برکت یافتگان خداوند هستند و ذریّۀ ایشان با ایشانند و قبل از آنکه بخوانند، من جواب خواهم داد و پیش از آنکه سخن گویند، من خواهم شنید.گرگ و برّه با هم خواهند چرید و شیر مثل گاو کاه خواهد خورد. خوراک مار خاک خواهد بود. خداوند می‌گوید که در تمامی‌کوه مقدّس من ضرر نخواهند رسانید و فساد نخواهند کرد.۷
و در سیمان اوّل از «کتاب صفینای نبی» آمده: روز خدا نزدیک شد و آن روز تلخ خواهد بود و در آن روزِ دلتنگی و پریشان احوالی، دلیر مضطرب خواهد شد و با دو صدای عظیم همراه خواهد بود و در شهرهای آباد و با کنگره‌های بلند، مردم به جهت عصیان در برابر خدا مانند نابینایان راه خواهند رفت. و خون ایشان در زمین ریخته شده و بدن‌هایشان مثل سرگین پایمال خواهد شد و نقره و طلای آنها، ایشان را خلاص نخواهد ساخت.
و نیز در سیمانِ سومِ آن کتاب آمده: به جهت جمع کردن همۀ قوم ها بر شریعت خود، با ریختن غضب بر ایشان، همۀ پادشاهان را برطرف خواهم نمود و گرمای خشم من همه را خواهد سوزاند.
و بعد از آن فقره می‌فرماید: آن وقت لب‌های همۀ قوم‌ها را برای گفتنِ «به نام خدا» پاکیزه می‌گردانم و عبادت کردن ایشان به یک روش خواهد بود.
در «کتاب دانیال نبی» نیز بشارت ظهور حضرت مهدی(ع) مطابق بشارات انبیای گذشته، چنین آمده است: …امیر عظیمی‌که برای پسران قوم تو ایستاده (قائم) است، خواهد برخاست و چنان زمان تنگی خواهد شد که از زمانی که امّتی به وجود آمده است تا امروز نبوده و در آن زمان هر یک از قوم تو که در دفتر مکتوب یافت شود، رستگار خواهد شد و بسیاری از آنانی که در خاک زمین خوابیده‌اند، بیدار خواهند شد؛ امّا اینان به علّت حیات جاودانی و آنان به علّت خجالت و حقارت جاودانی و حکیمان مثل روشنایی افلاک خواهند درخشید و آنانی که بسیاری را به راه عدالت رهبری می‌نمایند؛ مانند ستارگان خواهند بود تا ابدالآباد. امّا تو ای دانیال، کلام را مخفی دار و کتاب را تا زمان آخر مُهر کن. بسیاری به سرعت تردّد خواهند نمود و علم افزوده خواهد گردید… خوشا به حال آن کس که انتظار کشد.۸
در «انجیل متّی» آمده است: …و چون عیسی به کوه زیتون نشسته بود، شاگردانش در خلوت نزد وی آمده و گفتند: به ما بگو که این امور کی واقع می‌شود و نشان آمدن تو و انقضای عالم چیست؟ عیسی گفت: زنهار کسی شما را گمراه نکند. از آن رو که بسی به نام من آمده، خواهند گفت که من مسیح هستم و بسیاری را گمراه خواهند کرد. چون اخبار جنگ‌ها و فسادها را بشنوید، مضطرب نشوید؛ زیرا که وقوع این امور ضروریست. قومی‌با قومی و ملّتی با ملّتی مقاومت خواهند کرد. زلزله‌های عظیم و قحطی‌ها و وباها و چیزهای هولناک پدید خواهد آمد …آنگاه اگر کسی به شما گوید: اینک مسیح در اینجا یا آنجاست باور مکنید؛ زیرا که مسیحان دجّال و انبیای دروغگو ظاهر شده و معجزات عظیم چنان خواهند نمود که اگر ممکن بود برگزیدگان را نیز گمراه می‌کردند. اینک شما را از پیش خبر دادم. پس اگر به شما گویند [پسر انسان] اینک در صحراست؛ بیرون مروید، یا آنکه در خلوت است؛ باور مکنید؛ زیرا همچنان که برق از مشرق ساطع شده تا به مغرب ظاهر می‌شود، ظهور «پسر انسان» نیز چنین خواهد شد… و فوراً پس از مصیبت آن ایّام، آفتاب تاریک گردد و ماه نور ندهد و ستارگان فرو ریزند از آسمان و قوّت افلاک متزلزل گردد. آنگاه علامت پسر انسان در آسمان پدید آید و آنگاه عدالت بر انسان پدید آید و آن وقت جمیع طوایف زمین، سینه زنی کنند و پسر انسان را ببینند که بر ابرهای آسمان با قوّت و جلال عظیم می‌آید …امّا از آن روز و ساعت هیچ کس اطّلاع ندارد حتّی ملائکۀ آسمان۹… لیکن چنان که ایّام نوح [قطعی] بود، ظهور پسر انسان نیز چنان خواهد بود… پس بیدار باشید… زیرا در ساعتی که گمان نبرید، پسر انسان می‌آید…۱۰.
پسر انسان هشتاد بار در عهد جدید ذکر شده است که تنها سی موردِ آن با حضرت عیسی(ع) قابل تطبیق است و پنجاه مورد آن از مصلح و نجات دهنده‌ای سخن می‌گوید که در آخرالزّمان ظهور خواهد کرد.
در انجیل لوقا آمده است: کمرهای خود را بسته، چراغ‌های خود را افروخته بدارید و شما مانند کسانی باشید که انتظار آقای خود را می‌کشند که چه وقت مراجعت کند، تا هر وقت آید و در را کوبد، بی درنگ در را برای او باز کنند. خوشا به حال آن غلامان که آقای ایشان چون آید ایشان را بیدار یابد … پس شما نیز مستعد باشید؛ زیرا در ساعتی که گمان نمی‌برید، پسر انسان می‌آید.۱۱
چون شهر بیت المقدّس به لشکرها محاصره شود، بدانید که نابودی آن فرا رسیده است … در دل‌های خود قرار دهید که برای حجّت آوردن بیشتر اندیشه نکنید. در آفتاب و ماه و ستارگان علاماتی خواهد بود و بر زمین تنگی و حیرت از برای امّت‌ها روی خواهد نمود به سبب شوریدن دریا و امواجش و دل‌های مردم ضعف خواهد کرد از خوف و انتظار آن وقایعی که بر ربع مسکون ظاهر می‌شود؛ زیرا قوّت آسمان متزلزل خواهد شد. چون ببینید که این امور واقع می‌شود، بدانید که ملکوت خدا نزدیک شده است. پس خود را حفظ کنید. مبادا دل‌های شما از پرخوری و مستی و اندیشه‌های دنیوی سنگین گردد و آن روز ناگهان بر شما در آید؛ زیرا که مثل دامی‌بر همۀ ساکنان روی زمین خواهد آمد. پس در هر وقت دعا کرده تا شایستۀ آن شوید که از جمیع این امور که واقع خواهد شد، نجات یابید و در حضور مسیح بایستید.
مسیح(ع) هشدار داد که شرایط پیش از وقوع «آشفتگی بزرگ» شبیه شرایط پیش از طوفان نوح خواهد بود. هنگامی‌که نوح(ع) در میان صحرا کار ساخت کشتی را به پایان می‌برد، قوم او در کمال امنیّت و آرامش به فسق و فجور خویش مشغول بودند و او را به علّت ساختن کشتی در میان صحرا ریشخند می‌کردند.
در آیین زرتشت نیز اعتقاد بر این است که: «پایان جهان نزدیک است و ظهور زرتشت، آغاز سومین و آخرین دورۀ سه هزار سالۀ جهان است. پس از آنکه در زمان‌های مختلف سه پیامبر ظهور کنند و تعلیمات او را در سراسر جهان منتشر سازند، روز بازپسین فرا می‌رسد و اهریمن و تمام نیروهای شرّ وی از میان می‌رود. در آن هنگام ارواح پاکیزه زندگی تازه‌ای را در جهانی خالی از شرّ، تاریکی، درد و رنج آغاز می‌کنند.
ظهور زرتشت ۶۰۰ یا۱۰۰۰سال قبل از میلاد مسیح(ع) تخمین زده شده است و سه پیامبری که زرتشت پس از خویش از آنان یاد کرده است، حضرت مسیح(ع) و حضرت محمّد(ص) از پیامبران الهی و سومین شخصیّت نیز منجیّ موعود(عج) می‌باشد.
در کتاب «زند» که از کتب مقدّس زرتشتیان است؛ چنین آمده: لشکر اهریمنان با ایزدان (نیروهای نیکی) دائم در روی خاکدان (زمین) محاربه و کشمکش دارند و غالباً پیروزی با اهریمنان باشد؛ امّا نه به طوری که بتوانند ایزدان را محو و منقرض سازند، چه در هنگام تنگی، از جانب اهورامزدا که خدای آسمان است، به ایزدان یاری می‌رسد و محاربۀ ایشان نُه هزار سال طول می‌کشد. آنگاه پیروزی بزرگ از طرف ایزدان می‌شود و اهریمنان را منقرض می‌سازند. تمام اقتدار اهریمنان در زمین است و در آسمان راه ندارند و بعد از پیروزی ایزدان و برانداختن تبار اهریمنان، عالم کیهان به سعادت اصلی خود رسیده، بنی آدم بر تخت نیکبختی خواهند نشست.
زرتشت، کلّ مدّت حیات بشر بر زمین را حدود ده هزار سال می‌داند که شامل سه دورۀ سه هزار سالۀ جدال نیروهای نیکی با نیروهای اهریمنی و یک دورۀ هزار سالۀ چیرگیِ مطلق نیروهای نیکی است.
در کتاب «زند بهمن یسن»، شرح کتاب «اوستا»، کلام جاماسب را از قول استادش زرتشت این چنین نقل می‌کند: قبل از ظهور سوشیانس خلف وعده، دروغ، بی‌دینی و بی بندوباری در عالم گسترش می‌یابد، مردم از خداوند دور شده و ظلم و فساد عالم را فرا می‌گیرد. این امور احوال عالم را دگرگون کرده و زمینه را برای ظهور منجیّ جهانی فراهم می‌آورد و علائمی‌که هنگام ظهور اتّفاق می‌افتد، عبارت است از: حادثۀ عجیب و غریبی در آسمان ظاهر می‌شود که دلالت بر آمدنِ خردشهر ایزد دارد. ملائکه از طرف مشرق و مغرب به اذن او فرستاده می‌شوند تا خبرها و اعلان‌ها را به عالم برسانند.
و نیز در کتاب زند بهمن یسن می‌خوانیم: … و بعد از آن، سوشیانس، عالم را پاک خواهد نمود. آنگاه قیامت بر پا خواهد شد.
و باز در «جاماسب نامه» آمده است: پیغمبر عرب، خاتم پیامبران باشد که در میان کوه‌های مکّه پیدا شود و بر شتر نشیند و قوم او شترسواران خواهند بود و با بندگان خود غذا خورَد و به روش بندگان نشیند و او را سایه نباشد ( آن حضرت مانند حضرت رسول خدا(ص) سایه ندارد؛ زیرا خود منبعِ نور است) و دین او اشرف ادیان باشد و کتاب او همۀ کتاب‌ها را باطل گرداند و دولت او پادشاهیِ عجم را بر باد دهد و دین مجوس و پهلوی را برطرف کند و نار سدیر و آتشکده‌ها را خراب کند و تمام شود روزگار پیشدادیان و کیانیان و ساسانیان و اشکانیان و از فرزندان دختر آن پیامبر که خورشید جهان است و دختر وی شاهِ زنان، کسی پادشاه شود، در دنیا به حکم یزدان که جانشینِ آخر آن پیامبر باشد، در میان دنیا که مکّه باشد و دولت او به قیامت متصّل باشد و بعد از پادشاهیِ او دنیا تمام شود و آسمان جفت گردد و زمین در آب فرو رود و کوه‌ها پست شود و اهریمنِ کلان را که ضدّ یزدان و بندۀ عاصی او باشد، بگیرد و در حبس کند و او را بکشد و نام مذهب او برهان قاطع باشد و حقّ باشد و خلایق را به یزدان بخواند و زنده گرداند خلق را از بدان و نیکان و نیکان را جزا دهد و بدان را سزا دهد و بسیاری از خوبان و پیغمبران زنده شوند و از بدانِ گیتی، دشمنان خدا و کافران را زنده گرداند و از پادشاهان، اقوام خود را زنده کند که فتنه‌ها در دین کرده باشند و خوبان بندگان یزدان را کشته باشند (خلفای عبّاسی که فرزندان عبّاس عموی پیامبر(ص) بوده‌اند و مسئولیّت قتل شش امام شیعه (علیهم السّلام) را بر عهده دارند) و همۀ پیروان اهریمن و تبهکاران را بکشد… و ظهور او در آخر دنیا باشد… و خروج او در آن زمان است که تازیان بر فارسیان غالب شوند و شهرهای عمّان خراب شود به دست سلطان تازیک، پس او خروج کند و جنگ کند و دجّال را… بکشد و برود و قسطنطنیه را بگیرد و عَلَم‌های ایمان و مسلمانی در آنجا برپا کند و عصای سرخ شبانان با هودار – که موسی(ع) باشد – با او باشد و انگشتر و دیهیم سلیمان با او باشد و جنّ و انس و دیوان و مرغان و درّندگان در فرمان او خواهند بود… و همۀ جهان را یک دین کند و دین گبری و زرتشتی نماند و پیغمبران خدا و حکیمان و پری‌زادگان و دیوان و مرغان و همۀ اصناف جانوران و ابرها و بادها و مردان سفید‌رو در خدمت او باشند…۱۲
مردی بیرون آید از زمین تازیان از فرزندان هاشم، مردی بزرگ سر و بزرگ تن و بزرگ ساق و بر دین جدّ خویش بُود، با سپاه بسیار روی به ایران نهد وآبادانی کند و زمین پر داد کند و از دادِ وی باشد که گرگ با میش آب خورَد و مردم بسیار شوند و عمر دیگر بار به درازی کشد و بازگردد؛ چنان که مردی بُود که او راپنجاه فرزند بُود نر و مادّه و کوه و دشت پر از مردم و پر از حیوان شود و همچون عروسی شود و همه کس به دین مهر آزمای باز آیند و جور و آشوب از جهان برخیزد؛ چنان که فراموش کنند که چون سلاح باید داشتن و اگر وصف نیکویی آن کنم تلخ گردد این زندگانی که ما بدو اندریم.۱۳
در زند و هومن یسن از ظهور شخصیّت فوق‌العادّه‌ای به نام سوشیانس (نجات دهندۀ بزرگ) خبر داده و دربارۀ نشانه‌های ظهور وی چنین می‌گوید: نشانه‌های شگفت انگیزی در آسمان پدید آید که به ظهور منجیّ جهان دلالت می‌کند و فرشتگانی از شرق و غرب به فرمان او فرستاده می‌شوند و به همۀ دنیا پیام می‌فرستند. آنگاه به مقاومت شریران در برابر او اشاره کرده و نوید می‌دهد که: سرانجام همگی در برابر او سر تعظیم فرود می‌آورند.
رسول خدا(ص) فرمود: «اگر از عمر دنیا به جز یک روز باقی نماند، خداوند آن روز را به حدّی طولانی می‌سازد تا اینکه مردی را که از اهل بیت من و هم نام من است، برانگیزد که زمین را پر از عدل و داد کند؛ چنان که از ظلم و جور پر شده باشد.»
و فرمود: «…(مهدی) غیبتی دارد که موجب تحیّر گردد تا جایی که مردم از دین خود منحرف گردند، سپس مانند ستارۀ تابانی بدرخشد و زمین را پر از عدل و داد کند؛ چونان که از ظلم و جور پر شده باشد.»
و سه بار فرمود: «شما را به قیام مهدی مژده می‌دهم. هنگامی‌که مردم به جان هم افتند و زلزلۀ سختی پدید آید، او ظهور خواهد کرد. زمین را از عدل و داد پر کند؛ چونان که از ظلم و جور پر شده باشد. دل‌های بندگان خدا را از عبادت لبریز نماید و سایۀ عدلش همۀ آنها را فرا گیرد.»

ماهنامه موعود شماره ۱۲۷

پی‌نوشت‌ها:
۱. علائم الظهور کرمانی، ص ۱۸؛ او خواهد آمد، ص ۸۰.
۲. بشارات عهدین، ص ۲۴۶؛ علائم الظهور کرمانی، ص ۱۸؛ لمعات النور فی کیفیـ［ الظهور، ج ۱، ص ۱۹، نور الانوار، ص ۸۶، نور هفتم.
۳. بشارات عهدین، ص ۲۷۲؛ علائم الظهور کرمانی، ص ۱۸.
۴. اوپانیشاد، ترجمۀ محمّد داراشکوه (از متن سانسکریت)، ج ۲، ص ۶۳۷.
۵. علائم الظهور کرمانی ص ۱۷؛ لمعات شیرازی، ج ۱، ص ۱۸؛ نور الانوار، نور هفتم؛ بشارات عهدین، ص ۲۴۶ به نقل از کتاب زبدۀ المعارف، ذخیرۀ الالباب و تذکرۀ الاولیاء.
۶. عهد عتیق، کتاب مزامیر، مزمور ۳۷، بندهای ۹ ـ ۳۸.
۷. تورات، کتاب اشعیای نبی، باب ۱۱، بندهای ۱ ـ ۱۰، ص ۱۵۴۸، کتاب مقدّس.
۸. کتاب مقدّس، کتاب دانیال نبی، ص ۱۳۰۹، باب دوازدهم، بندهای ۱ ـ ۱۲.
۹. انجیل متّی، فصل ۲۴، بندهای ۲۷، ۳۰، ۳۵ ـ ۳۶ و ۴۵.
۱۰. انجیل متی، ص ۴۱، باب ۲۴، بندهای ۱ ـ ۸، ۲۳ ـ ۲۹، ۲۸ ـ ۳۷ و ۴۶.
۱۱. انجیل لوقا، ص ۱۱۶ باب ۱۲، بندهای ۳۵ و ۳۶ و ۴۰ ـ ۳۷.
۱۲. لمعات النور، ج ۱، صص ۲۳ ـ ۲۵.
۱۳. بشارت عهدین، ص ۲۵۸.