فلوت نوازان عصر ما
این برنامه در قالب نشست علمی ـ پژوهشی و به همت مؤسسه فرهنگی هنری موعود عصر(عج) برگزار شده است. نشست، بخشی از سلسله نشستهای ماهانه فرهنگ مهدوی است که این مجموعه، بیش از بیست سال بهصورت منظم برگزار میکند و از جمله نشستهای باسابقه و جریانساز در حوزه مطالعات مهدویت به شمار میآید.
نشست حاضر، از نظر موضوعی نسبت به نشستهای پیشین تمایز معنادار دارد؛ زیرا تمرکز آن نه بر مباحث کلی مهدویت، بلکه بر جریانهای مدعی معاصر است که با ادعای ارتباط با ساحت قدسی امام عصر(عج) در حال جذب مخاطب، بهویژه در میان جوانان و اقشار تحصیلکرده هستند.
فهرست محتوا
۲. چرایی و ضرورت طرح موضوع
بر اساس مباحث مطرحشده، برگزارکنندگان نشست بر این باورند که:
- در دهههای اخیر، فرقهها و جریانهای نوظهور مذهبی با قرائتهای انحرافی از دین رشد کمسابقهای داشتهاند؛
- بخش قابلتوجهی از این جریانها، بهطور مستقیم یا غیرمستقیم به مفهوم مهدویت گره خوردهاند؛
- این گروهها با بهرهگیری از تکنیکهای روانی، رسانهای و تأویلی، تلاش میکنند باورهای اصیل دینی را دچار تردید و آشفتگی کنند.
ازاینرو، نشست با رویکرد آسیبشناسانه و تحلیلی شکل گرفته و هدف آن صرفاً رد یک فرد یا یک نام خاص نبوده، بلکه شناخت سازوکار شکلگیری، گسترش و سازمانیافتگی این جریانها بوده است.
۳. محورهای اصلی علمی نشست
الف) تاریخچه فرقهسازی در جهان اسلام
در بخش ابتدایی، به شکلگیری دو جریان مهم تاریخ معاصر جهان اسلام اشاره شد:
- وهابیت در بستر اهلسنت
- بابیت و بهائیت در بستر تشیع
بهعنوان نمونههایی از فرقهسازی سازمانیافته که بیشترین تمرکز خود را بر تضعیف مرجعیت دینی و تخریب مفهوم مهدویت قرار دادهاند.
ب) بررسی جریانهای مدعی معاصر
در ادامه، برخی جریانهای جدید که با ادعاهایی همچون:
- نیابت یا وصایت خاص
- ارتباط مستقیم با امام زمان(عج) از طریق خواب و مکاشفه
- افزودن یا تغییر در ساختار اعتقادی تشیع (مانند افزایش تعداد امامان)
فعالیت میکنند، مورد بررسی انتقادی قرار گرفتند.
تأکید شد که این جریانها اغلب از الگوهای مشترک استفاده میکنند و تفاوت آنها بیشتر در «نام و بستهبندی» است تا در محتوا.
ج) شگردهای جذب و نفوذ
از منظر علمی، برخی از روشهای رایج این جریانها چنین معرفی شد:
- گزینش و تقطیع روایات
- تأویل به رأی آیات و احادیث
- القای تدریجی شبهه و تضعیف یقین دینی
- آغاز دعوت از مسیر دینداری و معنویت، نه تقابل مستقیم
این روند بهگونهای طراحی میشود که مخاطب، پیش از مواجهه با ادعاهای افراطی، دچار فروپاشی اعتماد معرفتی شده باشد.
۴. رویکرد نشست در مواجهه با این پدیده
یکی از نکات کلیدی نشست این بود که:
- مواجهه امنیتی یا قضایی راهحل اصلی این مسئله نیست؛
- مسئله، ریشهای فکری، معرفتی و فرهنگی دارد؛
- تنها راه مؤثر، افزایش عقلانیت دینی، آموزش صحیح مهدویت و ارتقای سواد معرفتی جامعه است.
به همین دلیل، نشست به جای هیجانسازی یا بزرگنمایی، بر تحلیل ریشهها و الگوها تمرکز داشت.
۵. جمعبندی
نشست «فلوتنوازان عصر ما» را میتوان تلاشی علمی برای:
- هشدار نسبت به تحریفهای نوپدید در اندیشه مهدوی
- صیانت از باورهای اصیل شیعی
- و تقویت نگاه عقلانی و مستند به مهدویت
دانست.
این برنامه نشان داد که پرداختن به مهدویت، نه یک موضوع احساسی یا صرفاً اعتقادی، بلکه یک مسئله زنده اجتماعی و فکری است که غفلت از آن، میتواند زمینهساز سوءاستفاده جریانهای انحرافی شود.
