مقامات کریمه اهل بیت (ع)

یکی از شیعیان به محضر امام صادق (ع) شرفیاب شد و مشاهده کرد که آن حضرت در کنار گهواره با کودکشان امام موسی الکاظم (ع) سخن می‌گویند، تعجب کرد و عرض کرد: «آیا با کودک نوزاد سخن می‌گویی؟» حضرت صادق (ع) فرمودند: «اگر تو هم مایل هستی می توانی نزد او بیایی و با او گفتگو کنی.» او می‌گوید: نزد گهواره آن نوزاد رفتم، سلام کردم، جواب سلام را داد و به من فرمود: «نامی‌که برای دختر تازه به دنیا آمده ات برگزیده ای عوض کن، زیرا خداوند آن نام را دشمن می دارد.» (سخن نوزاد اشاره به نام دختری بود که به تازگی، خداوند به من عنایت فرموده بود، که او را «حمیرا» نامگذاری کرده بودم).

سخنان آن نوزاد و اطلاع او از اخبار پنهانی و نهی از منکر او، مرا بیشتر به تعجب واداشت و بهت زده شدم، امام صادق (ع) فرمودند: «تعجب نکن! این کودک، فرزندم موسی است خداوند از او دختری به من عنایت کند که نامش فاطمه است. او در سرزمین قم به خاک سپرده می‌شود، و هر کس او را زیارت کند، بهشت بر او واجب می‌شود. (۱)

الف: ارزش یافتن قم
قم یکی از سرزمین های برگزیده الهی است که بابی از بهشت در آنجا قرار دارد و در پذیرش ولایت امیرمؤمنان علی (ع) در رتبه چهارم قرار دارد؛ چنان که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمودند: «ای علی! خداوند ولایت تو را بر آسمانها عرض کرد، آسمان هفتم برای پذیرش ولایت تو سبقت گرفت… آنگاه مکه سبقت گرفت… بعد قم برای پذیرش ولایت تو پیشقدم شد و خداوند آن را به واسطه عرب زینت بخشید و دری از درهای بهشت را به سوی آن باز کرد.» (۲)

وجود با برکت فاطمه معصومه (س) در ارزش برکات قم سهم تعیین کننده ای دارد. چنانچه امام صادق (ع) فرمودند: «برای خدا حرمی است که آن مکه است، و برای رسول خدا (هم) حرمی است که مدینه باشد، و برای امیرمؤمنان حرمی است که کوفه (نجف) باشد و برای ما (اهل بیت(ع)) حرمی است که قم باشد به زودی بانویی از فرزندان من در آنجا دفن می‌شود که نامش فاطمه است، هر کس او را زیارت کند بهشت بر او واجب می‌شود» (۳)

ایشان در جایی دیگر فرمودند: «قم شهر ما و شهر شیعیان ماست قم پاک و پاکیزه است.» (۴)

ب: پاداش زیارت حضرت معصومه (س)
از آنجا که حضرت فاطمه معصومه (س) فرزند و خواهر و عمه امام هستند، زیارت ایشان برکات خاصی دارد. در زیارتنامه آن حضرت می خوانیم: «السلام علیک یا بنت ولیّ اللّه، السلام علیک یا اُخت ولیّ اللّه، السلام علیک یا عمّه ولیّ اللّه»

از امام رضا (ع) درباره ی فاطمه دختر موسی بن جعفر (ع) سؤال شد. حضرت فرمودند: «هر کس او (فاطمه) را زیارت کند بهشت برای او خواهد بود.» (۵)

به همین مضمون روایات متعددی از حضرات معصومین (ع) نقل شده است.

ج: طهارت و پاکی حضرت معصومه (س)
هر چند عصمت در مرحله عالی، اختصاص به معصومین دارد، ولی شواهدی در دست است که نشان می دهد فاطمه معصومه (ع) در مرحله ای از عصمت قرار دارند. امام هشتم (ع) آن بانو را با لقب «معصومه» یاد کرده‌اند و فرمودند: «هر کس معصومه را در قم زیارت کند گویی مرا زیارت کرده است»(۶)

همچنین در زیارت آن حضرت می خوانیم «السلام علیک ایّتها الطّاهره الحمیده الکبّره الرّشیده التّقیّه النّقیّه المرضیّه »(۷) (سلام بر تو ای پاکیزه ستوده، ای نیکوکار رشیده، پاک و پاکیزه، ای بانوی شایسته و پسندیده.)

د: کریمه ی اهل بیت (ع):
از دیگر مقامات آن حضرت که توسط امام باقر (ع) به آن حضرت نسبت داده شده است، «کریمه اهل بیت (علیهم السلام)» است.

از مرحوم آیت الله العظمی سید محمود مرعشی نقل شده است: «بسیار علاقمند بودم که به طریقی محل قبر شریف جده ام حضرت زهرا (س) را بیابم. برای این منظور، ختم مجرّبی انتخاب کرده و چهل شب به آن مداومت کردم، تا شاید با این طریق، از محل مرقد شریف حضرت زهرا(س) آگاه گردم. شب چهلم بعد از انجام ختم و توسل فراوان به بستر خواب رفتم در عالم خواب به محضر امام باقر (ع) یا امام صادق (ع) رسیدم، امام به من فرمود: «به دامن کریمه اهل بیت چنگ بزن.» تصور کردم که منظور امام (ع) از این جمله حضرت زهرا (س) است. عرض کردم: آری قربانت گردم، من نیز ختم را برای همین گرفتم که محلی شریف قبر حضرت را دقیق تر بدانم و زیارتش کنم. حضرت فرمودند: «منظور من، قبر شریف حضرت معصومه در قم است.» سپس افزودند: «به خاطر مصالحی، خداوند اراده کرده است که قبر حضرت زهرا (س) برای همیشه برای همگان مخفی باشد. از این رو قبر حضرت معصومه تجلی گاه قبر شریف حضرت زهرا (س) قرار داده و شکوه و عظمت مرقد حضرت زهرا (س) را در قبر حضرت معصومه متجلّی کرده است.»

مرحوم سید محمود مرعشی وقتی از خواب برخاست، تصمیم گرفت که با اعضای خانواده خود روانه قم شود و در آنجا ساکن گردند. (۸)

هـ: مقام علمی
محل رشد و نموّ و تربیت فاطمه معصومه (س) خاندانی بود که مخزن اسرار دانش الهی و منبع علم و معرفت شمرده می‌شدند. حضور آن بانوی فرهیخته در کنار پدری همچون امام موسی بن جعفر (ع) و برادری چون علی بن موسی الرضا (ع) که از علم «لدنّی» بر خوردار بودند، سبب شد، فاطمه معصومه (س) از نظر علمی و آگاهی به مسائل دینی و معارف اسلامی اعم از احکام و اخلاق و… در حدّ بالایی از رشد علمی‌برسد تا آنجا که گاهی با نبود پدر بزرگوارش به پرسش های دینی و فقهی شیعیان پاسخ می داد.

نقل شده است که روزی گروهی از شیعیان وارد مدینه شدند و برای حل مشکل خویش سراغ خانه موسی بن جعفر (ع) را گرفتند. کاروانیان وقتی به در خانه امام آمدند، متوجه شدند که آن حضرت به مسافرت رفته است. خستگی راه و نبود امام هفتم (ع) سخت بر کاروانیان گران آمد. ناگهان یکی از دختران آن حضرت سکوت غمبار کاروانیان را شکست و فرمود: «پرسش های خود را به من بدهید تا به تمام آنها پاسخ دهم.» سپس پاسخ ها را با دقت تمام نوشت و به کاروانیان باز گرداند. کاروانیان شگفت زده به پاسخ ها نگریستند و با سبک شدن بار غم و اندوه شان راه دیار خویش در پیش گرفتند. در مسیر راه، به امام هفتم (ع) برخوردند و داستان پاسخ گویی دخترش فاطمه معصومه (س) را بازگو نمودند و پاسخ ها را به او نشان دادند، حضرت لبخندی زدند و سه بار فرمودند: «فداها ابوها؛ پدرش فدایش باد.»(۹)

و: مقام شفاعت
هر چند شفاعت کبری مخصوص پیامبر اکرم (ص) و بعد از او در اختیار امامان معصوم (ع) است، اما در بین صالحان و اولیاء الهی و امامزادگان، حضرت معصومه (س) نیز دارای مقام شفاعت هستند و می توانند در حق شیعیان خویش شفاعت نمایند.

امام صادق (ع) فرمود: «قم، کوفه کوچک است. برای بهشت هشت در است که سه در آن به سوی قم است. زنی در قم وفات می‌کند که از اولاد من است و نامش فاطمه دختر موسی بن جعفر است در روز قیامت با شفاعت او تمام شیعیان من وارد بهشت می شوند.» (۱۰)

در زیارت نامه آن حضرت نیز آمده است: «یا فاطمه اشفعی لی فی الجنّه»(۱۱) (ای فاطمه (معصومه) مرا در داخل شدن به بهشت شفاعت کن.)

چرا که «فانّ لک عنداللّه شأناً من الشّأن؛(۱۲) (تو در محضر الهی شأن و منزلت وصف ناپذیری داری.)

پی نوشت ها:
۱. ملبوبی، منهاج الدّموع، ص ۴۴۱، محمدی اشتهاردی، حضرت معصومه، فاطمه دوم، ص ۱۳۱.
۲. بحار الانوار، ج ۶۰، ص ۲۱۲، دار مکتب الاسلامیه، مستدرک الوسائل، ج ۱۰، ص ۲۰۴و بحار چاپ بیروت، مؤسسه الوفا، ج ۵۷، ص ۲۱۲، حدیث ۲۱.
۳. بحار الانوار، ج ۶۰، ص۲۱۶، ج ۴۸، ص ۳۱۷، و چاپ بیروت، ج ۵۷، ص ۲۱۴، حدیث ۳۱.
۴. شیخ عباس قمی، سفینه النبی، ج ۲، ص ۴۴۷.
۵. سفینه البحار، ج ۲، ص ۳۷۶.
۶. محمد علی کانوزیان، انوار المشعشعین، ج ۱، ص ۲۱۱.
۷. کریمه اهل بیت (ع)، مهدی پور، ص ۴۳ـ۴۵، حضرت معصومه، فاطمه دوم، ص ۱۳۹.
۸. جامع احادیث الشیعه، ج ۱۲، ص ۶۱۷، بحار، ج ۶۰، ص ۲۱۶، و ج ۱۰۲، و مجالس المؤمنین، ج ۱، ص ۸۳، بیروت ج ۵۷، ص ۳۶۷.
۹. ر.ک اعلام النشا، ص ۶۹۲، بارگاه معصومه تجلیگاه فاطمه زهرا، سید جعفر میر عظیمی، ص ۳۵ـ۴۳.
۱۰. بحار الانوار، ج ۹۹، ص ۲۶۷، بیروت.
۱۱. همان.
۱۲. کریمه اهل بیت، علی اکبر مهدی پور، ص ۱۷۱، تاریخ اهل بیت، ص ۸۲.

منبع: حسینی، سید جواد، «برخی مقامات کریمه اهل بیت (ع)»، مجله پاسدار اسلام، سال ۱۳۸۵، شماره ۳۰۰، ص ۱۸؛ با تلخیص