خداوند در قرآن کریم در مورد کلمه طیبه و شجره طیبه اهل بیت(ع) میفرماید:
ألم تر کیف ربّها ضرب الله مثلاً کلمه طیبه کشجرهٍ طیبّهٍ أصلها ثابتٌ و فرعها فی السّماء ٭ تؤتی اُکلها حین بإذن ربّها و یضرب الله الأمثال للنّاس لعلّهم یتذکّرون.۱
ای رسول ما! ندانستی (تو که میدانی) که چگونه خدا کلمه پاکیزه (و روح پاک) را به درخت زیبایی مثل زده که اصل ساقه آن برقرار باشد و شاخه آن به آسمان (رفعت و سعادت) بر شود و آن درخت زیبا به اذن خدا همه اوقات میوههای مأکول و خوش دهد. خدای اینگونه مثلهای واضح برای تذکر مردم میآورد.
امام صادق(ع) در تفسیر این آیه از رسول خدا(ص) نقل میفرماید که فرمود:
من ریشه این درخت هستم و امیرالمؤمنین علی(ع) نیز تنه آن میباشد، و امامان از ذریه آن حضرت شاخههای آن درخت هستند. علم ائمه میوه این درخت است و پیروان با ایمان آنها برگهای این درختند.
سپس امام صادق(ع) فرمودند: «آیا چیز دیگری باقی میماند؟» راوی گفت: نه، به خدا سوگند که همه را کمال و تمام فرمودید.
امام فرمودند: «به خدا قسم هنگامیکه فرد مؤمن متولد میشود برگی در آن درخت ظاهر میگردد و هنگامیکه مؤمن راستین میمیرد، برگی از آن درخت میافتد.۲
آن حضرت در جای دیگر درباره «تأتی اُکلها کلّ حینٍ بإذن ربّها» میفرماید:
منظور از این آیه، علم و دانش امامان معصوم است که در هر سال از هر منطقه به شما میرسد.
بگذار برِ شاخه این صبح دلاویز
بنشینم و از عشق سرودی بسرایم
آنگاه به صد شوق چو مرغان سبکبال
پرگیرم از این بام و به سوی تو بیایم
اهل بیت(ع) مخزن علم الهی
ابن عباس میگوید: وقتی این آیه نازل شد:
و کُلّ شیءٍ أحصیناه فی إمامٍ مبینٍ.۳
و در لوح محفوظ خدا (یا قلب امام خلیفه الله) آشکار همه را به شمار آوردهایم.
ابوبکر و عمر بلند شده، گفتند: یا رسول الله! منظور از این آیه چیست؟ آیا تورات است؟ پیامبر اسلام(ص) فرمود: نه. پس پرسیدند: آیا منظور انجیل است؟ پیامبر(ص) فرمودند: نه. دوباره سؤال کردند آیا منظور قرآن است؟ پیامبر(ص) علی(ع) را نزد خود خواند و فرمود:
این امیرالمؤمنین علی(ع) است که خداوند علم تمام موجودات و اشیا را در وجودش قرار داده است.۴
پس فرمود:
سعادتمند کسی است که علی(ع) را دوست بدارد چه در حیات او و چه در وفاتش. به درستی که شقیترین فرد کسی است که با این علی(ع) بغض و کینه داشته باشد، چه در حیات او و چه در وفاتش.۵
جرج جرداق عالم مسیحی در کتاب خود که پیرامون علی(ع) نوشته، میگوید:
«ای کاش علی بن ابیطالب در زمان ما زندگی میکرد تا ما آنچه را که در آسمانها و زمین میگذرد، از او سؤال مینمودیم و ایشان ما را از عالم بالا و پردههای نور و حجاب، غیب، شگفتیهای عالم ملکوت و دنیای بینظیر جبروت مطلع میساخت.
روزی سلمان، به امر حضرت علی(ع) از امام حسین سؤال کرد که سنّ پدر بزرگوار شما چقدر است؟ ایشان فرمود: «حق تعالی پنجاه هزار عالم و پنجاه هزار آدم خلق کرد و بین آفرینش هر عالم تا عالم دیگر پنجاه هزار فاصله قرار داد. خدا پدر مرا پنجاه هزار سال پیش از اولین عالم و آدم خلق نمود.»
روزی جبرئیل خدمت رسول خدا(ص) نشسته بود.۶ علی(ع) در حالی که نوجوانی بیش نبود، وارد شد. جبرئیل به احترام آن حضرت از جا برخاست. پیامبر اکرم(ص) فرمود: «ای جبرئیل! آیا تو به این نوجوان تعظیم میکنی؟»
جبرئیل عرض کرد: «بله یا رسولالله! این نوجوان معلم من است. در ابتدای خلقت هنگامیکه خداوند مرا خلق کرد، با من تکلم نموده و فرمود: تو کیستی و من کیستم؟ من از پاسخ این سؤال باز ماندم. در این هنگام این نوجوان حاضر شد و به من آموخت که بگو:
«تو پروردگار با عظمتی و اسمت زیباست و من بنده ذلیلام و اسمم جبرئیل است» و من از پاسخ این سؤال رهایی یافتم.»
سپس پیامبر(ص) پرسید: «ای جبرئیل! چقدر از عمر تو میگذرد؟ جبرئیل عرض کرد: در ساق عرش ستارهای است که هر سی هزار سال یک بار طلوع میکند و من
تا کنون سی هزار بار آن را دیدهام.»
پیامبر(ص) فرمود: «ای جبرئیل! اگر آن کوکب را بینی، میشناسی؟» جبرئیل عرض کرد: بله. پیامبر(ص) علی(ع) را فراخواند و عمامه آن حضرت را از جبین مبارکش بلند کرد. در این هنگام جبرئیل آن کوکب را در پیشانی مبارک آن حضرت مشاهده نمود. جبرئیل سوگند یاد کرد و فرمود: یا رسولالله! این همان ستارهای است که تا کنون سی هزار بار مشاهده نمودهام.۷
ماهنامه موعود شماره ۷۱
پینوشتها:
۱. سوره ابراهیم (۱۴)، آیه ۲۴ و ۲۵.
۲. علامه بحرانی، تفسیر البرهان، ج۲، ص۳۱۰.
۳. سوره یس (۳۶)، ۱۲.
۴. علامه بحرانی، همان، ج۴، ص۷.
۵. همان، ج۴، ص۷.
۶. جبرئیل معمولاً هنگام وارد شدن بر پیامبر(ص) به صورت «دحیه کلبی» ظاهر میشد.
۷. القطره، ج۱، ص۱۹۱.