موعود پایگاه اینترنتی موعود
ویژگی‌های اخلاقی امام زمان(عج)
اسلام، پیام‌آور محبّت، مهرورزی و انسان‌دوستی
در آخرین دهه قرن بیستم میلادی، حوادث و وقایعی در جهان اتّفاق افتاد که با پیش‌بینی‌های مورّخان و جامعه‌شناسان مغرب زمین، مخالف بود. پس از فروپاشی «شوروی سابق»، بسیاری از جوانان و نوجوانان کشورهای مختلف ـ خواه در «آمریکا» و خواه در «آسیا» و «آفریقا» ـ به مذهب و آموزه‌های دینی روی آوردند.
در آخرین دهه قرن بیستم میلادی، حوادث و وقایعی در جهان اتّفاق افتاد که با پیش‌بینی‌های مورّخان و جامعه‌شناسان مغرب زمین، مخالف بود. پس از فروپاشی «شوروی سابق»، بسیاری از جوانان و نوجوانان کشورهای مختلف ـ خواه در «آمریکا» و خواه در «آسیا» و «آفریقا» ـ به مذهب و آموزه‌های دینی روی آوردند.
با آغاز قرن بیست و یکم، واقعه دیگری جامعه‌شناسان و سیاستمداران غرب را بهت‌زده ساخت. آمارها و سنجش‌های سازمان‌ها و نهادهایی که گرایش نوجوانان و جوانان را در جهان بررسی می‌نمودند، از رویکرد غیرمنتظره نسل جدید به اسلام و مبانی آن سخن گفتند.
در پایان سال ۲۰۰۴م. مراکز پژوهش‌های اجتماعی با ارائه آمار دیگر به حیرت جامعه‌شناسان افزودند. تا قبل از این تاریخ جامعه‌شناسان عقیده داشتند آئین بودایی به علّت آنکه تبلیغات وسیعی را از نیمه دوم قرن بیستم آغاز کرده و خود را تنها آئین و پرچمدار مهرورزی و وحدت مردم جهان می‌داند، به زودی توجّه جهانیان را به خود جلب خواهد نمود؛ امّا آمارهایی که در پنج قارّه به دست آمده بود، نشان می‌داد که با وجود تبلیغات وسیع عوامل کلیسا و بنگاه‌های تبلیغاتی صهیونیستی بر ضدّ اسلام، گروه‌های عظیمی از معتقدان به مسیحیّت و حتّی گروه‌هایی از پیروان آئین‌های هندوئیسم، بودیسم، شینتو و کنفوسیوس به اسلام روی آورده‌اند.
تبلیغات بر ضدّ آئین اسلام، به چندین قرن پیش باز می‌گردد؛ امّا از آغاز قرن بیستم با تحوّلاتی که در پیشرفت علوم ارتباطات و توسعه رسانه‌ها به وجود آمد، این تبلیغات نیز وارد مرحله تازه‌ای شد. تمام تلاش رسانه‌های وابسته به مخالفان اسلام در غرب و شرق، به دنبال جا انداختن این ادّعا بودند که این ایدئولوژی و مکتب، تشویق‌کننده انسان‌ها به خشونت و ترور است و نفرت و انتقام را تبلیغ می‌کنند.
تبلیغات مخالفان، ابتدا متوجّه اصل اسلام بود؛ امّا از سال ۲۰۰۲م. این تهاجمات متوجّه شیعه گردید و حتّی برخی از سایت‌های تبلیغاتی ادّعا کردند که مسلمانان قائل به مهدویّت که در اصل، همان شیعیان می‌باشند، بیش از دیگر مسلمانان به ترور و خشونت معتقد هستند؛ زیرا فرد منجیّ و پیشوایی که آنان انتظارش را می‌کشند، در صدد کشتار و انتقام است.
تبلیغ چنین اتّهامی از سال ۲۰۰۳م. شدّت بیشتری یافت و برخی از سایت‌های به اصطلاح وابسته به مسلمانان و مخالف شیعه نیز این اتّهامات را تکرار می‌کنند. حتّی یکی از این رسانه‌ها ادّعا کرده است که بخش عمده‌ای از جنگ‌های خشونت‌بار و پر تلفات تاریخ، نتیجه اعتقاد به مهدویّت است.
در حالی‌که این تبلیغات نه تنها هیچ‌گونه مدرک و سند تاریخی ندارد، برخلاف تبلیغات بی‌پایه این رسانه‌ها اعتقاد به مهدویّت انسان را خشن و شیفته ترور و ارعاب نمی‌سازد؛ بلکه پیشوایان مکتب تشیّع، خود، پیام‌آور محبّت و انسان‌دوستی بوده‌اند.
آنچه مبلّغان مسیحیّت را نگران ساخته، پیشرفت سریع اسلام در همه سرزمین‌هاست. می‌دانیم نزدیک به چهار قرن است که مسیحیّت، دارای سازمان تبلیغاتی مستقلّی است که همه ساله گروهی از کشیشان را آموزش می‌دهد و به دورترین نقاط جهان اعزام می‌دارد و برای به انجام رساندن مأموریت آنان، هزینه‌های سنگین بر عهده می‌گیرد. سازمان‌های تبلیغاتی مسیحیّت -چه کاتولیک و چه پروتستان ـ از حمایت دولت‌های متبوع خود نیز برخوردارند و برای اینکه کسی را به آیین خود درآورند، همه نوع تسهیلات مادّی برایش فراهم می‌آورند. با وجود این، موفّقیت چندانی به دست نیاورده‌اند.
از سوی دیگر، اسلام که هرگز سازمان متشکلّی، همچون سازمان‌های کشیشان، با آن‌همه اعتبارات و امکانات مادّی نداشته است، همچنان مورد اقبال مردم در سرتاسر دنیاست. در آمریکا و کشورهای اروپایی در قرن حاضر، مؤسّسات وسیعی برای پژوهش و درک علل گرایش به اسلام تشکیل شده است.
یکی دیگر از عواملی که موجب جلب توجّه این سازمان‌ها به اسلام گشته است، اقبال بسیاری از مسلمانان جهان و حتّی مسیحیان، هندوها و بوداییان در سال‌های اخیر، به مکتب تشیّع و آموزه‌های امامان شیعه است. به همین دلیل هم سازمان‌های تبلیغاتی مسیحیان، یهودیان، هندوها و وهّابیان، تبلیغات گسترده‌تری را بر ضدّ تشیّع آغاز کرده‌اند.
آنچه که نمی‌توان در آن تردید نمود، این است که عامل اصلی این گرایش، آشکار شدن آیات «قرآن کریم» و سیره رسول اکرم(ص) و امامان شیعه می‌باشد. عطوفت و بزرگواری و مردم‌دوستی پیامبر(ص) و خاندانش، گسترده‌تر و عمیق‌تر از آن بود که مخالفان اسلام آن را منکر شوند. فرهیختگان عالم، پس از مطالعه قرآن کریم و بررسی سیره رسول اکرم(ص) و اهل بیت او، بر این حقیقت اعتراف می‌کنند که اسلام، پیام‌آور محبّت و نیک‌خواهی است.
ولتر، ۱ نویسنده مشهور فرانسوی، از جمله افرادی بود که در آغاز جوانی، تحت تأثیر تبلیغات کلیسا قرار گرفت و مطالبی موهن بر ضدّ اسلام و پیامبر اسلام نوشت و آن را منتشر کرد؛ امّا پژوهش‌ها و مطالعات بعدی وی موجب شد که از حقیقت دعوت پیامبر اسلام آگاه شود. آنگاه با صراحت نوشت:
باید اعتراف کرد که محمّد[ص] تقریباً همه آسیا را از بت‌پرستی رهایی بخشید و توحید واقعی را به جهانیان آموخت و با قدرت و صلابت، علیه بت‌پرستان قیام کرد. بسیار مشکل بود که دینی چنین ساده و خردمندانه و پاک انسانی که به وسیله مردی نیرومند و همیشه پیروز تعلیم داده می‌شد، نیمی از جهان را مسخّر نگرداند.۲
جان دیون پورت۳ نویسنده نامدار انگلیسی نیز در حدود یکصد سال پیش با شجاعت کم‌نظیری کتاب «عذر تقصیر به پیشگاه محمّد و قرآن» را منتشر ساخت و بر همه تهمت‌ها و افتراهای چندین قرن دشمنان اسلام، خطّ بطلان کشید و این اتّهام را که اسلام دین شمشیر، ترور و خشونت است، از چهره اسلام پاک کرد.
مارسل بوازار، پژوهشگر فرانسوی نیز در کتاب «انسان‌دوستی در اسلام»، با ذکر آیات متعدّد از قرآن کریم که انسان‌ها را به نیکی نمودن به همه انسان‌های دیگر دعوت می‌کند، نشان داد که اسلام، دین عطوفت و محبّت است. وی با صراحت نوشت:
بی هر مقدّمه‌ای، باید بگوییم که ما معتقدیم اسلام، یک وحی الهی است.۴
او جوانمردی، تواضع، امانت، پاکی، حسن خلق و بخشندگی را از صفات و ویژگی‌های حضرت محمّد(ص) می‌داند.۵
مهدی(ع) نیز پیام‌ور مهرورزی و دوستی است
تردیدی نیست که حضرت مهدی(عج) مانند دیگر امامان شیعه در قلّه رحمت و محبّت جای دارد. او گنجینه ارزشمند کرامت و مبلّغ مکتبی است که شعار جاودانی‌اش ستایش خداوندی است و رحمان و رحیم است.
حضرت مهدی(عج) پاکیزه‌ترین خلق خدا، معدن لطف و صفا و پرچمدار عدالت‌خواهی است. بنابراین چگونه این پیام‌آور آزادی و رهایی انسان‌ها می‌تواند منادی خشونت باشد؟
دشمنان آزادی و کرامت انسانی که تلاش می‌کنند تشیّع را عامل خشونت نشان دهند، به چند روایت ضعیف توسّل می‌جویند و آن را در سایت‌های اینترنتی خود به نمایش می‌گذارند؛ در حالی‌که احادیث صحیح بسیاری بر عشق و محبّت امام نسبت به مردمان حکایت دارد. در اینجا به چند نمونه اشاره می‌کنیم:
امیرمؤمنان، علیّ‌بن ابی‌طالب(ع) از رسول اکرم(ص) پرسیدند:
«آیا مهدی از ما اهل بیت است؟»
رسول اکرم(ص) در پاسخ فرمودند: «آری. مهدی از ماست. خداوند همان‌گونه که دین را به وسیله ما آغاز نمود، به وسیله او به اتمام می‌رساند. مردم به دست ما از شرک رهایی یافتند و پس از پایان گرفتن فتنه‌های دشمنان، میان مردم الفت و صمیمیّت ایجاد شد. وظیفه ما از آغاز، برداشتن کینه‌ها و عداوت‌هاست؛ به گونه‌ای که همه برادر ایمانی شوند.»۶
همچنین پیامبر اسلام(ص) فرمودند:
«مهدی روش مرا دنبال می‌کند و هرگز از روش من بیرون نمی‌رود.»
درباره مهرورزی مردم به حضرت مهدی(عج) فرمودند:
«امّت اسلامی‌به مهدی مهر می‌ورزند و به سویش پناه می‌برند. آن‌چنان‌که زنبوران عسل به سوی ملکه خود پناه می‌برند، عدالت را در پهنه گیتی می‌گستراند و صفا و صمیمیّت صدر اسلام را به آنها بازمی‌گرداند.»۷
حضرت علیّ‌بن ابی‌طالب(ع) سرور آزادگان و پرچمدار محبّت و مهرورزی، در تمام دوران حکومت خویش تلاش نمود تا مردم را به دوران رسول اکرم(ص) بازگرداند و سیره و روش او را زنده نماید. راه و روش همه امامان و همچنین حضرت مهدی(عج) همان روش رسول اکرم(ص) و حضرت علی(ع) است.
دعاها و نیایش‌هایی که از امامان معصوم(ع) به ما رسیده، در واقع سرودهای مهرورزی و محبّت است. نگاهی به «دعای مکارم اخلاق» امام سجّاد(ع)، نشان می‌دهد که امامان شیعه تا چه حدّ از خشونت و نفرت و کینه به دور بوده‌اند.
«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ وَ أَبْدِلْنی مِنْ بِغْضَهِ اهْلِ الشَّنَانِ الْمَحَبَّهَ وَ مِنْ حَسَدِ اهْلِ الْبَغْىِ الْمَوَدَّهَ وَ مِنْ ظِنَّهِ اهْلِ الصَّلاحِ الثِّقَهَ وَ مِنْ عَداوَهِ الادْنَیْنَ الْوَلایَهَ وَ مِنْ عُقوُقِ ذَوِى الْاَرْحامِ الْمَبَّرَهَ وَ مِنْ خِذْلانِ الْاَقْرَبینَ النُّصْرَهَ وَ مِنْ خِبِّ الْمُدارینَ تَصْحیحَ الْمِقَهِ وَ مِنْ رَدِّ الْمُلابِسینَ کَرَمَ الْعِشْرَهِ وَ مِنْ مَرارَهِ خَوْفِ الظَّالِمینَ حَلاوَهَ الَامَنَه؛
بار خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و شدّت کینه کینه‌توزان را به محبّت و حسد اهل تجاوز را به مودّت و بدگمانی اهل صلاح را به اطمینان و دشمنی نزدیکان را به دوستی و گسستن خویشاوندان را به خوش‌رفتاری و رو‌برتافتن نزدیکان را از یاری نمودن به یاری و دوستی ظاهرسازان را به دوستی حقیقی و خوار انگاشتن مصاحبان را به حسن رفتار و تلخی ترس از ظالمان را به شیرینی ایمنی مبدّل ساز.»
به راستی می‌توان باور کرد که حضرت مهدی(عج) که از سلاله مهرورزان و پیام‌آوران محبّت است؛ چون ظهور کند، بر مردمان خشم گیرد و فضایی از ترس، وحشت، ارعاب و وحشت را پدید آورد؟
احادیث و روایاتی که از دوران ظهور حضرت به ما خبر می‌دهد، چنین اتّهامی را نمی‌پذیرد. از امیرمؤمنان علیّ‌بن ابی‌طالب(ع) در شرح سپاهیان حضرت مهدی(عج) چنین آمده است:
«به منزلی هجوم نکنند؛ کسی را به غیر حق مجازات نکنند؛ هتک حرمت انسانی را مرتکب نشوند؛ ناسزا نگویند؛ دزدی نکنند؛ در حقّ یتیمی ظلم نکنند؛ راهی را خوف‌ناک نکنند؛ از مکر و حیله بپرهیزند؛ در امانت خیانت نکنند؛ کسی را که به آنها پناه می‌برد؛ محترم شمارند؛ خلف وعده نکنند؛ شکست خورده را تعقیب نکنند؛ خونی را به ناحقّ نریزند؛ به کشتن شخص مجروحی اقدام نکنند ….»۸
امام رضا(ع) در وصف یوسف زهرا(ع) می‌فرمایند:
«وَ أَشْفَقَ عَلَیْهِمْ مِنْ آبَائِهِمْ وَ أُمَّهَاتِهِم؛ ۹
حضرت مهدی برای آنها، از پدران و مادرانشان مهربان‌تر می‌باشد.»
قرآن کریم که ظهور حضرت مهدی(عج) و یاران او را مژده می‌دهد، از صالحان و پاکانی که وارث زمین خواهند شد، سخن می‌گوید.۱۰
صالحان و پاکانی که دارای عمل نیک هستند، امنیّت و آرامشی پدید می‌آورند که ستایش خدای یکتا در جامعه امکان‌پذیر می‌شود.۱۱ چگونه این پدید‌آورنده امنیّت و صلح، عامل خشونت و بی‌رحمی خواهد بود؟!
در خاتمه، سخن جاودانی امام باقر(ع) را پیرامون عصر ظهور حضرت مهدی(عح) یادآور می‌شویم که فرمودند:
«إِذَا قَامَ قَائِمُنَا وَضَعَ اللهُ یَدَهُ عَلَى رُءُوسِ الْعِبَادِ فَجَمَعَ بِهَا عُقُولَهُمْ وَ کَمَلَتْ بِهِ أَحْلَامُهُم؛ ۱۲
آنگاه که قائم ما قیام کند، خداوند دست لطف و مرحمت خود را سر بندگان خود می‌گذارد تا به عقول آنان وحدت بخشد و خردهایشان را کامل نماید.»
آیا رشد و کمال خرد انسانی و شکوفایی استعدادها و خلّاقیت‌ها، آن‌گونه که امام باقر(ع) مژده آن را داده است، در محیطی ناامن و آکنده از تهدید، خشونت، ترس، وحشت و ارعاب امکان‌پذیر است؟!
پی‌نوشت‌ها:
۱. ولتر Voltaire (1694-1778م.) نویسنده و فیلسوف فرانسوی. اندیشه‌های فلسفی وی فراز و فرود بسیار داشت. برای آگاهی از افکار وی ر.ک: «دایره‌المعارف فارسی»، ج ۳، همچنین مجموعه آثار وی در سال ۱۹۵۴م. با عنوان «کلّیات ولتر» به چاپ رسید.
۲. «رهروان حقیقت»، جواد حدیدی، (تهران، ص ۳۲، مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۸۰) ص ۳۲، به نقل از کلّیات آثار ولتر، ج ۱۷.
۳. J.D. Port.
۴. «انسان‌دوستی در اسلام»، م. ارسل بوازار، ترجمه دکتر غلامحسین یوسفی و دکتر محمّدحسن مهدوی اردبیلی، ص ۴ (تهران، انتشارات طوس، ۱۳۶۲).
۵. برای آگاهی بیشتر ر.ک.: «انسان دوستی در اسلام»، صص ۷۵، ۷۸ و ۱۱۹- ۱۲۲ و بسیاری از صفحات دیگر.
۶. «منتخب الأثر»، ص ۱۵۲.
۷. همان، ص ۴۹۱.
۸. احادیث مربوط به مهرورزی و محبّت امام عصر(عج) نسبت به انسان‌ها بسیار زیاد است. برای آگاهی بیشتر ر.ک. «المهدی»، سیّدصدرالدّین صدر، المهدی، ترجمه محمّدجواد نجفی، «غیبت نعمانی»، محمّدابراهیم نعمانی.
۹. «روزگار رهایی»، ج ۱، ص ۱۲۹.
۱۰. سوره انبیاء، آیه ۵.
۱۱. سوره نور، آیه ۵۵.
۱۲. «بحارالانوار»، ج ۵۲، ص ۳۲۸.Z