منابع خبری از بازداشت الشیشانی یکی از فرماندهان چچنی گروه داعش در عراق خبر دادند. کارشناسان بر این اعتقادند که چچنیها ترسناکترین جنگجویان داعشی هستند.الشیشانی، فرمانده میدانی گروه تروریستی-تکفیری دولت اسلامی عراق و شام (داعش) و مغز متفکر نظامی این گروه به حساب میآید.
رسانههای عراقی امروز خبر دادند که «ابو عمر الشیشانی» [چچنی] در عملیات هلیبرن نیروهای عراقی و آمریکایی بازداشت شده است.
هنوز منبع یا مقام رسمی عراقی این خبر را تایید نکرده است در حالی که تاکنون چند بار خبر کشته شدن این فرد در رسانهها منتشر شده بود.
همچنین شبکه خبری «روسیا الیوم» امروز اعلام کرد که منابع امنیتی عراقی میگویند که «نیروهای ویژه آمریکایی نیز در عملیات مشترک با عراقیها، دو فرمانده دیگر داعش را به همراه الشیشانی بازداشت کردهاند و این عملیات جمعه در منطقه الریاض در شهر کرکوک انجام شده است».
در این عملیات نیروهای ویژه آمریکایی، نیروهای کرد و نیروهای دستگاه مبارزه با تروریسم عراق در سلیمانیه مشارکت داشتهاند و این سه نفر از فرماندهان داعش به سلیمانیه منتقل شدهاند.
ابوعمر الشیشانی کیست؟
عمر الشیشانی(چچنی)، با نام اصلی «طرخان تیمورازویچ باتیراشویلی، متولد ۱۹۸۶ در شهر بیرکیانی گرجستان است. الشیشانی، فرمانده میدانی گروه تروریستی-تکفیری دولت اسلامی عراق و شام (داعش) و مغز متفکر نظامی این گروه به حساب میآید.
او از پدری گرجی و مسیحی ارتدوکس و مادری چچنتبار و مسلمان به دنیا آمد و کودکی خود را در منطقه سرسبز و کوهستانی «پانکیسی گرج» گذراند و به گفته پدرش در نوجوانی به چوپانی مشغول بود. گفتنی است که منطقه پانکیسی گرج در مرز جمهوری چچن، در اواسط دهه ۱۹۹۰ و حوالی جنگ دوم چچن با روسیه، مسیر اصلی عبور تروریستهای چچنی به سمت روسیه بود (هم اکنون هم این منطقه مرکز صدور مواد مخدر، اسلحه و تروریست تکفیری از چچن به سرتاسر دنیاست). آشنایی باتیراشویلی نوجوان با تفکر وهابی و افراطگرایی اسلامی از همین جا کلید خورد.
پدرش «تیمور باتیراشویلی» در مصاحبه با شبکه اسکای گفت که طرخان بارها راهنمایی گروههای شبه نظامی چچنی را به عهده داشت. حتی گزارشهایی وجود دارد که طرخان ۱۴ ساله در کنار گروه «روسلان گالِیف»، با شورشیان طرفدار روسیه در آبخازیا جنگیده است (که چندان قابل تایید نیست).
او بعد از پایان تحصیلات دبیرستان، به ارتش گرجستان پیوست. جایی که در آن به درجه سرگروهبانی ارتقا یافت. استعداد نظامیبالا و مهارت در کار کردن با انواع اسلحه و نقشهخوانی باعث شد که به واحد تازه تاسیس اطلاعات ارتش گرجستان (اشپتسناز) ملحق شود.
نکته قابل ملاحظه این که اعضای این واحد توسط مربیان زبده اطلاعاتی آمریکایی و بریتانیایی تعلیم دیدهاند تا در جنگهای احتمالی با روسیه به کار ارتش این کشور بیایند. در جنگ ۲۰۰۸ روسیه با گرجستان بر سر اوستیای جنوبی، او در خط مقدم جبهه حضور داشت. وظیفه او در نبرد تسخینوالی (مرکز اوستیای جنوبی) گزارش گرای تانکها و ستونهای پیاده ارتش روسیه به توپخانه ارتش گرجستان بود.
با وجود ورود به رده افسری، باتیراشویلی هیچ گاه تشویق نظامی دریافت نکرد. در سال ۲۰۱۰، به علت ابتلا به بیماری سل، چند ماهی را در بیمارستان نظامیگذراند و در نهایت به همین دلیل از خدمت نظام مرخص شد. درخواست او برای بازگشت به ارتش بی پاسخ ماند و او در بازگشت به زادگاهش نتوانست وارد نیروی پلیس محلی شود. در همین برهه، مادر او بر اثر سرطان مرد و بنا به گفته پدرش او به شدت دچار ضربه روحی شد.
بر اساس گزارش وزارت دفاع گرجستان، او در همین سال ۲۰۱۰، به جرم پنهان کردن اسلحه به سه سال زندان محکوم شد. تصور این که یک جوان ۲۴ ساله افسرده، با سابقه آشنایی با تفکر افراطی، در زندانهای گرجستان به چه موجودی تبدیل شود چندان دشوار نیست. او بعد از گذراندن ۱۶ ماه در زندان آزاد شد. بنا به اظهار خانواده اش، او چنین قراری در زندان با خود گذاشت:
«به خداوند قول دادم که اگر از زندان زنده بیرون بیایم، به جهاد برای خدا خواهم پرداخت!»
او بلافاصله بعد از آزادی از زندان، کشور را ترک کرد و به استانبول رفت. در آن جا، از طریق شبکه مهاجرین چچنی خیلی زود به گروههای تکفیری پیوند خورد. به گفته خود او (در یکی از وبسایت های داعش)، پیش از رفتن به سوریه، قصد رفتن به یمن را داشت و مدت کوتاهی را در مصر به سر برد. او در نهایت در مارس ۲۰۱۲ وارد سوریه شد. در سوریه او کنیه «ابوعمر الشیشانی» را برای خود برگزید.
الشیشانی در سوریه، نخست به واحدی نظامی متشکل از جنگجویان خارجی پیوست که به آن «کتائب المهاجرین» گفته میشد. این نیرو در نبرد حلب با ارتش سوریه که منجر به حمله به پایگاه دفاع هوایی و موشک اسکاد ارتش سوریه شد، به جبهه النصره وابسته به القاعده یاری رساند. همچنین در جریان تسلط بر پاسگاه شیخ سلمان در غرب حلب هم حضور داشتند. اعضای این گروه در فوریه ۲۰۱۳، با همکاری جبهه النصره و لواء توحید به مقر هنگ ۸۰ ارتش سوریه در نزدیک فرودگاه حلب حمله کردند.
در ماه مارس از پیوستن سه گروه تکفیری جیش محمد، کتائب خطاب و کتائب المهاجرین، گروه جدیدی به نام «جیش مهاجرین و الانصار» شکل گرفت که بیشتر تروریستهای آن را اهالی چچن وسایر مناطق قفقاز تشکیل میدادند. این گروه نقش اصلی را در تصرف پایگاه هوایی مهم مناخ در استان حلب به عهده داشت. ابتکار خودروهای انتحاری به عنوان پیشران عملیات، اولین بار به صورت گسترده در این عملیات استفاده شد. از همین رو به نظر میرسد که این تاکتیک موثر از ایدههای الشیشانی باشد.
ابوعمر الشیشانی
او در ماه می ۲۰۱۳ از سوی «ابوبکر البغدادی» خلیفه خودخوانده داعش، به عنوان فرمانده میدانی این گروه در شمال سوریه برگزیده شد. البته بسیاری از جنگجویان قفقازی موافق بیعت او با البغدادی نبودند و بر بیعت خویش با «دکّا عمرف»، امیر امارت قفقاز باقی ماندند، در نتیجه الشیشانی را با فرمانده چچنی کاربلد دیگری به نام «صلاح الدین الشیشانی» جایگزین کردند.
دکا عمرف
در اواسط ۲۰۱۳، او به عنوان امیر شمالی (سوریه) داعش از سوی البغدادی انتخاب شد. در اواسط سال ۲۰۱۴، با مرگ نفر دوم داعش، تبعه عراق، ابو عبدالرحمن البیلاوی الانباری، ابوعمر الشیشانی به فرمانده ارشد نظامی داعش و عضو مهم شورای مشورتی آن تبدیل شد. بنا به گزارشها او با همسر چچنی خود به نام عائشه و دخترش سوفیا در ویلایی بزرگ در شمال غرب استان حلب زندگی میکند، که متعلق به تاجری سرشناس بوده است. البته این گزارشها هیچگاه تایید قطعی پیدا نمیکنند. حوزه فرماندهی الشیشانی حلب، رقه (پایتخت داعش)، لاذقیه و شمال استان ادلب است. مسوولیت کلیه جنگجویان چچنی، قفقازی، اوکراینی و افغان داعش با اوست و گفته میشود گروگانهای خارجی این گروه تروریستی هم زیر نظر او نگهداری میشوند.
شهر الرقه، پایتخت خودخوانده داعش در سوریه
گفتنی است که برای جوانان قوم چچن تبار «کیست» در منطقه پانکیسی، که با اکثریت جمعیت جوان، فقر و بیکاری گسترده، در معرض تبلیغات شدید وهابیت (با پول عربستان و قطر) قرار دارند، با تبلیغات شدید شبکههای اجتماعی، ابوعمر الشیشانی به یک بت محبوب و الگوی تمام عیار تکفیری تبدیل شده است. بسیاری از آنها میخواهند همان راهی را در پیش بگیرند که شیشانی تنها دو سه سال قبل در پیش گرفت. علاوه بر رویای تنعم مادی تحت لوای داعش، بیشتر آنها دچار افسردگی و خشمی هستند که شیشانی به آن دچار بود و گمان میبرند جهاد در سوریه و عراق و ریختن خون مسلمانان بیگناه تکفیر شده، هم ثواب اخروی دارد و هم امکان تخلیه خشم آنها را از طریق جنگیدن فراهم میکند. تصویر یک جنگجوی ریش قرمز کلاشینکف به دست، در راس کاروانی از آخرین مدل تویوتاهای شاسی بلند، حرمسرای شخصی از زنان به اسیری گرفته شده، ویلاهای مصادرهای و …. تبدیل به سرابی جذاب و خوش آب و رنگ برای جوانان مسلمان گرجی، چچنی، اوکراینی شده است.
در نوامبر سال گذشته، روزنامه «دیلی بیست»، در مصاحبه با پدر ابوعمر الشیشانی، ادعایی قابل توجه را مطرح کرده است. طبق ادعای پدر، با وجود نظامیبودن پسرش طرخان، او هیچ گاه نبوغ نظامی نداشت. به باور تیمور باتیراشویلی، ابوعمر تنها یک نقاب برای مغز متفکر اصلی عملیات نظامی داعش است که کسی نیست جز: تایماز باتیراشویلی، برادر بزرگتر طرخان یا ابوعمر. تیمور معتقد است که این پسر بزرگ ترش تایماز بود که در شورش چچنیها علیه روسیه در دهه ۱۹۹۰ حضور داشت و در گروزنی جنگید. او معتقد است که داعش پسر کوچکترش را رسانهای کرده است تا هم از او یک چهره تبلیغاتی برای جذب نیرو درست کند، و هم طراح نظامی اصلی را مخفی نگاه دارد. البته این ادعا هنوز از طرف هیچ منبع معتبری تایید نشده است و بعید نیست که تنها یک بازارگرمی رسانهای باشد.
تاکنون چندین بار خبر هلاکت این فرمانده ارشد داعش توسط گروههای مختلف اعلام شد که هیچ کدام حقیقت نداشت. شاید مهمترین موج رسانهای درباره مرگ او، وقتی به راه افتاد که در نوامبر گذشته، «رمضان قدیرف»، رهبر چچن، در اینستاگرام خود خبر هلاکت او را با عکسی که جنازه فردی شبیه او را نشان میداد، به اشتراک گذاشت، که البته بعد از دو سه ساعت این پست برداشته شد. در جریان محاصر عینالعرب در سال گذشته هم، گروه های مسلح کرد دو سه بار خبر از هلاکت الشیشانی دادند که بیشتر در راستای جنگ روانی تفسیر شد.
رمضان قدیرف
البته از حوالی دسامبر گذشته، به ناگهان حضور رسانهای او به طرز قابل توجهی کمتر شد. به این معنا که الشیشانی، که زمانی پیوسته شخصیت اول ویدیوها و عکسهای تبلیغاتی داعش محسوب میشد، در هیچ ویدیویی ظاهر نشد و تنها دو سه عکس نه چندان قابل تایید در ماه فوریه و مارس از او در حسابهای توئییتر مرتبط با داعش انتشار یافته است. به نظر می رسد که ملاحظات امنیتی، رهبری داعش را بر آن داشته که حضور پررنگ به اصطلاح فرمانده نظامی ارشد خود را درز بگیرد و از خیر تاثیر تبلیغاتی ستاره «ریش قرمز» خود بگذرد.
کارشناسان گروههای تکفیری در عراق و سوریه، بر این اعتقادند که چچنیها ترسناکترین جنگجویان داعشی هستند، چرا که از نژاد و زمینهای زبانی و فرهنگی کاملا مجزا به عراق و سوریه میآیند و هیچ شناختی از منطقه ندارند. از این رو کاملا متکی به فرماندهان خود هستند و هر چه که فرماندهان بگویند انجام میدهند، حتی اگر کشتن کودکان باشد. از این رو فرماندهان چچنی داعش جایگاه متمایزی در میان نیروها تحت امر خود دارند و زود چهره میشوند.
الشیشانی در ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۴ در فهرست «تروریست جهانی ویژه» وزارت خزانه داری آمریکا قرار گرفت. در ۵ می ۲۰۱۵ هم «برنامه پاداشها برای عدالت» وزارت خارجه آمریکا یک جایزه ۵ میلیون دلاری برای اطلاعات منجر به دستگیری او تعیین کرد.
الشیشانی در لباس ارتش گرجستان
پس از فعال شدن داعش در عراق، الشیشانی به دستور البغدادی از سوریه به عراق رفت تا فرماندهی نظامیگروه تروریستی داعش در این کشور را برعهده گیرد.