نخستین فرقه

محمد بن حنفیه در دیدگاه برخی از مردم، همان ویژگی هایی را داشت که در احادیث نقل شده بود. مثلاً نام او محمد و کنیه اش، ابوالقاسم بود. علاوه بر آن با صدور اجازه نامه ای به مختار، ظاهراً انتقام امام حسین (ع) را نیز ستاند. همین موضوعات برخی مردم را دور او جمع کرد، با اینکه خود ابن حنفیه، هیچ ادعایی نداشت.

نخستین فرقه ای که صفوف منظم شیعیان را دو پاره کرد، فرقه ی «کیسانیه» بود که در زمان امام سجاد (ع) ایجاد شد. آنها معتقد بودند که محمد بن حنفیه، فرزند امام علی (ع)، مهدی منتقم است.

خوب است بدانیم که بیشترین احادیث درباره ی امام زمان (عج)، از زبان پیامبر اکرم (ص) نقل شده است. در برخی از این روایات تصریح شده است که مهدی منتقم (ع)، نهمین فرزند از نسل امام حسین (ع) است. علاوه بر آن، نام حضرت و کنیه ی حضرت، که همانند رسول اکرم (ص) است نیز به کرّات در احادیث مشاهده می‌شود. پس از پیامبر اکرم (ص)، ائمه ی معصومین (ع) به مسئله ی مهدویت، بارها و بارها اشاره کردند و در زمان امام سجاد (ع)، که مسئله ی انتقام، جان گرفته بود، بیش از پیش مطرح شد.

چرا محمد بن حنفیه؟

محمد بن حنفیه در دیدگاه برخی از مردم، همان ویژگی هایی را داشت که در احادیث نقل شده بود. مثلاً نام او محمد و کنیه اش، ابوالقاسم بود. علاوه بر آن با صدور اجازه نامه ای به مختار، ظاهراً انتقام امام حسین (ع) را نیز ستاند. همین موضوعات برخی مردم را دور او جمع کرد، با اینکه خود ابن حنفیه، هیچ ادعایی نداشت.

علاوه بر آن حس انتقامی‌که در درون مردم شراره می‌کشید، آنها را میان عقل و احساس گیر می انداخت. همین شد که نخستین فرقه با نام «کیسانیه» از دل شیعیان جدا شد.

مردم از کجا می فهمیدند؟

آنچه مردم در زمان امام سجاد (ع) به آن بی توجه بودند، احادیثی بود که تصریح می‌کرد، مهدی منتقم (ع) که جهان را پر از عدل و داد می‌کند، دوازدهمین امام است و فرزند حسن عسکری است. علاوه بر آن، در احادیث بارها و بارها اشاره شده بود که حضرت مهدی (ع) از نسل امام حسین (ع) است.

با این که در این زمان، امام سجاد (ع) تلاش بسیاری کردند که مهدی واقعی را به مردم بشناسانند، اما برخی از کسانی که گوش به حرف امام زمان خود نمی دادند از راه حق، منحرف شدند.

در این جا اشاره ای می‌کنیم که به برخی از احادیثی که مردم از زبان امام سجاد (ع) شنیدند و به آن عمل نکردند:

۱. جز معصوم احدی شایسته ی امامت نیست و چون عصمت یک نشانه ی ظاهری نیست که همگان از آن آگاه گردند، امام باید از سوی خداوند تعیین و اعلام شود. (۱)
۲. قائم ما ولادتش از مردم مخفی می‌شود تا جایی که می‌گویند: “هنوز متولد نشده است.” تا هنگامی‌که ظهور می‌کند بیعت کسی در گردن او نباشد. (۲)
۳. خدایا قائم آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم را برای یاری دینت و اظهار برهانت و برپائی فرمانت و پاکیزه ساختن زمینت از آلودگیهای آن، بر انگیز و ظهورش را برسان! (۳)

پی نوشت:
۱. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۹۲؛ به نقل از امام زمان علیه السلام در کلمات و دعاهای امام سجاد علیه السلام، سید جواد حسینی
۲. همان
۳. الصحیفۀ السجادیۀ الجامعۀ، ص۴۰۰

منابع:
۱. حسینی، سید جواد، امام زمان علیه السلام در کلمات و دعاهای امام سجاد علیه السلام
۲. صحیفه ی سجادیه
۳. سایت پژوهشکده ی باقرالعلوم، مقاله ی «کیسانیه» به قلم سید حسین میرنور الهی

پ.میعاد