موعود پایگاه اینترنتی موعود
دعاهای رسیده از پیشوایان معصوم(ع) مجموعه کاملی از معارف دینی است و طالبان فلاح و رستگاری را به عقاید ناب توحیدی و ولایی و اخلاق و عرفان بی بدیل اسلامی رهنمون می‌شوند. البتّه هر یک از دعاها، ویژگی خاصّی دارند و نیازی از نیازهای بی‌کران سالک به سوی خدا را برآورده می‌سازند.
در این میان دعاهای روزانه نقل شده از امام سجّاد(ع) ویژگی‌های منحصر به فردی دارد و آن اینکه در یک مجموعه به هم پیوسته و طول یک هفته، از شنبه تا جمعه، نیازهای گوناگون معنوی بندگان خدا را پاسخ می‌دهد.
در اینجا قصد بررسی تمامی دعاهای روزانه را نداریم و تنها می‌خواهیم، دعای روز دوشنبه را که در آن به موضوع حقوق مردم توجّه‌ای ویژه شده و در پایان آن استغفاری خاص برای بخشایش مظالم یا ستم‌های روا شده در حقّ مردم، آمده است، بررسی کنیم.
پیش از پرداختن به دعای یاد شده، تذکّر این نکته ضروری است که ستم به مردم و ضایع کردن حقوق آنها تنها در صورتی قابل بخشایش است که حقوق ضایع شده به نحوی جبران گردد و از صاحب حق به خاطر ظلمی‌که بر او رفته است، حلالیّت گرفته شود، ولی در صورتی که به هر دلیل نتوان به صاحب حق، دسترسی یافت و راهی هم برای جبران نباشد، می‌توان با استغفار واقعی از زیر بار گناه ستم به مردم، رهایی یافت.
در بخشی از دعای روز دوشنبه در زمینۀ طلب بخشایش از ستم‌های روا داشته شده به مردم، چنین می‌خوانیم:
«… و از تو خواهانم دربارۀ ستمی‌که به بندگان تو کردم [و حقّی که بر من دارند]. پس هر بنده‌ای از بندگانت یا کنیزی از کنیزات که ستمی در حقّ او روا داشته‌ام، در جانش یا در آبرویش یا در مالش، یا در [حقّ] خانواده و فرزندش، یا بدگویی او را کرده‌ام یا به دلیل هوا و هوس چیزی را بر او تحمیل کرده‌ام؛ یا در برابر او خودبزرگ‌بینی، خودبینی، خودنمایی و خودبرتربینی داشته‌ام، خواه غایب باشد و خواه حاضر و خواه زنده باشد و خواه مرده و دست من از دامان او کوتاه باشد و توان جبران ستم روا داشته شده و حلالیّت طلبی از او را نداشته باشم، پس از تو می‌خواهم ـ ای کسی که مالک حاجت‌هایی و همۀ حاجات به مشیّت و ارادۀ او به شتابان روا شود ـ که بر محمّد و خاندان او درود فرستی و [کسی را که بر من حقّی دارد] به هر صورت که خود می‌خواهی، از من خشنود سازی و از پیش خود بر من رحمتی را ارزانی داری، زیرا آمرزیدن از تو چیزی کم نمی‌کند و بخشیدن به تو زیانی نمی‌رساند. ای مهربان‌ترین مهربانان.»۱
«… و از تو خواهانم دربارۀ ستمی‌که به بندگان تو کردم [و حقّی که بر من دارند]. پس هر بنده‌ای از بندگانت یا کنیزی از کنیزات که ستمی در حقّ او روا داشته‌ام، در جانش یا در آبرویش یا در مالش، یا در [حقّ] خانواده و فرزندش، یا بدگویی او را کرده‌ام یا به دلیل هوا و هوس چیزی را بر او تحمیل کرده‌ام؛ یا در برابر او خودبزرگ‌بینی، خودبینی، خودنمایی و خودبرتربینی داشته‌ام، خواه غایب باشد و خواه حاضر و خواه زنده باشد و خواه مرده و دست من از دامان او کوتاه باشد و توان جبران ستم روا داشته شده و حلالیّت طلبی از او را نداشته باشم، پس از تو می‌خواهم ـ ای کسی که مالک حاجت‌هایی و همۀ حاجات به مشیّت و ارادۀ او به شتابان روا شود ـ که بر محمّد و خاندان او درود فرستی و [کسی را که بر من حقّی دارد] به هر صورت که خود می‌خواهی، از من خشنود سازی و از پیش خود بر من رحمتی را ارزانی داری، زیرا آمرزیدن از تو چیزی کم نمی‌کند و بخشیدن به تو زیانی نمی‌رساند. ای مهربان‌ترین مهربانان.»۱
امیدواریم خداوند به همۀ ما توفیق توبه واقعی از همۀ گناهان؛ به ویژه ستم‌هایی که در حقّ دیگران روا داشته‌ایم، ارزانی فرماید.
ماهنامه موعود شماره ۱۲۱
پی‌نوشت:
۱. شیخ عبّاس قمی، مفاتیح الجنان، دعای روز دوشنبه.
