حقوق دوستان از حیات تا بعد از مرگ

دمی چنانچه نسبت به دیگران محبت و بخشش بیشتری بروز دهد بر استحکام و ریشه دار شدن رابطه اش با آنان افزوده می‌شود پس هیچ چیز بی بها نیست.

بهای دوستی همان است که اسلام از آن به “حق دوست” تعبیر می‌کند، ضرورت پایبندی به “حق دوست” نه فقط از آن روست که این حق واجب است، بلکه هم از آن روست که این پایبندی سودمندترین نتایج را برای رعایت کننده حق دوست در پی دارد. دوستی علاوه بر اینکه یک موضوع دینی و مقدس است مسئله بهره برداری نیز هست. آدمی چنانچه نسبت به دیگران محبت و بخشش بیشتری بروز دهد بر استحکام و ریشه دار شدن رابطه اش با آنان افزوده می‌شود پس هیچ چیز بی بها نیست.

پیامبر اکرم (ص) می فرماید: اساس خرد، بعد از ایمان به خدای عزوجل دوستی با مردم است. و در حدیثی دیگر آمده “دوست، دوست نیست مگر آن که در سه چیز هوای برادرش را داشته باشد: در غیاب و گرفتاری و مرگ.

به هر حال تمامی این احادیث بر این نکته تاکید دارند که دوستی از نظر اسلام موضوعی مقدس است و نه صرفا یک هنر تجاری برای جلب مشتریان بیشتر کالا. و نیز بعد از ایمان به خدا و عبادت چیزی برتر از بدست آوردن برادری مومن و دوستی صالح و شایسته نیست.

پیامبر خدا (ص) می فرماید: مومن را برگردن مومن هفت حق باشد که خداوند آنها را واجب گردانیده است.

مهر ورزیدن در دل

مقصود از مهر ورزیدن در دل آن است که در قلبت محبتی عمیق نسبت به او جای دهی، اگر مومن را در جایگاهی که شایسته اوست بگذاریم قطعا دوستش خواهی داشت. چون تلقین به خودی خود محبت زا است درست است که محبت از خارج بر دل انسان تحمیل نمی‌شود اما تلقین در آفریدن محبت در قلب بزرگترین تاثیر را دارد.

اگر انسان به خودش تلقین کند که شخصی را دوست دارد دیری نخواهد گذشت که عملا نسبت به او احساس محبت خواهد کرد، زیرا آدمی وقتی از مادر زاده می‌شود فطرتا در دل خویش جز به خداوند نسبت به هیچ کس دیگری محبتی احساس نمی‌کند انسانهای بسیاری را می‌یابیم که یکدیگر را دوست ندارند اما چون به مناسبت سفر یا کاری با یکدیگر ملاقات می‌کنند میانشان رشته محبت و دوستی بوجود می آید.

بزرگ شمردن مومن

منظور از بزرگ شدن آن است که برادر مومن در نظرت بزرگوار و مقدس باشد و او را همچون مقدسات زندگی خود ارج نهی و محترم بشماری

پاسداری از حرمت مومن در غیاب او

این نیز حق معنوی است، زیرا مستلزم آن است که حرمت و قداست برادرت را در وجود او پاس داری. اگر شنیدی کسی از او غیبت می‌کند بر تو لازم است که وی را از این کار بازداری

یاری رساندن در مال

مومن باید برادر مومن خویش را با مال یاری رساند … این همان حق مادی است در حالی که حقوق گذشته حقوقی معنوی و روحی بودند. امام باقر (ع) می فرماید: چون با کسی آمیزش کردی اگر توانستی نسبت به او بخشنده باشی این کار را بکن.

عیادت در هنگام بیماری

یکی دیگر از حقوق برادر و دوست عیادت او در بستر بیماری است این عمل به روان بیماری آرامش می دهد بهبودی او را سرعت می‌بخشد و دل ها را به یکدیگر نزدیک می‌کند. پیامبر اکرم (ص) می فرماید: دعوت را بپذیرید، بیمار را عیادت کنید، هدیه را پذیرا شوید و به مسلمانان ستم نکنید.

اسلام تجاوز به یک مظلوم را به منزله تجاوز به تمامی انسانیت می داند در حالیکه نگاه تمدن های مادی ساخته بشر اعم از شرقی و غربی انسان را مجرد پیکر، اقتصاد، لذت و اموری از این قبیل می‌بیند و تمامی اهداف خود را بر محور رفاه انسان و برآوردن نیازهای مادی او قرار می دهند و به بعد دیگر آدمی‌یعنی بعد روحی او کمترین اهتمامی نمی‌ورزند. اما اسلام به روح انسان می نگرد روحی که خداوند در پیکر آدمی دمید و بدین ترتیب او را قداست و مرحمت و کرامت بخشید اسلام حتی پیکر مرده مسلمان را ارجمند می‌شمارد و برایش حرمت قائل است.

در اسلام بسیار سفارش شده که در هنگام سختی و گرفتاری هم به یاد یکدیگر باشیم و در هنگام بیماری به عیادت بیمار برویم و بعد از مرگش جنازه اش را تشییع و احترام بگذاریم اما در میان اروپایی ها چنین عادات و رسومی‌یافت نمی‌شود حتی جنازه عزیزان خود را بعد از مرگ به بهایی برای تشریح به مراکزی فروخته‌اند ولی در اسلام این کار حرام است.

در مقابل اسلام می‌بینیم که بر احترام نهادن بر دوستان حتی بعد از مرگش تاکید می ورزد و به همین دلیل هم از برادر مسلمان او می خواهد که بر جنازه وی حاضر شود و پیکرش را تشییع کند و به وصیتی که می نویسد عمل کند و در حق دوستش حتی بعد از مرگ صفت امانتداری خود را ترک نکند در دین مقدس اسلام و پیامبر گرامی اسلام و ائمه اهل بیت (ع) در این مورد به همگان سفارش و تاکید فراوان شده است.

امام صادق (ع) می فرماید: از خدا بترسید و مردم را بر شانه‌هایتان حمل می‌کنید که خداوند می‌فرماید با مردم سخن نیکو بگویید و نیز فرموده است “از بیماران مردم عیادت کنید، بر جنازه‌هایشان حاضر شوید و در مساجدشان با آنان نماز گزارید تا زمانی که مرگ فرا رسد و دوران جدایی آغاز شود.” (بحار الانوار جلد ۷۱ صفه ۱۰۹)

منبع: مهر