برنامه روزانه آیت‌الله العظمی بروجردی چه بود؟

حضرت آیت‌الله العظمی‌بروجردی همچون آیت‌الله العظمی سیدابوالحسن اصفهانی مرجعی است که در دوران خود صاحب مرجعیت تامه بود و یگانه مرجع تقلید شیعیان جهان در دوران خود به حساب می‌آمد .

به گزارش موعود تبیان بر این مقدمه افزوده است: (از این رو ) شایسته است به زندگی آن مرجع معزز که بسیاری از مراجع و علمای بزرگ فعلی افتخار شاگردی او را دارند، به طور ویژه پرداخته شود.
حجت‌الاسلام علی دوانی درباره برنامه روزانه آن فقیه بزرگوار اینگونه می‌گوید:

آیت‌الله العظمی‌بروجردی همیشه دو ساعت پیش از اذان صبح از بستر برمی‌خاستند و وضو گرفته، نماز شب می خواندند، سپس در آن دل شب مدتی مطالعه می‌کردند.
اول وقت نماز صبح را خوانده و بعد از تعقیبات نماز و قرائت قرآن مجدداً مشغول مطالعه کتب مختلف می‌شدند.
آنگاه نزدیک صبح صبحانه مختصری که از نان و پنیر تجاوز نمی‌کرد، صرف نموده و مختصر خواب قیلوله داشته و بعد از آن بیدار شده و به کتابخانه تشریف می‌بردند و تا هنگام درس که اغلب از ساعت ۱۰ صبح شروع می‌شد، به مطالعه و تتبع در پیرامون درس آن روز می‌پرداختند، و در این وقت هیچکس را نمی‌پذیرفتند.
در ساعت ۱۰ دُرشکه و اخیرا تاکسی در خانه می‌آمد و ایشان سوار شده، مسافت بین خانه و حرم حضرت معصومه علیها‌السلام را طی کرده و در مجلس درسی که اغلب در حرم و صحن حضرت معصومه علیها‌السلام و اخیراً در مسجد اعظم برگزار می‌شد، حضور می‌یافتند و در مجلسی که بالغ بر ۱۰۰۰ نفر از دانشمندان بزرگ و فضلای مستعد نشسته و آماده استفاده از محضر پرفیض آن علامه بزرگ بودند، یک ساعت روی منبر نشسته و درس می‌گفتند، با دقت به اشکالات دانشمندان گوش و جواب اشکال آنها را می‌دادند.
بعد از درس که به خانه برمی‌گشتند، در اتاقی در اندرون، و گاهی در بیرونی اشخاصی را می‌پذیرفتند، و طبقات مختلف می‌توانستند به حضورشان رسیده، حوائج خود را معروض دارند، یا آنها که به زیارت آمده و فقط می‌خواستند مرجع تقلید خود را ببینند و به دست‌بوسی ایشان نائل شوند، در این جلسات شفاهاً نیز موضوعات گوناگونی مطرح می‌شد و نامه‌ها را می‌آوردند و ایشان شخصاً به همه آنها رسیدگی نموده و دستورهای لازم را صادر می‌فرمودند.
مقارن ظهر اشخاص رخصت طلبیده متفرق می‌شدند و اگر در بیرونی بودند برمی‌خاستند و می‌رفتند و مجلس عمومی نیز به پایان می‌رسید.
در آن موقع به‌اندرون می‌رفتند و خود را مهیای وضو برای نماز ظهر می‌کردند. وضوی ایشان مدتی طول می‌کشید. قبل و بعد از وضو و در اثنای آن آیات قرآن تلاوت می‌نمودند، سپس نماز ظهر و عصر گزارده و پس از تعقیبات نماز ناهار میل می‌کردند.
ناهار ایشان هم مانند صبحانه مختصر و بسیار ساده بود، بعد از صرف ناهار به نامه‌های وارده که به طور متوسط روزانه بین ۷۰ تا ۸۰ و تا ۱۰۰ نامه بود شخصاً رسیدگی می‌کردند.
این کار را در اواخر عمرشان ساعت ۱۲ شب به اتفاق همسرشان انجام می‌دادند. بعد از مطالعه نامه‌ها و تلگرافهای واصله، روی پاکت آنها می‌نوشتند مربوط به فلان موضوع است تا هنگام رسیدگی مجدد، کار به سهولت انجام گیرد.
یک روز را اختصاص داده بودند به جواب نامه‌ها و یک روز هم برای پاسخ به استفتائات، جواب نامه‌ها را منشی مخصوص ایشان آقای حاج حسین احسن می‌نوشتند.
ایشان آنها را مطالعه کرده و عبارات آن را اصلاح فرموده و گاهی خودشان املاء نموده و سپس ذیل آن را مهر و امضاء می‌کردند.
به قدری در خصوص نامه‌ها و مطالب و پاسخ آنها دقت می‌فرمودند که گاهی مثلاً پنج روز یا ۱۰ روز قبل که نامه‌ای خوانده بودند، هنگامی‌که جواب آن را می‌خواستند مهر کنند، می‌گفتند این جواب فلان نامه نیست، یا این جواب نسبت به آن موضوع که در نامه نوشته بود مناسب و کافی نیست و دستور می‌دادند که آن را عوض کنند و از نو بیاورند تا ایشان ببینند و آنگاه امضاء نمایند که این موضوع خود موجب اعجاب همگان بود و همه از حافظه قوی و هوش سرشار آن پیشوای شایسته اظهار تعجب می‌نمودند.
…بعد از رسیدگی به نامه‌ها و جواب آنها احیاناً اشخاصی را می‌پذیرفتند و چون وقت غروب می‌رسید وضو گرفته و نماز مغرب و عشاء می‌گذاردند.
نماز مغرب و عشاء را در صحن بزرگ حضرت معصومه علیها السلام به جماعت می‌گزاردند.
بعد از نماز عشاء شام مختصری میل فرموده و بعد از آن مشغول مطالعه می‌شدند. این مطالعه که گاهی نامه‌ها را نیز از نظر می‌گذراندند تا ساعت ۱۲ شب به طول می انجامید. آنگاه به بستر می‌رفتند و سه ساعت و کمی‌بیشتر می خوابیدند. خواب شبانه‌روز ایشان به طور کلی جز در موارد بیماری به پنج ساعت نمی‌رسید. در ماه مبارک رمضان غالبا اول نماز می‌خواندند و بعد افطار می‌کردند و گاهی نیز در بین دو نماز افطار می‌کردند.