موعود پایگاه اینترنتی موعود
غافل از اینکه تک تک ما، از اولین روزی که بد و خوب را فهمیده ایم، مأمور حفظ و آبادانی زمین و هر آنچه در آن هست، بوده ایم. اما حقی که محیط زیستمان به گردن ما دارد، به این مصداق ختم نمی‌شود؛ آب، هوا، خاک، درختها و خلاصه تمام آنچه در طبیعت هست، حقوقی دارند که شاید خیلی از ما، به این دید، به قضیه نگاه نکرده باشیم. «انسانها مورد سؤال قرار می‌گیرند، حتی در مورد زمینها و چهارپایان.» (۱)
حق زمین، حق مادر!
«خداوند شما را از زمین خلق کرد و مأمور آبادانی آن ساخت…» (۲) این را حضرت صالح (ع) به قومشان گفته‌اند. پیامبر اکرم (ص) هم می فرمایند: «زمین را خوب نگه دارید که گویی مادر شماست…» (۳) دنیایی که ما در آن زندگی می‌کنیم، جایی است برای زندگی دیگران و آدمهای آینده. پس حقی که محیط زیست به گردن ما دارد، با حقوق میلیونها انسان دیگر پیوند خورده است؛ بیهوده نیست که آباد کردن زمین، تا هر وقت که آن آبادی باقی باشد، برایمان صدقه است و ویران کردن آن، سبب گرفتاری شدید. «هر کس [بی جهت] درخت سدری [نیازمند به آب] را قطع کند، خداوند سرش را در آتش فرو می‌برد» (۴) و «ثواب هفت چیز بر بنده جاری است حتی وقتی در قبر باشد: … جاری کردن نهر و حفر چاه و کاشتن نخل [درخت]… که بعد از مرگ برای بنده استغفار می‌کنند.» (۵)
کف خیابان یا سطل آشغال؟!
هیچ آدم عاقلی، با مته و ارّه، به جان در و دیوار خانه اش نمی افتد، بوی بد در اتاقها پخش نمی‌کند، ظرفهای آب و غذا را کثیف نمی‌کند، پوست میوه ها را روی فرش نمی اندازد و خلاصه از هیچ تلاشی برای تمیز بودن خانه اش دریغ نمی کند. دنیای اطراف ما هم همین است. ولی متأسفانه خیلی ها تفاوت سطل زباله و کوچه و خیابان را درست نفهمیده‌اند! انگار هرجایی که خانه نباشد، می‌شود زباله ها را رها کرد به امان رفتگرها! این حرفها را زیاد گفته‌اند و شنیده ایم، اما مثل اینکه اینطور جا افتاده است که اگر رعایتشان نکنیم، اتفاق خاصی نمی افتد، دلمان خواست رعایت می‌کنیم و می‌شویم یک شهروند نمونه، و دلمان نخواست رعایت نمی‌کنیم و کسی هست برای جمع کردن زباله ای که ما تولید کرده ایم. اما خوب است بدانیم که پیامبر اکرم (صل الله علیه و آله) فرموده اند: «سه گروه، به خاطر سه کار
ناروا از رحمت خدا به دورند: کسانی که مکان عمومی را آلوده می‌کنند؛ کسانی که از آب سهمیه بندی شده جلوگیری می کنند، یعنی نوبت را رعایت نمی‌کنند؛ کسانی که سد معبر می‌کنند.» (۶)
هر زباله ای که به زمین می افتد، قامتی برای آن خم می‌شود…
وضوی نامسلمانان
ظرف شستن، مسواک زدن، وضو گرفتن، حمام کردن، شست و شوی خانه و لباس و اثاث و خلاصه خیلی کارهای دیگری که هر روز انجامشان می دهیم ولی اصلا فکرش را هم نکرده ایم که با همین کارهای ساده، ممکن است خیلی راحت تبدیل شویم به برادران شیطان! «همانا اسراف کاران برادران شیاطین اند» (۷).
خیلی وقتها، شیر آب باز است و حرف می زنیم، موهایمان را می‌شوییم، مسواک می زنیم، ماشینمان را می سابیم، مسح سر و پا می‌کشیم، شیر آب باز است و به قول خودمان ظرفها را خیس می‌کنیم و خلاصه شیر آب باز است و اصلا فکرش را هم نمی‌کنیم که ما، پای قطره قطره های آب مسئولیم. آبی که اسراف نکردنش انقدر مهم است که پیامبر (ص)، حتی برای وضو و غسل هم مقدار آب معین کرده‌اند و رعایت نکردن آن را مخالفت با سنت می دانند.
«مقدار آب مصرفی در وضو، یک مد (کمتر از یک کیلو) و در غسل یک صاع (حدود سه کیلو) است، ولی اقوامی پس از من می آیند که آن را اندک می‌شمارند. آنان با سنت من مخالف اند و کسی که بر روش من پایدار باشد، در بهشت با من خواهد بود.» (۸)
چه کنیم؟
شاید راه حلهای زیادی برای دوستی و حتی آشتی با طبیعت وجود داشته باشد، اما ما در این مطلب به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
· آب را گل نکنیم! آلوده نکردن آب به قدری اهمیت دارد که پیامبر اکرم (ص) حتی از آلوده کردن آب دشمنان هم نهی فرموده‌اند. (۹) در روایات، حتی انداختن آب دهان هم مصداق آلوده کردن است، چه برسد به کارهای دیگر! «از آلوده کردن آبی که در جایی جمع شده است بپرهیزید تا مورد لعن واقع نشوید.» (۱۰)
· با درختها دوست باشیم. درختها، سرمایه هایی هستند که زندگی ما به آنها بسته است؛ هوایی که تنفس می‌کنیم، چوبی که استفاده می کنیم، کاغذ و خیلی از وسایل دیگرمان وابسته به درخت است. پس از درخت و هرچیزی که وابسته به آن است، درست استفاده کنیم.
· کاغذ را سرمایه بدانیم. شاید این روزها، به خاطر قیمت بالای کاغذ هم که شده، خیلیها دیگر قدر کاغذ را بدانند. اما کار ما وقتی ارزش دارد، که نه به خاطر قیمت، بلکه به خاطر اهمیت آن، قدرش را بدانیم و از کمترین کار هم دریغ نکنیم؛ مثلا کاغذ را از سایر زباله ها جدا بگذاریم!
· کود تولید نکنیم! این روزها خیلیها به بهانه ی کود شدن، ته مانده ی مواد غذایی و میوه و سبزیجات را در طبیعت رها می‌کنند و فقط مواد پلاستیکی را زباله می دانند. اما خوب است بدانیم که همین مکانی که ما امروز برای تفریح انتخاب کرده ایم، فردا جای تفریح افراد دیگری است و این ته مانده های غذای ما، تا فردا تبدیل به کود نخواهد شد!
· کمتر زباله بسازیم. کار سختی نیست. اگر همیشه از چهار عدد نانی که می خریدیم، یک عدد اضافه می آمده، از این به بعد، نان کمتری تهیه کنیم، اگر همیشه مقداری از غذایمان را دور می ریزیم، مقدار کمتری غذا بپزیم و یا اگر معمولا تعدادی میوه در یخچالمان کپک می زند، کمتر میوه بخریم!
· یک بار مصرف نباشیم. متأسفانه این روزها استفاده از وسایل یک بار مصرف که آلودگیهای خطرناکی را به بار می آورند، خیلی رواج پیدا کرده است. سفره ها، لیوانها، بشقابها و حتی گاهی برخی لباسهایمان یک بار مصرف شده‌اند و این مواد، بیش از ۳۰۰ سال زمان لازم دارند تا جذب طبیعت شوند.
· احساس مسئولیت کنیم. همانطور که گفتیم، طبیعت مثل مادر ماست. برخورد امام سجاد (ع) با طبیعت، الگوی بسیار خوبی برای همه ی ماست: «حضرت سجاد (ع) هرگاه کلوخی را در راه می دیدند، از مرکب پیاده می‌شدند و آن را با دست از سر راه دور می‌کردند.» (۱۱)
«هر کس چیز آزار دهنده ای را از سر راه مسلمانان بر دارد، خدا پاداش قرائت ۴۰۰ آیه را که برای هر حرفش ۱۰ حسنه است، به او می دهد.» (۱۲)
پی نوشت:
۱. امام علی (ع)؛ «فانکم مسئولون حتی عن البقاع و البهائم»؛ (اصول کافی، ج۲، ص۳۳۱، ح ۶).
۲. هود، ۶۱.
۳. http://www.resalat-news.com/Fa/?code=4487
۴. پیامبر اکرم (ص)؛ بحارالانوار، ج ۶۳، ص ۱۱۳؛ به نقل از مفاتیح الحیاه، آیت الله جوادی آملی، مرکز نشر اسراء، بهار ۱۳۹۱، چاپ ۱۲، ص ۷۰۹.
۵. پیامبر اکرم (ص)؛ کنزالعمال، ج۱۵، ص ۹۵۳-۹۵۴؛ به نقل از همان.
۶. الکافی، ج ۲، ص ۲۹۲؛ به نقل از همان، ص ۶۹۴-۶۹۵.
۷. اسراء، ۲۷.
۸. الفقیه، ج ۱، ص ۳۴-۳۵؛ به نقل از همان، ص ۷۰۱.
۹. فروع کافی، ج۳، ص۶۵، ح ۹؛ به نقل از http://www.mohit-zist.com/viewtopic.php?f=7&t=1420.
۱۰. پیامبر اکرم (ص)؛ الجامع الصغیر، ج ۱، ص ۲۷؛ به نقل از همان، ص ۷۰۵.
۱۱. امام صادق (ع)؛ الامالی، طوسی، ص ۶۷۳؛
بحارالانوار، ج ۷۲، ص ۵۰؛ به نقل از همان، ص ۷۲۹.
۱۲. پیامبر اکرم (ص)؛ الامالی، طوسی، ص ۱۸۳؛ به نقل از همان، ص ۷۳۰.
