حدود دویست و شانزده یا سیصد و شانزده سال قبل از هجرت، در روستای «جی» (از روستاهای اصفهان) فرزندی به دنیا آمد، که نامش را «روزبه» گذاشتند و بعدها پیامبر اسلام(ص) او را «سلمان» نامید.
سلمان، بعد از آنکه دریافت قرار است او را شش ماه با اعمال شاقّه زندانی سازند و پس از آن اگر به آیین نیاکانش ایمان نیاورد اعدامش کنند، با همکاری عمهاش گریخت و روانه بیابان شد. در بیابان کاروانی دید که به سوی شام میرفت؛ پس به مسافران پیوست و رهسپار سرزمینهای ناشناخته گردید.سرانجام سلمان، در همان آغاز هجرت گمشدهاش را یافت و در حالی که برده یک یهودی بود، در محضر رسول خدا(صلی الله علیه واله) مسلمان شد.۱
آزادی و نامگذاری سلمان
پیامبر گرامی اسلام(صلی الله علیه واله) سلمان را به مبلغ چهل نهال خرما و چهل وقیه (هر وقیه معادل چهل درهم)، از مرد یهودی، خرید و آزادش ساخت و نام زیبای «سلمان» را بر او نهاد.۲ این تغییر نام، بیانگر آن است که:
۱ ـ برخی از نامهای عصر جاهلیت، شایسته یک مسلمان نیست؛ ۲ ـ واژه «سلمان» از سلامتی و تسلیم گرفته شده است. انتخاب این نام زیبا از سوی پیامبر(صلی الله علیه واله) نشانه پاکی و سلامت روح سلمان است.
فضیلتهای برجسته سلمان
سلمان، الگوی مسلمان کمالجو، وارسته و خودساخته است و ارزشهای متعالی بسیاری در خویش گردآورده بود. بخشی از این فضایل عبارت است از:
سلمان، الگوی مسلمان کمالجو، وارسته و خودساخته است.
نزدیکی به رسول خدا(صلی الله علیه واله)
سلمان، پس از پذیرفتن اسلام، چنان در راه ایمان و معرفت اسلامی پیش رفت که نزد رسول خدا جایگاهی والا یافت و مورد ستایش معصومان(علیهم السلام) قرار گرفت. بخشی از سخنان آن بزرگان در باره سلمان چنین است:
الف) در ماجرای جنگ خندق، که در سال پنجم هجری رخ داد و به پیشنهاد سلمان پیرامون شهر خندق کندند. هر گروهی میخواست سلمان با آنها باشد؛ مهاجران میگفتند: سلمان از ما است. انصار میگفتند: او از ما است. پیامبر(صلی الله علیه واله) فرمود: «سَلْمان مِنّا أهْلَ الْبَیْت»۳؛ سلمان از اهل بیت ما است.
عارف معروف، محیالدین بنعربی، با اینکه از علمای اهل تسنن است، در شرح این سخن پیامبر اکرم(صلی الله علیه واله) میگوید: پیوند سلمان به اهل بیت (علیهم السلام) در این عبارت، بیانگر واهی رسول خدا(صلی الله علیه واله) به مقام عالی، طهارت و سلامت نفس سلمان است؛ زیرا منظور از اینکه سلمان از اهل بیت (علیهم السلام) است، پیوند نسبی نیست؛ این پیوند بر اساس صفات عالی انسانی است.۴
جابر نقل میکند که رسول خدا(صلی الله علیه واله) فرمود:
«همانا اشتیاق بهشت به سلمان بیش از اشتیاق سلمان به بهشت است؛ و بهشت به دیدار سلمان عاشقتر از دیدار سلمان به بهشت است.»۵
ج) پیامبر اکرم(صلی الله علیه واله) فرمود:
«هر که میخواهد به مردی بنگرد که خداوند قلبش را به ایمان درخشان کرده، به سلمان بنگرد.»۶
د) آن بزرگوار همچنین فرمود:
«سلمان از من است، کسی که به او ستم کند به من ستم کرده است و کسی که او را بیازارد مرا آزرده است.»
و) امام صادق(علیه السلام) فرمود:
«سَلْمانُ عَلِمَ الإِسْمَ الأَعْظَم»۷؛ سلمان اسم اعظم را میدانست.
این سخن بدان معناست که سلمان از نظر عرفان، به مقامی رسیده بود که حاصل اسم اعظم الهی بود. اگر کسی چنین لیاقتی داشته باشد، دعایش به اجابت میرسد و کرامات عظیمی از او سر میزند.