پیشرفت اقتصادی در عصر ظهور

هفتادمین نشست از سلسله نشست های فرهنگی مهدوی در ببیست و ششمین روز از ماه بهمن در میعادگاه همیشگی خانواده موعود، واقع در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان خیابان حجاب برگزار شد و طی آن حجت الاسلام والمسلمین علیرضا رجالی تهرانی، موضوع پیشرفت اقتصادی در عصر ظهور را مورد بررسی قرار داد.

 

رجالی تهرانی در ابتدای سخنان خود بیان کرد: معمولا زمانی که سخن از ظهور به میان می آید حتی میان جامعه مذهبی ما نیز، بیشتر حرف از جنگ ها و نابودی دشمنان به میان می آید و کمتر از برکات ناشی از ظهور سخن گفته می‌شود. اگرچه ظهور حضرت به خاطر اینکه مخالفان و دشمنان بسیاری دارند، در ابتدا همراه با قیام و جنگ هایی خواهد بود که ظالمان و معاندان را نابود سازد اما توجه کنیم که همین نبردها مقدمه و بسترساز برقراری حکومت عدل الهی و برقراری دولت کریمه خواهد بود.

وی افزود: یکی از مواردی که در عصر ظهور حضرت حجت (ع) محقق خواهد شد، پیشرفت های اقتصادی شگفت انگیزی است که در روایات و احادیث بسیاری درخصوص آن سخن گفته شده است. اما سوال این است که این تغییرات شگفت انگیز چگونه محقق خواهد شد؟

تردیدی نیست که مترقّی ترین جامعه بشری از آغاز خلقت تا پایان دنیا، جامعه مهدوی است؛ چرا که عصر ظهور امام زمان علیه السلام و حکومت مهدوی، از ابعاد برجسته ای برخوردار است که یکی از آن‌ها بُعد اقتصادی آن است. این موضوع در موفقیت و گسترش سریع قیام و نیز اقبال عمومی‌به سوی حکومت عدل گستر آن حضرت، نقش بسزایی دارد.

نظام ارزشی اسلام، خوشبختی دنیا و ‌آخرت انسان را به طور همزمان مورد توجه قرار داده و دنیا را مزرعه آخرت معرفی کرده است. بر این مبنا، هر رفتار اقتصادی مفید که در حوزه ارزش‌های اسلامی مجاز باشد، مطلوب و شایسته است.

قرآن کریم یکی از مهم ترین عوامل اطاعت از یک حکومت مشروع را تأمین معیشت و ساماندهی اقتصادی آن‌ها معرفی می‌کند. در سوره قریش، آیات ۳ و ۴ آمده است:
(فَلیَعبُدوا رَبَّ هذَا البَیتِ، الَّذی اَطعَمَهُم مِن جُوعٍ وَ آمَنَهُم مِن خَوفٍ)

پس باید پروردگار این خانه ]کعبه[ را بپرستند. آن [خدایی] که آن‌ها را از گرسنگی نجات داد، و از ترس و نا امنی ایمن ساخت.

پیشرفت اقتصادی یا توسعه؟
این محقق مهدوی در ادامه سخنان خود در تعریف پیشرفت گفت: پیشرفت، بهبود در همه ابعاد است. گسترش و بهبود در یک بعد و پسرفت یا توقف در یک بعد دیگر، با تعریف پیشرفت، سازگاری ندارد. اصولاً مقوله پیشرفت برای انسان، در زندگی بهتر و حرکت در مسیر کمال مطرح می‌شود.

پیشرفت مورد نظر و تایید اسلام، وجوه مشترکی با مفهوم توسعه دارد؛ ولی این دو از نظر انگیزه و هدف نهایی بر یک‌دیگر منطبق نیستند؛ زیرا از نظر اسلام، پیشرفت، فرایند جهت‌دار است و هدف غایی آن، رساندن انسان به کمال نهایی و شایسته‌ اوست که در جهان‌بینی اسلامی، کمال نهایی انسان، قُرب اِلی‌الله می‌باشد. تامین رفاه مادی انسان در حدّ معقول، در مقایسه با هدف نهایی ـ یعنی تقرّب به خدا ـ به عنوان هدفی متوسط و به منزله ابزاری برای رسیدن به هدف نهایی است. بنابراین مفهوم پیشرفت از دیدگاه اسلام، وسیع‏تر از آن است که فقط در ابعاد مادی هستی بگنجد.

در تعریف اقتصاد نیز گفته‌اند: «اقتصاد» از کلمه قصد به معنای میانه روی است. در عصر ائمّه علیهم السلام به جای اقتصاد، تقدیر در معیشت برای مسایل مالی به کار می رفت؛ چنان که امام صادق علیه السلام می فرماید:

«اصلاح امور مردم جز به وسیله سه چیز تحقّق نمی‌یابد؛ تفقّه در دین، صبر و تحمّل مشکلات، و حسن تقدیر در معیشت.»

امدادهای الهی و پیشرفت اقتصادی
رجالی تهرانی عوامل مهم و کارساز در شکوفایی و پیشرفت اقتصاد در عصر ظهور را شامل امدادهای الهی و برنامه های اقتصادی حکومت مهدوی معرفی کرد و اظهار داشت: بی‌تردید، یکی از عوامل مهم و کارساز در شکوفایی و پیشرفت اقتصاد در عصر ظهور، امدادهای الهی است که در حقیقت نتیجه و ثمره پرهیزگاری، عدالت محوری، رعایت احکام و اجرای اوامر خدای متعال به وسیله رهبر و امام آن عصر و نیز بیشتر پیروان آن حضرت می‌باشد.

این، وعده الهی است که رعایت این امور، نزولات و برکات آسمانی را در پی خواهد داشت، و موجب رونق چشم‌گیر کشاورزی و رشد محصولات زراعتی خواهد شد. در آیه ۹۶ از سوره اعراف می‌خوانیم:

«(وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى ءَامَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیهِم بَرَکاتٍ مِّنَ السَّماءِ وَ الأَرْضِ وَ لکِن کَذَّبُوا فَأَخَذْناهُم بِما کانُوا یَکْسِبُونَ).

و اگر مردمى که در شهرها و آبادی ها زندگى دارند، ایمان بیاورند و تقوا پیشه کنند، برکات آسمان و زمین را بر آن‌ها مى‏گشاییم؛ ولى ]آن‌ها حقایق را[ تکذیب کردند؛ ما هم آنان را به کیفر اعمالشان مجازات کردیم.»

امیرالمؤمنین علیه السلام نیز در این رابطه فرموده است:
«بِالْعَدْلِ تَتَضاعَفُ الْبَرَکاتُ؛ با عدالت برکت ها فزونی می‌یابد.»

در اینکه منظور از برکات زمین و آسمان چیست، در میان مفسران، گفت وگو است؛ بعضى آن را به نزول باران و روییدن گیاهان تفسیر کرده‏اند، و بعضى به اجابت دعا و حل مشکلات زندگى؛ ولى این احتمال نیز وجود دارد که منظور از برکات آسمانى، برکات معنوى، و منظور از برکات زمینى برکات مادى باشد.

وی در خصوص امدادهای الهی در عصر ظهور، دو موضوع نزول باران و برکات الهی و برکات استثنایی زمین را مطرح کرد و افزود: در روایات تصریح شده است از جمله امدادهای الهی که در عصر طلایی ظهور حضرت حجّت علیه السلام و دوران حکومت مهدوی صورت می پذیرد، نزول باران های مفید و ثمربخش است.

حاکم نیشابوری در مستدرک، حدیث مشروحی از ابوسعید خدری از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نقل می‏کند که فرمود:
«در آخر زمان، بلای شدیدی بر امّت من از سوی سلطان آن‌ها وارد می‏شود؛ بلایی که شدیدتر از آن شنیده نشده است؛ تا آنجا که زمینِ وسیع و گسترده بر آن‌ها تنگ می‏شود، و تا آنجا که زمین پر از جور و ظلم می‏گردد، و مؤمن پناهنگاهی برای پناه جستن به آن از ظلم نمی‏یابد. در این هنگام، خداوند متعال مردی از عترتم را مبعوث می‏کند که زمین را پر از عدل و داد کند، آن گونه که از ظلم و ستم پر شده بود. ساکنان آسمان [فرشتگان] از او خشنود می‏ شوند، و همچنین ساکنان زمین. زمین تمام بذرهای خود را بیرون می‏فرستد و بارور می‏شود، و آسمان تمام دانه‏های باران را بر آن‌ها فرو می‏بارد [و همه جا را سیراب و پر برکت می‏ کند].»

نزول باران و برکات الهی در آن عصر، آن چنان پی در پی و به‌اندازه بر زمینِ نیازمند می‌بارد که بیشترین سر سبزی را در روی زمین ایجاد می‌کند؛ لذا روایت است که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:

«خداوند، باران را از آسمان همواره بر آن‌ها بفرستد، و از زمین چیزی از گیاه نماند، مگر این که سبز شود.»

این نویسنده مهدوی همچنین در خصوص مورد دوم امدادهای الهی که برکات استثنایی زمین است، با استناد به احادیث اظهار داشت:در عصر ظهور بر اثر ایمان و تقوا، برکات الهى از زمین و آسمان بر آنان وارد مى‏شود؛ به گونه‏اى که از هر درخت، هر نوع میوه‏اى که خدا اراده کند چیده مى‏ شود.

از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم روایت شده که فرمود:
«آب ها در دولت او [حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف] فراوان می‌شود، و زمین، برکات خویش را چند برابر می‌کند.»

 

برنامه های اقتصادی حکومت مهدوی در عصر ظهور
رجالی تهرانی با تاکید بر نقش برنامه ریزی صحیح و تأثیر آن در رونق و پیشرفت امور جامعه چنین گفت: امام علی (ع) می فرمایند «با تدبیر و برنامه ریزی خوب، دیگر فقری نخواهد ماند.» آنچه از روایات به دست می آید، بیان‌گر این حقیقت است که در عصر حکومت امام زمان علیه السلام علاوه بر امدادهای الهی، برنامه های مهم، ضروری، گسترده و بر مبنای عدالت اسلامی‌به بهترین وجه، اجرایی می-شود و مردم شاهد پیشرفت چشم‌گیری در ابعاد مختلف ـ به ویژه در بعد اقتصادی ـ خواهند بود.

با توجه به احادیث اهل بیت علیهم السلام، برنامه های اقتصادی حضرت حجّت علیه السلام که باعث رونق و رفاه عمومی می‌شود شامل این موارد است:

پیشرفت علم و دانش
وی در خصوص این برنامه گفت: علم و دانش و رشد فکری و فرهنگی، نقش بسزایی در تکامل و پیشرفت انسان و جامعه انسانی دارد و بسیاری از مشکلات سر راه تکامل را رفع می‌کند. در عصر انقلاب جهانی مهدی موعود علیه السلام یکی از امور، پیشرفت عجیب علوم در تمام زمینه هاست.
در حدیثی از امام صادق علیه السلام چنین می‌خوانیم:
«دانش، ۲۷ حرف [شعبه و شاخه] است. تمام آنچه پیامبران الهی برای مردم آورده‌اند، دو حرف بیش نبوده است و مردم تا‌کنون جز آن دو حرف را نشناخته‌اند؛ ولی هنگامی‌که قائم ما قیام کند، ۲۵ حرف دیگر را آشکار می‌کند و در میان مردم منتشر می‌سازد و دو حرف دیگر را به آن پیوند می‌دهد، تا ۲۷ حرف کامل و منتشر شود.»

امام باقر علیه السلام نیز رشد عقلیِ بندگانِ خدا را – که با تصرّفِ تکوینی، در عصر ظهور به وقوع می پیوندد – مورد توجه قرار می دهد و می فرماید:
«وقتی که قائم ما قیام کند، خداوند دستش را بر سر بندگان قرار می دهد و به وسیله آن، عقول ایشان جمع شده، افکارشان با آن تکمیل می‌گردد.

 

اجرای عدالت اجتماعی اقتصادی
این پژوهشگر مهدوی افزود: دکترین عدالت اقتصادی مهدوی با چهار شاخص رشد اقتصادی پایدار، کاهش مداوم نابرابری، حذف فقر و مصرف به حد کفاف، شناسایی شده است.

کاهش مداوم نابرابری به معنای کاهش انواع نابرابری‌های اقتصادی در سطح ملی، نژادی و قومی، خانوادگی و منطقه‌ای و بین‌المللی است. مضمون برخی از روایات، نشان‌دهنده این نکته است که انواع تبعیض‌ها و تجاوزها در جامعه مهدوی مرتفع می‌شود، و عدل در هر جا که جامعه‌ای انسانی وجود داشته باشد، گسترش می‌یابد.

از امام باقر علیه السلام نقل شده است:
«در حکومت قیام‌کننده اهل‌بیت پیامبر قسط و عدل ]به معناى عدم تبعیض در تقسیم بیت ‌المال و رعایت حقوق مردم[ به طور کامل اجرا خواهد شد.»
در آن عصر، ‌امکانات به‌ شیوه عادلانه توزیع مى‌گردد و از ‌اجحاف و تعدّى سودجویان جلو‌گیری‌ مى‌شود؛ و در نهایت، مردم نیز از نظر غناى روحى و سطح اخلاق و معرفت و تقوا چنان اوج مى‌گیرند که دامنه حرص و آز که سرچشمه تکاثر و بخل و احتکار و تنازع است، برچیده مى‌شود.

در حدیثى از امام صادق‌ علیه السلام چنین مى‌خوانیم:
«هنگامى که قائم ما قیام کند … زمین [با تدبیر امام و تلاش صادقانه مردم] گنج‌ها و ذخایر گران‌بهاى خود را آشکار مى-کند؛ آن‌چنان‌که مردم آن‌را با چشم ‌خود مى‌بینند [آن‌چنان غناى ظاهرى و معنوى مردم را فرا مى‌گیرد] که نمى‌توانید کسى‌ را پیدا کنید که هدیه شما را بپذیرد، یا زکات مال را قبول کند. همه مردم به آنچه خدا از فضلش به آن‌ها روزى داده، مستغنى و بى‌نیاز مى‌شوند.»

رشد معنویت و تربیت جامعه صالح
راهبردهای ارائه شده از جانب اسلام برای پیشرفت، بر این اصل تأکید دارد که برنامه‏ریزى برای تحقق اهداف توسعه و رسیدن به آبادانى دنیا و آسایش همگانى، باید با توجه به هدف اصلی خلقت ـ یعنی تقرّب به خداوند ـ انجام شود. گسترش دانش و تأمین بهداشت و امنیت و رفاه جامعه وقتى ارزشمند است که در این چارچوب باشد، نه به قیمت فدا کردن ارزش‏هاى معنوى و از یاد بردن هدف اصلى یعنى سعادت آخرتى. البته این سخن به‏ معناى بازماندن از دانش و رفاه نیست.

امام صادق علیه السلام در این باره مى فرماید:
«در عصر حضرت مهدی، خداوند وحدت کلمه پدید مى آورد و قلوب ناسازگار را با یک‌دیگر الفت می‌بخشد و معصیت او در روی زمین، صورت نپذیرد.»

برقراری امنیت و آرامش عمومی
وی افزود: امنیت و آرامش از نعمت های بزرگ الهی، و بستری برای تکامل مادی و معنوی جامعه انسانی و رشد اقتصادی است. کرامت-ها و استعدادهای انسان در جامعه ای که امنیت ندارد و مضطرب است، شکوفا و بالنده نخواهد شد؛ لذا در حکومت و جامعه مهدوی که باید الگویی برای همه حکومت های اسلامی‌باشد، امنیّت کامل و همه جانبه حاکم است و کوچک ترین ناامنی‌ای به چشم نمی خورد. حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام فرموده‌اند:

«چون قائم ما قیام کند، کینه ها از دل آدمیان بیرون رود و حتی حیوانات نیز با هم سازگارى کنند. در آن روزگار، اگر زنی فاصله میان عراق و شام را طی نماید و با خود طلا و نقره حمل کند، با امنیت از روی سبزه ها عبور خواهد کرد و از هیچ موجودی نمی هراسد.»

و امام صادق علیه السلام نیز فرمود:
«وقتی قائم قیام کند، حکومتش را بر اساس عدالت برقرار می سازد و ظلم و جور را بر می چیند، و جاده‌ها در پرتو وجودش امن و امان می‌شود.»

فقر زدایی و رفاه عمومی
در طول تاریخ، شواهد بسیاری وجود دارد که نیازمندی و فقر، باعث دزدی، خون ریزی، ذلّت و خود فروشی و ده ها مسایل انحرافی دیگر شده است، و این مسایل تا زمانی که فقر و احتیاج هست، به موازات آن خواهد بود. یکی از موفقیّت های جامعه مهدوی، این است که موفّق به حذف کامل فقر می‌شود؛ زیرا سرمایه‌هاى مادى، فوق‌العاده زیاد مى‌شود و رشد اقتصادی پایدار، پدید می‌آید. در آن دوران امکانات زیادی در اختیار آحاد مردم قرار خواهد گرفت. در روایتی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم آمده است:
«در آن زمان امت من چنان از نعمت برخوردار می‌شوند که هرگز امتی آن چنان از نعمت برخوردار نشده باشد. سر تا سر زمین محصول می دهد و هیچ چیز را از آنان دریغ ندارد و اموال انبوه می‌شود. هر کس نزد حضرت آید و بگوید: «به من مالی بده»، او بی درنگ می‌گوید: «بگیر».»

در آن عصر، انسان به جای این که از مصرف کالاها و خدمات کمیاب بهره مند شود، به بهره مندی و کسب رضایت و آرامش خاطر از ناحیه عمل به احکام اسلام، و تعمیق فضای عدالت مشغول می‌شود و مطلوبیت های مربوط را کسب می‌کند.

امام صادق علیه السلام در توصیف جامعه پس از ظهور حضرت حجت علیه السلام می فرمایند:
«… و کسی از شما به دنبال فردی می‏گردد که مالش را بستاند و زکاتش را بپذیرد؛ امّا هیچ کس را نمی‏یابد که چنین کند؛ [زیرا] مردم از رهگذر روزی‏هایی که خداوند با فزون بخشی خویش به ایشان عطا فرموده، بی‏نیاز شده‏اند.L

استخراج منابع زیر زمینی و منابع ملی
از منابع بسیار مهم ثروت ملّی هر کشور، منابع زیرزمینی و گنج ها و معادن آن کشور است. این منابع در حقیقت، ثروت هایی خدادادی است که انسان ها باید آن‌ها را صحیح و عادلانه اکتشاف و استخراج کنند.

در این زمینه روایات متعددی وجود دارد که نوید بخش یک جامعه فعال هستند و بیان‌گر این نکته‌اند که استخراج منابع زیرزمینی -که عامل مهم ثروت ملی است – و استفاده صحیح و عادلانه از آن‌ها، از برنامه های اصلی آن حضرت می‌باشد.

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرموده است:
«زمین، گنج هایش را برای او ]حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف ‌[ خارج سازد، و اموال بی شماری بین مردم تقسیم کند.»

ساماندهی و اخذ مالیات
از جمله اقدامات و برنامه های اقتصادی حکومت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف که نقش مؤثری در ایجاد رفاه و آسایش اقتصادی و خشکاندن ریشه های فقر و محرومیت در کل جهان دارد، اخذ مالیات اسلامی و توزیع عادلانه آن، در بین افراد مستمند، علیل و بیمار و مستحق خواهد بود.

در عصر ظهور، مالیات اسلامی‌به صورت دقیق، جمع آوری و کاملاً عادلانه توزیع و تقسیم می‌شود و نظام طبقاتی حاکم قبل از ظهور، نابود گردیده، جامعه ای مبتنی بر معیارهای اسلامی و انسانی، به وجود خواهد آمد؛ جامعه ای که درآن، با نفی تبعیض و بی‌عدالتی، همه از امکانات رفاهی، بهره مند خواهند شد.

استرداد ثروت های غصبی
در آن دوران، اقتصاد سالم و رفع کاستی ها و ناراستی ها از آن، در سایه اقدامات چندی صورت می‌گیرد؛ از جمله آن‌ها، برخورد جدّی با مفسدان اقتصادی است.
از امام باقر علیه السلام روایت شده است که فرمود:
«هنگامی‌که قائم ما قیام کند، قطایع از بین می رود؛ به طوری که دیگر قطایعی نخواهد بود.»

قطایع، زمین هایی از اراضی خراجی است که از راه امتیاز، به نزدیکان حکام و سلاطین، داده می‌شود و این گونه بذل و بخشش های خودسرانه، موجب تشکیل طبقه ممتاز در جامعه می‌شود.

و امام باقر علیه السلام فرمود:
«اذا ظَهر القائمُ و دَخل الکوفه… و یَرُدُّ السّوادَ اِلی اَهلِهِ
چون قائم قیام کند و وارد کوفه شود… زمین های مصادره شده را به صاحبانش باز می‌گرداند.»

توزیع عادلانه ی منابع و درآمدها
یکی از کارکردهای اساسی دولت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف تقسیم مساوی منابع و درآمدها و ایجاد عدالت اقتصادی و قسط است؛ «یَملأ الارض قِسطاً و عدلاً»

حضرت از بخشش های الهی و نعمت های مادی به طور مساوی استفاده خواهد کرد، و بیت المال برای همگان به طور یکسان مصرف خواهد شد:
در این روایت و برخی دیگر، عدالت در کنار مساوات آمده است؛ چرا که بیت المال که حقّ عمومی مسلمین است، باید به شکل مساوی در میان آنان تقسیم شود. ویژگی های شخصی و اجتماعی و حتی سابقه مبارزاتی و مدیریتی هرگز سبب نخواهد شد که سهم بیشتری از بیت المال نصیب کسی شود.

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:
«به مهدی بشارتتان می دهم. او به هنگام اختلاف مردمان، از میان امت من ظهور خواهد کرد و ساکنان آسمان ها و زمین از او خشنود خواهند شد. او مال را درستِ درست تقسیم می‌کند». مردی پرسید: «درستِ درست چیست؟» فرمود: «میان همه به صورت مساوی»

نکته قابل توجه دیگر، این است که در آن دوران طلایی، امتیازات ویژه بی ضابطه و رانت خواری برچیده خواهد شد. طبیعی است که حکومت و قدرتی که انصاف و عدالت نداشته باشد، افراد نزدیک به خود یا باند و جناح مربوط به خود را صالح می پندارد، و در صورت وجود امتیازات ویژه، بیشتر آن را در میان افراد خود تقسیم می‌کند.
امام باقر علیه السلام فرمود:
«زمانی که [حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف] قیام کند، آنچه را که در عصر جاهلیت و آرامش و تن آسایی در اختیار مردم بود، باطل می‌کند و با مردم به عدل رفتار می‌نماید.»

رونق بخشیدن به کشاورزی
یکی از بخش هایی که در حکومت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف دگرگونی شایان توجه می‌یابد، بخش کشاورزی و دامداری است. پیش از ظهور حضرت، مردم دچار کمبود باران و خشک سالی می‌شوند. اما در حکومت مهدوی دگرگونی شگفت انگیزی رخ می دهد؛ به گونه ای که گویی محصول ده ها سال را در یک روز گِرد می آورند.

بنا بر روایات متعددی که در متون دینی ما وجود دارد، سبزه ها و درختان همه جا را می پوشاند، میوه ها فراوان می‌شود و محصولات کشاورزی رونق بسیاری می‌یابند. در حدیثی از امیرالمؤمنین علیه السلام راجع به عصر ظهور می خوانیم:
«انسان در عصر حاکمیت جهانی حضرت مهدی، هرآنچه از انواع دانه های زراعی بر زمین بیفشاند، هفتصدبرابر، برداشت می‌کند؛ همان گونه که خدای متعال در قرآن کریم فرموده است: «مثل آنان که مالشان را در راه خدا انفاق کنند، به مانند دانه ای است که از یک دانه، هفت خوشه بروید و در هر خوشه ای صد دانه باشد، و خداوند برای هرکس که بخواهد، می-افزاید»

نیز پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:
«در روزگار حکومت مهدی علیه السلام آسمان، بارانش را، درخت میوه اش را، و زمین گیاهش را نثار می‌کند، و برای اهل زمین خود را می آراید.»

عمران و آباد کردن زمین
عمران و آبادانی زمین به عنوان اصل اساسی در سیستم اقتصادی حکومت حضرت مهدی علیه السلام و یکی از کارکردهای دولت آن حضرت است.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:
در زمان پسرم مهدی، آسمان به طور کامل بر امّت او می‌بارد، و زمین چیزی از روییدنی های خود را پنهان نمی‌کند

دستور و برنامه های امام نیز در حدیثی از امام صادق علیه السلام این گونه توصیف شده است:
«یَأمُرُهُم بِعِمرانِ المُدُن»؛ ]به کارگزاران خود در تمامی‌بلاد[ دستور می دهد که شهرها را آباد سازند

در دعای شریف عهد آمده است:
«وَ اعمُرِ اللّهمَّ بِهِ بِلادَک»؛ پروردگارا! شهرهای خود را به وسیله ی او آباد کن.
از روایات، این نکته هم قابل توجه است که در عصر ظهور، آن امام، مشکل بزرگ مسکن را نیز با آبادانی گسترده ای که انجام می دهد، حل خواهدکرد؛ و زمین های خشک و سوزان و بیابان های بی آب و علف احیا و آباد می‌شود، و به صورت خانه های زیبا و باغ های باشکوه در می آورند.

بهداشت و درمان
نظر به اینکه زیربنای اصلاح در هر جامعه ای، سالم سازی بهداشتی آن جامعه در ابعاد فردی و عمومی است، در حکومت مهدوی به این مهم توجّه جدّی مبذول می‌شود، و این سیاست اصولی بهداشت در درجه اول، برگرفته از مبنای اساسی اسلامی است که بر مسأله نظافت و پاکیزگی و بهداشت و درمان تأکید بسیار دارد و بر امور پزشکی، درمانی، پیش‌گیری های لازم، در خوراک و خواب، رعایت دقیق نظافت و بهداشت، رسیدگی به بیماران و مانند آن توجه خاصی کرده است.
امام سجاد علیه السلام می‌فرماید:

«زمانی که قائم قیام کند، خداوند، بیماری را از هر مؤمنی می‌برد و نیرویش را به او برمی‌گرداند.»

حفظ محیط زیست
در روزگار ما که ویران‌گری در طبیعت و تخریب محیط زیست، سلامت کره زمین را به خطر انداخته، فرهیختگان و انسان های دلسوز آرزومندند که زمانی شاهد زمینی خرّم، پاک و به دور از آلودگی ها باشند.

امیرالمؤمنین علیه السلام در تفسیر آیه ۵۴ سوره مائده می فرماید:
«در روزگار قیام مهدی علیه السلام زمین آباد و پاک می‌شود و به او می‌بالد.»

همچنین گسترش علم و دانش، موجب می‌شود راه‌های استفاده بهینه از منابع زیست محیطی شناخته شود و فرایندهای تولیدی تخریب ‌کننده محیط زیست کنار گذاشته شود. با این اوصاف، ‌ محیط زیست در محور دیگرش، یعنی پرهیز از آلوده‌سازی محیط نیز محقق خواهد شد.

گزارش از مریم محبی