بهتر است آب آشامیدنی بهداشتی که امروزه تحت نظارت نهادهای بهداشتی توسط مردم کشورمان و کشورهای متعددی در سراسر دنیا استفاده میشود را معجونی زهرآلود بنامیم. تعجب نکنید!
آبی که بیش از۶۵٪ از وزن بدن انسان را تشکیل می دهد و همان آبی که میگوییم برای ادامه حیات بشر و بقیه جانداران بر روی کره خاکی نیاز است، آنقدر آلوده شده که می تواند انبوهی از بیماریها را به دنبال خود به همراه آورد. گویی فرمول محاسبه شده ای برای نابودی تدریجی انسانها طراحی گردیده بوده که از چند ده سال پیش به اجرا درآمده است. شگفت آنکه انسان متمدن قرن ۲۱ با توجه به تمام شواهد علم امروزی مبنی بر زیانبار بودن این سیستم تامین آب و آبرسانی، همچنان به اشتباه خود ادامه می دهد و سلامت بیشتر را در بالابردن سطح پوشش بیمه های پزشکی میبیند! حال ببینید که چگونه آب گوارا به سمیبیبدیل تبدیل میشود. برای این منظور همه چیز مهیاست: کلر و آهن.
یک ترکیب حاوی کلر مثل هیپوکلریت سدیم (وایتکس)، پرکلرین، کلرآمین را در حوضچه ها یا مخازن به آب می افزایند و بعد آن را وارد لوله های آهنی انتقال آب میکنند تا پس از رسیدن آب به منازل مسکونی آماده شرب باشد.
کلر گازی سمی است که برای اولین بار از آن در جنگ جهانی اول به عنوان بمب شیمیایی استفاده شد[i] استنشاق گاز کلر در غلظت بالا باعث مرگ میشود و مواجهه با غلظتهای پایین کلر بصورت مداوم عوارض و بیماریهای بسیاری را به همراه دارد[ii]. کلر توانایی کشتن میکروبهای درون آب و ضدعفونی را دارد ( البته کلر توانایی از بین بردن انگل ها را ندارد) ولی بسیاری از محصولات واکنش شیمیایی کلر با مواد ارگانیک و غیر ارگانیک آب که به عنوان ” محصولات فرعی ضدعفونی[۱] ” شناخته میشوند، جهش زا و مولد سرطان هستند [iii]. تعداد این ترکیبات شناخته شده که امروزه به ۸۵ ماده می رسد طیفی از ترکیبات حاوی برم، ید (تری هالومتانها) تا مواد ارگانیک اکسید شده توسط کلر را دربرمیگیرد۳. ایجاد سرطانهای گوارشی، مثانه، عوارض سیستم تولید مثل و آنومالیهای مادرزادی از جمله بیماریهای اثبات شده مرتبط با این ترکیبات میباشند[iv].
کلر می تواند سبب اکسیداسیون لوله های آهنی انتقال آب گردد[v]. اکسیداسیون آهن سبب از دست رفتن مقداری از توان ضدعفونی کننده کلر میشود[vi] و به همین سبب، خودبخود میزان کلر مورد نیاز جهت ضدعفونی آب را افزایش میدهد. همچنین اکسیدهای آهن به صورت رسوباتی در جدار لوله جمع میشوند و با کاهش سرعت انتقال آب می توانند مکان مناسبی برای تجمع و تکثیر میکروبها و انگلهای بیماریزا شوند۶.
کلر می تواند مستقیما و نیز غیر مستقیم سبب تولید رادیکالهای آزاد شود. کلر به فرم هیپوکلریت تحت واکنش معروف به واکنش فنتون[۲] با آهن واکنش داده و رادیکالهای آزاد هیدروکسیل تولید می نماید[vii]. این رادیکالهای آزاد با اثر کاتالیتیکی آهن و با واکنش با سایر مواد محلول در آب می توانند سبب تولید رادیکالهای آزاد زیادتری شوند[viii]. رادیکالهای آزاد از عوامل شناخته شده بسیاری از تومورها و سرطانهای و اختلالات مادرزادی میباشند.
واضح است که مقدار زیادی از آهن اکسید شده لولهها به همراه آب وارد منزل مسکونی شده و مورد مصرف قرار میگیرد. این آهن به فرم ملکولی بوده و پس از جذب سبب برهم خوردن متابولیسم طبیعی آهن بدن میشود. مقدار زیادی از آهن جذب شده به صورت آهن غیر متصل به پروتئین تجمع مییابد که موجب ظهور و بروز بیماری میگردد. امروزه یکی از مکانیسم های اصلی ایجاد بیماری دیابت را به بالابودن مقدار آهن آزاد در خون و مایعات بدن نسبت می دهند که در داخل بدن می تواند با تحریک تولید رادیکالهای آزاد به تخریب سلولهای تولید کننده انسولین منجر شود[ix],[x] بطوری که استفاده از شلاتورهای (جمع کنندههای) آهن می تواند تا حد زیادی به درمان دیابت بینجامد۱۱. همانگونه که شرح داده شد، این رادیکالهای آزاد همچنین توسط واکنشهای کلر با آهن در مسیر انتقال آب نیز تولید میشوند که می توانند علاوه بر صدمه مستقیم بافتی با آسیب به سلولهای بنیادی سبب کاهش توان ترمیمی سلولهای بنیادی بدن شوند. بطور نمونه تاخیر در بهبود زخمهای دیابتیک از نشانه های کاهش ظرفیت ترمیمی سلولهای بنیادی میباشد. همچنین رادیکالهای آزاد با ایجاد جهش در سلولهای بنیادی، زمینه تولید سلولهای بنیادی سرطانی[۳] را میکنند که عامل اصلی سرطانهای مقاوم در برابر شیمی درمانی میباشند.
بدانیم آبی که از شیر آب نوشیده میشود شامل سموم زیر است:
۱- گاز کلر
۲- محصولات فرعی ضدعفونی کلر شامل ترکیبات اکسید شده ارگانیک و غیرارگانیک موجود در آب
۳- انگلها و برخی از فرمهای مقاوم میکروبی
۴- رادیکالهای آزاد
مقادیر بالایی از ترکیبات آهن ملکولی
[۱] – disinfection by-products (DBPs)
[۲] – Fenton
[۳] -Cancer Stem cells
[i] – http://en.wikipedia.org/wiki/Chlorine
[ii] – Svecevicius G, Syvokiene J, Stasiŭnaite P, Mickeniene L. Acute and chronic toxicity of chlorine dioxide (ClO2) and chlorite (ClO2-) to rainbow trout (Oncorhynchus mykiss). Environ Sci Pollut Res Int. 2005 Sep;12(5):302-5.
[iii] – Richardson SD, Plewa MJ, Wagner ED, Schoeny R, Demarini DM. Occurrence, genotoxicity, and carcinogenicity of regulated and emerging disinfection by-products in drinking water: a review and roadmap for research. Mutat Res. 2007 Nov-Dec;636(1-3):178-242.
[iv] – Nieuwenhuijsen MJ, Smith R, Golfinopoulos S, Best N, Bennett J, Aggazzotti G, Righi E, Fantuzzi G, Bucchini L, Cordier S, Villanueva CM, Moreno V, La Vecchia C, Bosetti C, Vartiainen T, Rautiu R, Toledano M, Iszatt N, Grazuleviciene R, Kogevinas M. Health impacts of long-term exposure to disinfection by-products in drinking water in Europe: HIWATE. J Water Health. 2009 Jun;7(2):185-207.
[v] – James H. Crabtree, William P. Schaefer The Oxidation of Iron(II) by Chlorine Inorg. Chem., 1966, 5 (8), pp 1348–۱۳۵۱.
[vi] – Zhang Z, Stout JE, Yu VL, Vidic R. Effect of pipe corrosion scales on chlorine dioxide consumption in drinking water distribution systems. Water Res. 2008 Jan;42(1-2):129-36. Epub 2007 Aug 28.
[vii] – Krzysztof Barbusiński SHORT BIOGRAPHY AND BRIEF HISTORY OF FENTON REAGENT DISCOVERY METROLOGIA 2009, R. 14, NR 1-2.
[viii] – Schümann K. Safety aspects of iron in food. Ann Nutr Metab. 2001;45(3):91-101.
[ix] – Fernández-Real JM, López-Bermejo A, Ricart W. Cross-talk between iron metabolism and diabetes. Diabetes. 2002 Aug;51(8):2348-54.
[x] – Swaminathan S, Fonseca VA, Alam MG, Shah SV. The role of iron in diabetes and its complications. Diabetes Care. 2007 Jul;30(7):1926-33. Epub 2007 Apr 11.
۱۱. Chaim Hershko Iron Chelation Therapy (Advances in Experimental Medicine and Biology) Springer publication 2002
۱۲- V. A. Kangralkar1, Shivraj D. Patil2, R. M. Bandivadekar2 OXIDATIVE STRESS AND DIABETES: A REVIEW International Journal of Pharmaceutical Applications. Vol 1, Issue 1, June, 2010, pp 38-45.