موعود پایگاه اینترنتی موعود
لقب «معصومه» را امام رضا(علیه السلام) به خواهر خود عطا فرمود: آن حضرت در روایتى فرمود:
«مَنْ زَارَ الْمَعصُومَهَ بِقُمْ کَمَنْ زَارَنى.» (ناسخ التواریخ، ج ۳، ص ۶۸، به نقل از کریمه اهل بیت، ص ۳۲)
«هرکس معصومه را در قم زیارت کند، مانند کسى است که مرا زیارت کرده است.»
این لقب، که از سوى امام معصوم به این بانوى بزرگوار داده شده، گویاى جایگاه والاى ایشان است.
فهرست محتوا
عالمه‌ی عارفه
مقام علم و عرفان او در مرحله ای است که در فرازی از زیارتنامه غیر معروف او چنین می خوانیم:
«السلام علیک یا فاطمه بنت موسی بن جعفر و حجته و امینه»: (سلام بر تو ای فاطمه دختر موسی بن جعفر و حجت و امین از جانب موسی بن جعفر).
و باز می خوانیم:
«السلام علیک ایتها الطاهره الحمیده البره الرشیده التقیه الرضیه المرضیه» : (سلام بر تو ای بانو پسندیده نیک سرشت، ای بانوی رشد یافته، پاک طینت، پاک روش، شایسته و پسندیده).
بدین لحاظ و مقامات عالی معنوی آن بانوست که حضرت امام رضا (علیه السلام) در فرازی از زیارتنامه معروفش به ما آموخته که در کنار مرقدش خطاب به او بگوییم:
«یا فاطمه اشفعی لی فی الجنه فان لک عندالله شانا من الشان». (ای فاطمه! در بهشت از من شفاعت کن چرا که تو در پیشگاه خداوند دارای مقامی‌بس ارجمند و والا هستی).
امام صادق (علیه السلام) سالها قبل از ولادت حضرت معصومه (علیها السلام) در توصیف قم سخن گفته و آن مکان را حرم خاندان رسالت خوانده بود. آنگاه فرمود: به زودی بانویی از فرزندانم به سوی آن کوچ کند که نامش فاطمه دختر موسی بن جعفر است و با شفاعت او همه شیعیانم وارد بهشت می‌شوند.
پدرش به فدایش
براستی که حضرت معصومه (علیها السلام) همچون جده اش حضرت زهرا (سلام الله علیها) در معیارهای ارزشی اسلام یکه تاز عرصه ها و در علم و کمالات و قداست گوی سبقت را از دیگران ربوده بود. وی تافته ای ملکوتی و جدا بافته و ساختار وجودی او از دیگران ممتاز بود. همان گونه که پیامبر (صلی الله علیه و اله) در شان حضرت زهرا سلام الله علیها فرمود :«فداها ابوها» : (پدرش به فدایش باد)، حضرت موسی بن جعفر (علیه السلام) نیز در شان حضرت معصومه (علیها السلام) فرمود: «فداها ابوها».
نجات دهنده شیعه از دوزخ
حضرت معصومه علیها السلام همنام حضرت فاطمه زهرا علیها السلام است در این نام رازها نهفته است. یکی از رازها این بود که در علم و عمل از رقبای خود پیشی گرفته و دیگر این که از ورود شیعیان به آتش دوزخ جلوگیری می نماید.
مزاری همچون مادر
همچنین از نظر کمالات علمی و عملی بی نظیر است دیگر این که گرچه مرقد مطهرش آشکار است و همانند مرقد مطهر حضرت زهرا سلام الله علیها مخفی نیست ولی مطابق مکاشفه ای که برای بعضی از اولیای خدا روى داده امام باقر یا امام صادق علیهما السلام فرمودند:
«کسی که مرقد حضرت معصومه علیها السلام را زیارت کند به همان مقصودی نایل خواهد شد که از زیارت قبر حضرت زهرا سلام الله علیها نایل می‌شود».
سینه چاک ولایت
از دیگر مشابهت های حضرت معصومه علیها السلام به حضرت زهرا علیها السلام فداکاری ایشان در راه اثبات ولایت بود زیرا حضرت معصومه علیها السلام نیز آن چنان تلاش کرد که جان خود را فدا نمود و به شهادت رسید. همان گونه که حضرت زهرا سلام الله علیها با استدلالهای متین و استوار، حقانیت ولایت حضرت علی علیه السلام را تبیین می‌کرد، حضرت معصومه علیها السلام نیز چنین بود.
روایاتی که از آن حضرت نقل شده غالباً درباره امامت و ولایت علی علیه السلام است که با اثبات ولایت او ولایت امـامـان معصوم نیز ثابت می‌شود.
برای نمونه حضرت معصومه علیها السلام با چند واسطه از حضرت زهرا علیها السلام نقل می‌کنند که فرمود:
پیامبر صلی الله علیه وآله در شب معراج به بهشت رفت و بر روی پرده ای در قصر بهشت دید که چنین نوشته شده: «لااله الا الله محمدا رسوله علی ولی القوم» : (معبودی جز خدای یکتا و بی همتا نیست محمد رسول خدا و علی ولی و رهبر مردم است) و بر روی پرده درگاه قصر دیگری نوشته شده است: «شیعه علی هم الفائزون» (شیعیان علی رستگارند).
نیز با چند واسطه از رسول خدا صلی الله علیه وآله نقل می‌کند که فرمود: «الا من مات علی حب آل محمد مات شهیدا»: آگاه باشید! کسی که با حب آل محمد از دنیا برود شهید از دنیا رفته است .
بنیانگذار مرکز معرفتى دنیاى اسلام
بدون تردید نقش حضرت معصومه (سلام اللَّه علیها) در قم شدن قم، و عظمت یافتن این شهر مذهبىِ تاریخى، یک نقش ما لا کلام فیه است. این بانوى بزرگوار، این دختر جوانِ تربیت شدهى دامان اهل بیت پیغمبر (صلی الله علیه واله)، با حرکت خود در جمع یاران و اصحاب و دوستان ائمه (علیهم السّلام) و عبور از شهرهاى مختلف و پاشیدن بذر معرفت و ولایت در طول مسیر، در میان مردم و بعد رسیدن به این منطقه و فرود آمدن در قم، موجب شده است که این شهر به عنوان پایگاه اصلى معارف اهلبیت (علیهم السّلام) در آن دورهى ظلمانى و تاریکِ حکومت جباران بدرخشد و پایگاهى بشود که انوار علم و انوار معارف اهل بیت (علیهم السلام) را به سراسر دنیاى اسلام از شرق و غرب منتقل کند.
امروز هم مرکز معرفتى دنیاى اسلام، شهر قم است. امروز هم مثل همان دوران، قم قلب فعال و متحرکى است که میتواند و میباید خون معرفت و بصیرت و بیدارى و آگاهى را در سرتاسر پیکر امت اسلامى پمپاژ کند. در آن روز، اولین کتابهاى فقه و معارف شیعه و پیروان اهل بیت (علیهم السّلام) از قم صادر شد. کتابهاى اساسى مورد اعتماد و اتکاى فقیهان و عالمان و محدثان در شهر قم به وسیلهى حوزهى قم به وجود آمد. کتاب «نوادر الحکمه» ى محمد بن احمد بن یحیى، کتاب «بصائر الدرجات» صفار، کتاب «الشرایع» على بن بابویه قمى، کتاب «محاسن» برقى، کتب احمد بن محمد بن عیسى و دهها و صدها کتاب دیگر در این پایگاه معرفتى به وجود آمد و تولید شد.
شخصیتهائى در اینجا پرورش یافتند که وقتى به اقطار عالم اسلامى سفر میکردند، محفل آنها محفل فیض بود. شیخ صدوق (رضوان اللَّه علیه) که جزو نسل سومىها و چهارمىهاى این حرکت عظیم است، وقتى به بغداد رفت- که بغداد مرکز شیعه و مرکز حدیث بود- در پاى منبر او علما و فضلا و بزرگانى جمع شدند و از او استفاده کردند. لذا ملاحظه میکنید که شیخ صدوق، شیخ و استاد مفید (رضوان اللَّه علیهما) است. بنابراین قم شد مرکز علم و تفقه.
داریوش عشقی
بخش تاریخ و سیره معصومین تبیان
