مکر بزرگ

یکی از عکس العمل های قوم لجوج و عنود نوح در برابر آن حضرت(علیه السلام) مکر بزرگى است که خداوند متعال در آیه ۲۱ و ۲۲ سوره نوح(علیه السلام) از آن سخن گفته است. مى فرماید:

«قَالَ نُوحٌ رَّبِّ إِنَّهُمْ عَصَوْنىِ وَ اتَّبَعُواْ مَن لَّمْ یَزِدْهُ مَالُهُ وَ وَلَدُهُ إِلَّا خَسَارًا * وَمَکَرُواْ مَکْرًا کُبَّارًا; نوح (بعد از نومیدى از هدایت آنان) گفت: پروردگارا! آنها نافرمانى من کردند و از کسانى پیروى کردند که اموال و فرزندانشان چیزى جز زیانکارى بر آنها نیفزوده است. و (این رهبران گمراه) مکر عظیمى به کار بردند».
چند نکته در این آیه قابل تأمّل است: نخست این که مال چیز خوبى است و فرزند نعمت خدا، امّا گاه اینها وبال انسان مى شوند. افرادى را با چشم خود دیده ایم که اموال زیاد و فرزندان متعدّد داشته‌اند، امّا چون بچّه هاى خود را درست تربیت نکرده و با مسایل دینى آشنا نساختند وبال آنها شدند. نمونه اى از این افراد را در اواخر عمرشان دیدم که همان فرزندان تربیت نشده، تمام اموال پدر را از کَفَش درآورده بوده و پدر را راهى خانه سالمندان نمودند! البتّه گاهى هم مال و فرزند مایه افتخار و وسیله خدمت بیشتر و تقرّب افزونتر است. سعى کنیم وبال ما نشوند و مایه خسران و زیان نگردند.
نکته دیگر این که: منظور از «مکر کبار» که در این آیه به آن اشاره شده چیست؟ مفسّران قرآن در این زمینه بحثهاى زیادى کرده‌اند; ولى از آیه بعد استفاده مى شود که منظور از مکر بزرگ، نهادن بنیان بت پرستى و دفاع همه جانبه از آن بوده است. به آیه بعد توجّه فرمایید:
«وَ قَالُواْ لَا تَذَرُنَّ ءَاِلهَتَکُمْ وَ لَا تَذَرُنَّ وَدًّا وَ لَا سُوَاعًا وَ لَا یَغُوثَ وَ یَعُوقَ وَ نَسْرًا;(۱) و گفتند: دست از معبودان خود برندارید (بخصوص) بتهاى «ود»، «سُواع»، «یغوث»، «یعوق» و «نسر» را رها نکنید».
آرى قوم نوح(علیه السلام) در مقابل تبلیغات پیامبرشان دست به مکر بزرگى زدند. و آن، دفاع همه جانبه از بتهایشان مخصوصاً پنج بت معروف بود که در آیه فوق نام آنها ذکر شده است. تبلیغات بت پرستان به نفع بت پرستى و بر علیه حضرت نوع(علیه السلام) به‌اندازه اى بود که صداى آن حضرت به گوش نمى رسید و تبلیغاتش بى اثر مى شد.
(۱). سوره نوح، آیات ۲۱ و ۲۲.