اگر بهشت زیر پای مادر است پس جایگاه پدر کجاست؟
بی تردید منزلت پدر در پیشگاه پروردگار بی مانند است؛ تا جایی که حضرت محمد (ص) فرمودند: ” الوالدُ وَسَطُ اَبْوابِ الجنّه فَاِنْ شئتَ فَاحْفظْهُ و اِنْ شِئْتَ فَضَیِّعْهُ “پدر میان بهشت است اگر خواهی آن را نگهدار و اگر خواهی آن را ضایع دار. این بدان معناست که رسیدن به تبلور لطف الهی در گرو رضایت پدر است. جایگاه او و احترام به آن طوری سفارش شده که نمی توان به سادگی گذشت تا جایی که در اسلام تاکید میشود مومن به کسی میگویند که در تمامی امور مهم با پدر خویش مشورت کند و بدون اذن و اجازه قلبی وی کاری را انجام ندهد. شک نداشته باشید که منزلت ایشان در پیشگاه الهی بی همتاست. البته در دنیای امروز آنطور که باید وشاید به ایشان ارزش نمی دهند ولی در مکتب اسلام و در آیات مختلف نظیر سوره یوسف سفارش شده؛ بی اجازه پدر حتی نمیبایست به مسافرت رفت.
حالا اگر دسترسی به پدر امکان پذیر نبود چه بایدکرد؟
مسئله اطاعت از پدر از آن دست موضوعاتی است که خداوند بر حضور و غیر حضور آن به یک شکل برخورد میکند بدین ترتیب که اگر حتی پدر هم نبود اطاعت از گفته های او بر فرزند واجب است ! مصداق قرآنی آن در سوره یوسف آیات ۶۷ و ۶۸ آمده است آنجایی که فرزندان یعقوب در غیاب پدر به حکم وی اطاعت کردند و از دروازه های مختلف وارد مصر شدند. البته تنها در یک صورت است که از فرمان پدر میشود امتناع کرد و آن زمانی است که ایشان فرزند را سفارش به معصیت کند البته در آن شریط هم باز فرزند میبایست تلاش خود را در جهت رفع نیازهای وی انجام دهد؛ بر فرزند واجب است که به غیر از موضوع شرک به خداوند در اطاعت از فرامین پدر کوشا باشد و بی منت و بی حساب لطف خود را شامل “ولی” خود کند جایگاه والدین تا جایی است که حتی فرزند نمی تواند پدر و مادر کافرش را وادار به اطاعت از خداوند کند.
شاید پدر درخواستی داشته باشد که برای انجام آن فرزند میبایست سختی و دشواری بسیاری متحمل شود. اساسا به غیر از شرک به خدا، مرزی برای اطاعت از پدر وجود ندارد؟
مسئله اطاعت از پدر موضوعی بزرگ و با اهمیت در دین اسلام است باریتعالی در سوره صافات برای نشان دادن جایگاه وی به داستان قربانی شدن اسماعیل اشاره میکند آنجایی که حضرت برای اجرای فرمان سخت ذبح شدن، تن به مرگ می دهد تا رضایت و خشنودی ابراهیم (ع) را به دست آورد.سوال اینجاست که آیا چیزی از جان برای انسان با ارزش تر است؟ شک نداشته باشید که منزلت پدر بی همتاست .اطاعت از حکم پدر تا جایی است که در شرع گفته میشود اگر فرزندی بر سر نماز مستحبی ایستاده باشد و پدر او را فرا خواند ویا سوالی بپرسد؛ فرزند میبایست نماز را در دم قطع کرده و پاسخ او را دهد. منزلت پدر تا حدی است که حضرت علی (ع) دراینباره میفرماید: “حق پدر آن است که فرزند در هر چیز جز معصیت خداوند از او اطاعت کند.”
اگر پدر حق فرزندش را ضایع کرد چطور؟
اجازه دهید همین سوال را با روایتی از امام صادق (ع) پاسخ دهم فردی خدمت آن حضرت رسید وگفت: “پدرم به من خانهای بخشیده و سپس آن را از من پس گرفت.” حضرت فرمود : ” کار پدرت نادرست بود، ولی اگر بین تو و اوبحثی پیش آمد، صدایت را از صدای او بالاتر نبر و اگر او صدایش را بالا برد، تو آهنگ کلامت را پایین بیاور” این بدان معناست که در چنین شرایطی باز هم میبایست شکوه و جایگاه پدر را حفظ کرد و در هر شرایطی رعایت ادب و احترام را داشت. ببینید در آیین اسلام حتی برای راه رفتن در کنار پدر هم دستور العمل آمده است و به فرزندان سفارش شده همواره در راه رفتن یک قدم عقب تر از او حرکت کنند.
حتی اگر حقی از فرزند ضایع شد؟
حتی اگر حقی از فرزند ضایع شد…. دقت داشته باشید که فرزند در تمامی طول عمر خود میبایست والدین خود را راضی نگه دارد و در برابر آنها تواضع و فروتنی داشته باشد. وقتی روایت داریم که فرزند نباید در راه رفتن از پدر پیشی بگیرد وقتی حضرت رسول (ص) به فرزندی می فرماید: “انتَ و مالُکَ لاِبیک”تو و داراییات از آن پدرت است. بدان معناست که پدر چیزی فراتر از آن است که ما تصور میکنیم. احادیث متعددی وجود دارد که معصومین تاکید میکنند که خوشنودی خدا در گرو رضایت پدر و مادر است.
ویژگی منزلت پدر نسبت به مادر چیست ؟ اساسا موضوعی وجود دارد که جایگاه پدر نزد خداوند متفاوت تر از سایرین باشد؟
البته، پدر به طور طبیعی از حق ولایت بر فرزند برخورداراست و این امر زمانی رخ می دهد که هیچ کس بر دیگری ولایت ندارد مگر پیامبران و معصومین و این همان ویژگی منزلت پدر است. جایگاه ایشان در پیشگاه باریتعالی آنقدر رفیع است که در قرآن به پدر سوگند یاد شده : “و والد و ما ولد”سوگند به پدر و آن چه می زاید. واقعیت این است که در مکتب اسلام و در حکمت قرآنی جایگاه والدین در کنار جایگاه خداوندی است و پروردگار پدر و مادر را در کنار نام خود یاد میکند و از فرزندان می خواهد تا از وی اطاعت داشته و در همه حال احترام و تواضع پیشه کنند.
حالا اگر آنطور که شاید و باید حق مطلب درمورد پدر انجام نشود و به عبارتی در مورد ایشان کم کاری شده باشد چه باید کرد؟
در آیات و روایات متعددی آمده است که کوتاهی در حق والدین گناه است و میبایست توبه کرد . واقعیت امر این است که به هر شکل ممکن باید رضایت پدر و مادر را جلب کرد . اگر از دنیا رفته باشند میبایست برای آنها نماز و روزه بگیرد از آنها بسیار یاد کند و طلب آمورزش کنند. فرقی نمیکند پدری زنده باشد و یا مرده، در همه حال باید خدمت کرد.
اگر پدر پیش از به دنیا آمدن فرزند، فوت کند باز هم او صاحب حق و حقوق پدری است؟
بله، فرزند باز هم باید برای “ولی” خود احترام قائل شود و برای آمرزش وی نماز، روزه و احسان کند.اینکه پدر زنده نیست و یا اینکه در دورانی که زنده بوده خدمتی برای فرزند انجام نداده، بهانه و توجیه کم کاری فرزند نمیشود.
سوال اینجاست که چرا خداوند برای پدر و مادر اینچنین حق بالایی قرار داده مگر نه اینکه آنها هم انسان هستند و خودشان نیز فرزند والدینشان هستند. این همه حقوق چه منطقی دارد؟
هر کس اگر کوچک ترین نیکی را در حق انسان انجام داد میبایست به وی احسان کرد ضمن اینکه پاسخ این سوال همیشه از دیدگاه روانشناسی، اخلاق مداری و تا حد زیادی درعلوم جامعه شناسی مورد بررسی قرار میگیرد بدین ترتیب که وقتی به راس هرم هر خانواده – یعنی والدین- احترام گذاشته نشود شیرازه و بنیان آن سست و بالطبع روحیه اتحاد و انسجام در آن از بین می رود حفظ حرمت به بزرگتر خانواده تاثیر مستقیمی در اجتماع دارد . چرا که خانواده جزء کوچک جامعه است و آنچه در خانواده شکل گیرد اثرات آن در جامعه بروز پیدا میکند. اطاعت پذیری در خانواده باعث اطاعت پذیری در جامعه میشود به این دلیل که فرد درصدد فرا فکنی نیست و این موضوع ساده و در عین حال مهمی است که رفتارشناسان برآن تاکید میکنند
پدر ستون خانواده،تبلور عطوفت مردانه و سپر آتش قیامت است .