موعود پایگاه اینترنتی موعود
تمالاً ضرب المثلهایی از این دست را شنیده اید: «کار را به کاردان بسپار!»، «کار هر بز نیست خرمن کوفتن، گاو نر می خواهد و مرد کهن» و «به کارهای گران، مرد کار دیده فِرِست». همه ی این ضرب المثلها، به این معناست که میان کار و کسی که کار را به او سپرده ایم، باید سنخیتی وجود داشته باشد. مثلاً نمی‌شود قصاب، جراحی کند؛ حتی اگر خوب گوشت ببُرد!
درست است که وضعیت جوامع خودمان، چندان با این ضرب المثلها جور درنمی آید امّا در دستگاه حکیمانه ی آفرینش، متناسب با هر دوران، خداوند، کاردانی کاردرست و کاردیده برای مردم فرستاده است تا نیازهای مردم هر زمان را تامین کند. مثلاً در زمان حضرت موسی (علی نبینا و علیه السلام)، که جادوگری رواج داشت، هیچ چیز مثل دست نورانی حضرت موسی (ع)، شکافته شدن نیل و اژدها شدن عصا مردم را به راه راست هدایت نمی‌کرد؛ همانطور که در زمان حضرت مسیح (ع)، که پزشکی رونق بسیار داشت، مردم به سمت کسی می‌شتافتند که مرده را زنده می‌کرد.
در زمان ظهور اسلام نیز وضعیت مردم به گونه ای بود که قرآن و خوش خلقی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) دست به دست هم داد و مردم را به مسیر هدایت کشاند.
حالا بیایید با شناخت مختصری که از دوران رسول اکرم (ص) و برپایی حکومت اسلامی داریم، ببینیم جانشین رسول خدا (ص)، چه ویژگیهایی می‌بایست داشته باشد؟
۱. علم
ساده ترین چیزی که به ذهن هر کسی می رسد، این است که جانشین رسول خدا (ص)، در جامعه ی آن زمان، نیازمند آن بود که در مواجهه با مسائل جدید، بتواند پاسخگوی نیازهای مردم باشد. چیزی که در اصطلاح به آن «علم» می‌گوییم.
در میان کاندیدهای خلافت آن زمان، هیچ انسانی به‌اندازه ی امیرالمؤمنین علی (علیه السلام)، عالم نبود. ز رسول گرامی اسلام (ص)، درباره ی فضایل امیرالمؤمنین، آمده است: «…ایمان او به خدا و رسولش قبل از هر کسى؛ که احدى از امّتم در این باره بر او سبقت نگرفته است. علم او به کتاب خدا و سنّتم؛ که احدى از امّت بجز همسرش همه علم مرا نمى داند، چرا که خداوند علمى را به من آموخته است که غیر از من و او آن را نمى داند، و به ملائکه و پیامبرانش هم نیاموخته و فقط به من آموخته، و مرا امر کرده که آن را به على بیاموزم و من این کار را انجام دادم. بنابراین هیچ کس از امتم همه ی علم و فهم و حکمت مرا به طور کامل غیر او نمى داند.» (۱)
احمد بن خلیل نحوی ادیب معروفی بود. به او گفتند که چرا شیعه شدی؟ گفت: «من یک استدلال ساده دارم. شما ببینید حلال واقعی مشکلات پس از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) چه کسی بوده است؟ اگر بی طرفانه نگاه بکنید می‌ببینید که مسلمانان در تمام مشکلات به حضرت امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) رجوع می‌کردند و حتی یک مورد هم پیدا نمی‌شود که حضرت چیزی بلد نباشند و به کسی رجوع کرده باشند.
خلیفه ی اول و دوم وسوم و یاران و اصحاب و همه و همه در حل مشکلاتشان به ایشان رجوع می‌کردند. واین احتیاج مردم به او و بی نیازی او از دیگران بهترین دلیل بر امامت ایشان است.»
جمله ی معروف خلیفه ی دوم که «اگر علی نبود، عمر هلاک می‌شد.» نه تنها درباره ی او، بلکه درباره ی همه ی مردم، مفهوم پیدا می‌کند….» (۲)
بله! هیچ کس در تاریخ پیدا نشد که با اتکا به علم بی انتهای خویش گوید: «هر چه می خواهید، از من بپرسید» (۳)
۲. قدرت و شجاعت
در زمینه ی قدرت و شجاعت نیز کسی از حضرت علی(ع) پیش نیفتاد. ما تنها دو مثال می زنیم و قضاوت را به شما خواننده ی عزیز واگذار می‌کنیم:
الف) درباره ی شجاعت و قدرت امام علی (ع) در جنگ خیبر و گشودن در خیبر به دست ایشان چیزی شنیده اید؟ ماجرایی که تنها به دست امیرالمؤمنین علی (ع) گشوده شد. اگر نخوانده اید از اینجا (لینک مردی که فرار نکرد) بخوانید.
ب) در ماجرای جنگ خندق و کشتن عمرو بن عبدود، قهرمان مشرکان، تنها کسی که حاضر شد با او رو در رو شود، حضرت علی (ع) بود و پس از آن، سپاه دشمن، رو به ضعف و نابودی گذاشت.
۳. پیشتازی در دین
بین شیعه و سنی اختلافی در این نیست که هیچ کس زودتر از حضرت علی (ع) مسلمان نشد. ابن عباس، در تفسیر آیه ی شریفه ی «السابقون الاولون» (۴) (پیشتازان نخستین) می‌گوید: «این آیه در حق امیرمؤمنان (ع) نازل شده است که در ایمان، گوی سبقت را از همگان ربود، به سوی دو قبله نمازگزارد و در دو بیعت (عقبه و رضوان) شرکت نمود» (۵)
۴. خویشاوندی و نزدیکی به رسول اکرم (ص)
غیر از آنکه حضرت علی (ع) پسرعمو و داماد رسول خدا (ص) بود، در دامان ایشان رشد یافت و از تعالیم ایشان بهره مند گشت. حضرت علی (ع) در ضمن پاسخ به نامه معاویه می نویسند: «دختر پیامبر (صلی الله علیه و آله) همسر من است که گوشت او با خون و گوشت من در هم آمیخته است. نوادگان حضرت احمد (ص)، فرزندان من از فاطمه (س) هستند، کدامیک از شما سهم و بهره ای چون من دارا هستید.» (۶)
همچنین، در جریان سقیفه حضرت ضمن برشمردن فضایل و کمالات خویش و این که باید بعد از پیامبر، او رهبری و هدایت جامعه اسلامی را عهده دار شود به ابوبکر فرمود: «تو را به خدا سوگند می دهم! آیا آن کس که رسول خدا او را برای همسری دخترش برگزید و فرمود خداوند او را به همسری تو [علی] در آورد من هستم یا تو؟ ابوبکر پاسخ داد: تو هستی. (۷)
من از مفصل این باب مجملی گفتم
تو خود ز مجمل من رو مفصلی برخوان…
پی نوشت:
۱. أسرار آل محمد علیهم السلام / ترجمه کتاب سلیم؛ ص۲۰۴؛ با استفاده از نرم افزار جامع الاحادیث نور ۳/۵
۲. بحارالانوار، مجلسی، ج ۲۵، باب ۱۰- نفی الغلو فی النبی و الأئمه….. ص: ۲۶۱
۳. الإحتجاج على أهل اللجاج، احمد بن على طبرسى، ج ۱، ص : ۲۴۰
۴. توبه: ۱۰۰
۵. ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ج ۲، ص ۲۴؛ به نقل از مهدی پور، علی اکبر، علی اول، نشر موعود، ۱۳۷۹، ص ۵۰
۶. طبرسی، احتجاج، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت، چاپ دوم، ۱۹۸۳ میلادی، ج۱، ص۱۳۵؛ به نقل از بدانید من فاطمه هستم، نشر موعود، ۱۳۹۱، ص ۷۶
۷. همان، ص ۱۲۳.
