استفاده از رنگ‌های شاد از دیدگاه قرآن

با آنکه خداوند متعال آفریدگار رنگهای اصلی و آنچه از ترکیب و تجزیه آنها بدست می‌آید، است و همه رنگ‌ها آفریده دست هنر آفرین اوست ولی می‌توان گفت که بعضی از رنگها نزد او محبوب‌تر، مطلوب‌تر و دوست داشتنی‌تر هستند، همان رنگهایی که او از بندگان خواسته تا از آنها استفاده کنند. آیات متعددی از قرآن، درباره رنگهای گوناگون سفید، سیاه، سرخ، سبز و… گفتگو می‌کنند، اما آنچه که مورد نظر این گفتار است آیات ۶۹ سوره بقره به بعد می‌باشد.

خلاصه داستان
در جامعه بنی‌اسرائیل قتلی روی می‌دهد، مردم یکدیگر را به آن متهم می‌کنند، برای آنکه مجرم واقعی معرفی شود فرمان می‌یابند گاوی بکشند و برخی از آن را به بدن مقتول بزنند تا زنده گردد و آنچه بر او رفته است، پرده بردارد.
رنگ زرد
رنگ زرد که مورد بحث ماست، از آنجائی است که مردم به موسی می‌گویند : از پروردگارت بخواه که رنگ آن گاو را برای ما روشن کند. خداوند پاسخ می‌دهد : گاوی که باید کشته شود، باید گاوی زرد باشد، آن هم زرد یکدست نه زرد به همراه رنگی دیگر. در بخش پایانی همین آیه به یک حقیقت روانی اشاره شده که حائز اهمیت فراوان است و آن ایجاد سرود در بینندگان و تماشاچیان است. (تَسُرّ النّاظِرین)

می‌توان از این پیام قطعی آیه تجاوز کرد و آن را به جاهای دیگر هم سرایت داد. مثلا می‌توان گفت گاو زرد ملاک نیست، بلکه هر حیوان دیگر و هر چیز دیگری که رنگش شاد باشد محبوب خداست. مویدان این نظر، روایاتی است که در آنها به پوشیدن کفشهای زرد توصیه شده است. از جمله روایتی است که مرحوم طبرسی در تفسیر مجمع البیان از امام صادق علیه‌السلام نقل می‌کند که فرموده است : «هرکس کفش زرد بپوشد تا زمانی که آن کفش کهنه نگردد در سرور خواهد بود.»

البته روشن است که منظور امام آن نیست که هر کس زرد بپوشید همه مصیبتهایش را از یاد می‌برد و همه‌اندوههایش به شادمانی تبدیل می‌گردد، بلکه منظور آن است که در مقایسه رنگهای دیگر با رنگ زرد، رنگ زرد چنین ویژگی سرور آفرینی دارد، که رنگهای دیگر فاقد آن هستند.
رنگ سبز
در قرآن از بعضی رنگهای دیگر هم به نیکی یاد شده است. از جمله رنگ سبز است که بهشتیان بر پشتی‌هایی از این رنگ تکیه می‌زنند : «متکئین علی رفرفٍ خُضرٍِ و عبقریٍ حسان» (الرحمن _ ۷۶) به عقیده برخی رنگ سبز، اندوه را از دل می‌برد. گذشتگان نگاه کردن به جویبار، سبزه‌زار و رخسار زیبا را سبب از بین رفتن اندوه دل می‌دانسته‌اند.
رنگ سفید
از رنگ سفید نیز در قرآن به نیکی یاد شده است. قرآن در توصیف نوشیدنی‌های بهشتیان می‌گوید : «بیضاءٌ لذه لِلشاربین؛ شربتهای بهشتیان هم سفید است و هم برای نوشندگان لذت آور» (صافات _ ۴۵) در بعضی از روایات هم به استفاده از این رنگ در جامه و لباس سفارش شده است. پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم می‌فرماید : جامه سفید به تن کنید، زیرا نیکوتر و پاکیزه‌تر است. شاید سبب پاکیزه بودن جامه سفید آن باشد که این رنگ بیشتر و بهتر از هر رنگ دیگری، لکه‌های سیاه را آشکار می‌سازد و پوشنده را زودتر به تعویض آن وادار می‌کند.
موارد منع مصرف رنگ‌های شاد
نکته بسیار مهمی وجود دارد و آن هم اینکه، استفاده از رنگهای شاد با توضیحاتی که آمد در شرایطی است که آن رنگ خاص، با فرهنگ، سنت و آداب آن جامعه هماهنگ و همگون باشد، نه اینکه در تضاد با عرف و فرهنگ غالب و پذیرفته شده مردم باشد. از طرفی هم ممکن است رنگ زرد توصیه شده و رنگ سفید مطلوب، حکم تازه‌ای یابد و تا مرز حرام هم برسد همانطور که اکثر فقیهان ژرف‌اندیش در کتابهای فقهی، فضلی را تحت عنوان جامه شهرت گشوده‌اند و منظور آنان از جامه شهرت، جامه‌ای است که انسان با پوشیدن آن انگشت نما می‌شود. همین طور برخی رنگها مثل سیاه که استفاده از آنها در حد کراهت نکوهش شده به عقیده تعدادی از فقها در مواردی مثل چادر مشکی و نیز پوشش سیاه برای عزاداری از حکم کراهت استثنا شده است.
نتیجه
پوشش انواع گوناگون جامه چه با رنگ شاد و چه غیر آن صورتی که جامه شهرت نباشد و ما به فخر فروشی و خودنمایی نباشد همچنین در تضاد و تعارض با فرهنگ مقبول و معقول جامعه نباشد از دیگاه قرآن مورد نکوهش قرار نگرفته است.
منابع

تفسیر مجمع البیان _ ج ۱ ذیل آیه ۶۹ سوره بقره

تفسیر المعین _ محمد هریدی

مجله قرآنی بشارت _ شمهره ۱۸