غزنی از جمله شهرهای مهم افغانستان است که روزگاری طولانی در گذشتهای دور، از مراکز مهم علم، هنر، فرهنگ، سیاست، صنعت، پیشرفت، عزت و اقتدار بوده است.
به گزارش موعود سلاطین و سلسلههای خاندانی زیادی، روزگاری از غزنی بر کل قلمرو تمدن اسلامی حکم میراندند و این شهر در اوج اقتدار خود به امالبلاد یا عروس شهرها معروف بود. به همین دلیل، اکنون یکی از مهمترین و ارجمندترین گنجینههای هنری، فرهنگی و تاریخی این شهر، مقبرهها و مزارهای بزرگان دین، دانش، هنر، سیاست و فرهنگ افغانستان و چه بسا همهی جهان اسلام است. مقبرههایی که بهدلیل سالهای شور و شر و همچنین بیتوجهی متعمدانه یا ناشیانهی قدرتهای مسلط عصر، یا به فراموشی سپرده شده و ویران شدهاند یا غریب و ناشناخته ماندهاند.
زیارتگاه معروف به سیدحسن غزنوی اما از این قاعده مستثنا است. او شاید از معدود شخصیتهای تاریخی این شهر است که همهی مردم با اسم و رسمش آشنایی دارند و روزانه صدها مراجعهکننده برای بهبود بیماری، نیکفرجام شدن عروسیها و پیوندها و گرفتن حاجاتشان به زیارتگاه سیدحسن مراجعه میکنند. عقاید مردم نشان میدهد که این زیارتگاه در مواقعی آنها را بیجواب نگذاشته و حتی برخی تصور میکنند که اینجا بارگاه یکی از اولیای خدا است.
در شناسنامههای موجود، دربارهی سیدحسن غزنوی آمده است که او از شاعران و حقوقدانان عصر خود بوده و در زمان حکمروایی مسعود غزنوی، پسر سلطان محمود غزنوی، عهدهدار مسند مهم قضا بوده است.
گفته شده او در زمان خود، مدرسهی بزرگی را بنا کرده است که در آن، هزاران دانشپژوه از افغانستان تا سیستان، عراق و حوالی ماوراءالنهر آموزش میدیدند.
اسدالله هاشمی – شاعر، نویسنده و فعال فرهنگی در غزنی – در اینباره به خبرگزاری «آوا» میگوید: سیدحسن، شخصیتی بوده که هم در دورهی سلطنت غزنویان و سلطان مسعود دوم، جایگاه بلندی داشته و هم، حالا مرجع نیازمندان صاحب حاجت از سراسر ولایت غزنی است.
او ادامه میدهد: مقبرهی سیدحسن غزنوی پیرو سبک معماری دورهی تیموریان و مانند سایر مقابر ساختهشده در آن دوره است و ارزش معماری بالایی دارد.
وی اظهار میکند: نخستینبار در دورهی امیر حبیبالله خان، مقبرهی سیدحسن غزنوی بهدنبال دیدار او از غزنی بازسازی شد و اکنون نیز این مقبره بهمنظور آمادهسازی غزنی برای جشنوارهی ۲۰۱۳ بازسازی شده که در آن، باغ و محوطه به سبک معماری دورهی تیموری بازسازی شده است.
به عقیدهی این فعال فرهنگی، در غزنی مقابر و آبدات تاریخی زیادی وجود دارند که تا کنون حتی برای مردم این شهر ناشناخته مانده است و این امر به توجه جدی رسانههای مسوول نیاز دارد تا در این راستا، رسالت خود را بهدرستی انجام دهند.
عبدالعلی فکوری – فعال رسانهیی و سرپرست ریاست اطلاعات و فرهنگ ولایت غزنی – نیز میگوید که زیارتگاه سیدحسن غزنوی، محل رجوع زوجهای جوان در نخستین روز زندگی مشترک شان، نیازمندان و حاجتخواهان از سراسر غزنی و برخی ولایتهای افغانستان است. سیدحسن غزنوی صاحب یک دیوان شعر است که نشاندهندهی طبع سیال و ذوق سرشار این عالم فاخر خطهی باستانی غزنی است.
عبدالسمیع، یکی از شهروندان ولایت لوگر است که به همراه خانوادهاش به زیارت سیدحسن غزنوی آمده است. او میگوید که سالی دوبار به اینجا میآیند تا گره از کارشان گشوده شود.
او ادامه میدهد: فرقهای از سلسلهی عرفا و سالکان طریقت به نام «نقشبندیه» هستند که معتقد است هرگاه بنبستی در طریقتشان پدیدار میشود، با مراجعه به محضر سیدحسن غزنوی و اعتکاف دو یا سه شبانهروزی، آن بنبست برطرف میشود.
از این دست اعتقادات دربارهی سیدحسن غزنوی در میان عوام و خواص فراوان وجود دارد و همین امر، سبب پایدار ماندن شهرت او در این ولایت و مانع فراموشیاش برخلاف دیگر بزرگان این دیار شده است.