جهر به بسم الله

«جهر» اصطلاحی است فقهی به معنی آشکار ساختن، و مقابل اصطلاح «اخفاء» به معنی پنهان کردن به کار می‌رود.

«جهر» اصطلاحی است فقهی به معنی آشکار ساختن، و مقابل اصطلاح «اخفاء» به معنی پنهان کردن به کار می‌رود. جهر به «بسم الله الرحمن الرحیم» یعنی بلند خواندن این آیه شریفه در آغاز نماز. این عمل بنا بر اعتقاد مذهب شیعه یکی از نشانه‌های مؤمنان است.
فقهای اسلامی علاوه بر واجب‌دانستن جهر بسم الله در تلاوت حمد و سوره در رکعت اول و دوم نمازهای واجب جهرمی، حکم به استحباب این عمل در تمامی نمازهای واجب غیر جهرمی و نمازهای مستحبی داده‌اند. روایات اهل بیت علیهم السلام نیز حاکی از وجوب تلاوت بسم الله با صدای بلند در آغاز سوره‌های نماز است.
بر خلاف آنان، بسیاری از علمای اهل سنت به عدم جهر و بلند نخواندن بسم الله فتوی داده‌اند.
با این حال، فخر رازی، یکی از علمای سنی، در تفسیر خود چنین می‌نویسد:«جهر به بسم الله سنت است.»
او آن‌گاه برای اثبات مدّعای خود هفت دلیل می‌آورد و در یکی از دلایلش می‌گوید:«نقل است که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم در نماز های خود بسم الله را با جهر و بلند می‌خواند. در روایات چنین آمده است که عمر، ابن عباس و ابن زبیر نیز بسم الله را بلند می‌خواندند.
همچنین نقل است که علی بن ابی طالب نیز پیوسته بسم الله را با جهر تلاوت می‌کرد. این مطلب به تواتر ثابت است و هر کس در دین خود به علی بن ابی طالب اقتدا کند، هدایت یافته است؛ دلیلش هم این حدیث نبوی که فرمود:«اللهم ادر الحق مع علیّ حیث دار»( خدایا حق را به هر سو که علی می‌گردد بگردان.) »

منابع:
جواهر کلام، ج ۹، ص ۳۸۵؛ وسائل الشیعه، ‌ج ۴، ص ۷۴۵
تفسیر فخر رازی، ‌ج ۱، ص ۲۰۳