خداوند چگونه تکبر را از دل بندگانش بیرون می‌برد؟

یکی از بیماری‌هایی که بستر رشد و اثرگذاری آن در روح و دل انسان‌هاست، بیماری “تکبر و کبر ورزیدن” می‌باشد و معصومین ما برای درمان این بیماری داروهای معنوی تجویز کرده‌اند.

پیامبر خدا(صلی الله علیه واله) در تعریف ” کبر و تکبر” می‌فرمایند: “ای ابوذر! هر کس بمیرد و در دلش ذرّه‏‌ای تکبّر باشد، بوی بهشت را استشمام نمی‏‌کند مگر این که پیشتر توبه کند. عرض کرد: ای رسول خدا! من زیبایی را دوست دارم، حتّی دوست دارم بند تازیانه‏‌ام و دوال کفشم زیبا باشد. آیا از این حالت بیم کبر و خودپسندی می‏‌رود؟ فرمود: دلت را چگونه می‏‌یابی؟ عرض کرد: آن را شناسای حقّ و آرام گرفته بدو، می‏‌یابم. فرمود: پس این حالت، کِبر نیست. بلکه کبر، آن است که حقّ را فروگذاری و به ناحقّ روی آوری و به مردم با این دید نگاه کنی که هیچ کس آبرویش چون آبروی تو و خونش چون خون تو، نیست۱”.
امیرالمومنین (علیه السلام) در حدیثی راه علاج این بیماری را عبادت می‌دانند و درباره این که کدام عبادت، کبر را از بین می‌برد؟ می‌فرمایند: “خداوند، ایمان را برای پاک کردن از (آلودگی‌های) شرک واجب فرمود و نماز را برای دور کردن از کِبر۲”.
پیامبر خدا(صلی الله علیه واله) نیز فرمودند: “هر کس خودش گوسفندش را بدوشد و جامه‏‌اش را وصله کند و کفشش را پینه زند و با خدمتکارش هم غذا شود و کالایش را از بازار (به خانه) حمل کند، بی‏‌گمان از کبر پاک شده‏ است۳”.
همچنین امیرالمومنین (علیه السلام) در پاسخ با این پرسش که چه کاری انسان را از تکبر دور می‌کند؟ می‌فرمایند: “فروتنی را جوییدم و آن را جز در پذیرش حقّ، نیافتم. (پس) حقّ‏‌پذیر باشید؛ زیرا پذیرش حقّ (و حقیقت، آدمی را)، از تکبّر دور می‏‌سازد۴”.
آن حضرت همچنین درباره این که خداوند چگونه تکبر را از دل بندگانش بیرون می‌برد؟ فرمودند: ” امّا خداوند بندگان خود را به انواع سختی‌ها می‏‌آزماید و با سخت کوشی‌های گوناگون آنان را به عبادت و بندگی می‏‌گیرد و به انواع ناملایمات و ناخوشایندی‌ها امتحانشان می‏‌کند، تا تکبّر را از دل‌هایشان بیرون بَرد و افتادگی و خاکساری را در جان‌هایشان بنشاند و نیز تا این آزمایش‌ها را درهای گشوده‏‌ای به سوی فضل (و احسان) خویش قرار دهد۵″.

منابع
۱- بحارالأنوار: ۷۷ / ۹۰ / ۳ منتخب میزان الحکمه: ۴۸۰
۲- نهج البلاغه: الحکمه ۲۵۲ منتخب میزان الحکمه: ۴۸۲
۳- کنز العمّال: ۷۷۹۳ منتخب میزان الحکمه: ۴۸۰
۴- بحارالأنوار: ۶۹ / ۳۹۹ / ۹۱ منتخب میزان الحکمه: ۴۸۰
۵- نهج البلاغه: الخطبه ۱۹۲ منتخب میزان الحکمه: ۴۸۲

ایسنا