قریش باد به غبغبش می اندازد

غوغای عام الفیل، کشته شدن ابرهه و از هم پاشیدن سازمان زندگانی دشمنان کعبه و قریش، مکیان و کعبه را در انظار جهان عرب، بزرگ کرد، دیگر کسی جرات نداشت فکر حمله به قریش و آزار آنان و یا ویران ساختن خانه توحید را در دل خویش بپروراند. افکار عمومی چنین داوری می‌کرد که: خدا به پاس احترام خانه خود و احترام و عظمت قریش، دشمنان آنان را به خاک و خون کشید.

جریان شکست فجیع سپاه ابرهه و عام الفیل به پایان رسید و بعد از این پیروزی معجزه آسا، قریشیان به بزرگی و تقربشان نزد خدایان، بیش از پیش مطمئن شدند و دیگر کسی جلودارشان نبود.

غوغای عام الفیل، کشته شدن ابرهه و از هم پاشیدن سازمان زندگانی دشمنان کعبه و قریش، مکیان و کعبه را در انظار جهان عرب، بزرگ کرد، دیگر کسی جرات نداشت فکر حمله به قریش و آزار آنان و یا ویران ساختن خانه توحید را در دل خویش بپروراند. افکار عمومی چنین داوری می‌کرد که: خدا به پاس احترام خانه خود و احترام و عظمت قریش، دشمنان آنان را به خاک و خون کشید.

بر اساس این تفکر قریش و کعبه، در نظر عموم بزرگ شدند؛ کمتر کسی فکر می‌کرد که این جریان فقط به منظور حفاظت از کعبه بوده و بزرگی و کوچکی قریش در این مورد دخالت نداشت، زیرا قبلاً حملات مکرری به قریش انجام گرفته بود ولی آنان هیچگاه با چنین وضعی روبرو نشده بودند.

این فتح و پیروزی بی درد سر که بدون ریخته شدن قطره خونی از قریش صورت گرفت، افکار تازه ای را در دل قریش بوجود آورد. نخوت و تکبر و بی اعتنائی آنان را روز افزون ساخت، و به این فکر افتادند که محدودیتهائی برای دیگران قائل شوند، زیرا خود را طبقه ممتاز عرب می دانستند و فکر می‌کردند که فقط آنان مورد توجه سیصد و شصت بت هستند و از حمایت آنها بر خوردارند!

از روزی که بی بند و باری آنان آغاز گردید، در این صدد بر آمدند که برنامه های عیش و طرب و خوشگذرانی را بیشتر اجرا کنند از این لحاظ جامهای پر از شراب خرما را سر می‌کشیدند و احیانا بساط میگساری را در اطراف کعبه پهن کردند و به اصطلاح در جوار بتان سنگی و چوبی که متعلق به قبائل عرب بود بهترین ساعات عمر خود را می‌گذراندند و عقیده داشتند که این زندگی شیرین بر اثر توجهات بتان است، که عموم عرب را در برابر آنها ذلیل کرده و آنان را بر همه برتری داده است.

مرزهای خیالی قریش
آن روز قریش برای اینکه تفوق و عظمت خود را بر دیگران ثابت کنند، تصمیم گرفتند که کوچکترین احترامی‌به اهل «حل» (چهار فرسنگ از چهار طرف کعبه را حرم؛ و بقیه را حل می نامند) قائل نشوند، زیرا می‌گفتند که عموم عرب به معبد ما نیازمند هستند و با چشم خود دیدند که ما مورد توجه خدایان کعبه هستیم، از این وقت سخت گیریهای قریش شروع شد و با دیکتاتوری کامل مردم را مجبور کردند که هر موقع برای انجام حج و عمره وارد مکه شوند، نبایست از غذائیکه همراه خود آورده‌اند بخورند و باید از غذاهای اهل حرم بخورند، موقع طواف همه باید از لباسهای محلی مکه که جنبه ملیت و قومیت داشت استفاده کنند و اگر کسی موفق به تهیه آن نشود بایست به طور عریان دور کعبه طواف کند و برخی از بزرگان عرب که باین کار تن نمی داد مقرر شده بود که پس از طواف لباسهای خود را بکنند و بدور افکنند و کسی حق نداشت به آن دست بزند، ولی زنان در هر حال مجبور بودند لخت و عریان طواف کنند فقط بایست اطراف سر را با یک پارچه ای بپوشانند و شعر مخصوصی را زمزمه کنند.

پس از جریان ابرهه که خود از مسیحیان بود، هیچ فردی از یهود و مسیحی حق نداشت وارد مکه شود، مگر اینکه مزدور یکی از مکیان باشد در اینصورت نیز لازم بود کوچکترین سخنی از آئین و کیش خود نزند.

کار به جایی رسیده بود که برخی از آداب حج را که می‌بایست بیرون از حرم بجا آورده شود، ترک گفته، دیگر حاضر نبودند که وظایف وقوف در عرفه (نقطه ایست بیرون از حرم که باید حاجیان روز نهم ماه حج در آنجا تا غروب آفتاب بسر برند) را انجام دهند، در صورتی که نیاکان آنان (فرزندان اسماعیل) وقوف در عرفه را جزء مراسم حج می دانستند و تمام عظمت ظاهری قریش مرهون کعبه و همین وظایف حج بود که مردم مجبور بودند در هر سال به این نقطه خشک و بی آب بیایند و اگر خانه ی کعبه ای نبود، کسی راهش به آنجا نمی افتاد.

البته طبیعی است که پیدایش این فسادها و تبعیض ها می توانست مقدمه ای برای ایجاد یک انقلاب اساسی و آمدن یک مصلح جهانی باشد.(۱)

پی نوشت:
۱. کامل ابن اثیر، ج۱، ص۲۶۶

منبع: فروغ ابدیت، جعفر سبحانی؛ با تصرف و تلخیص