موعود پایگاه اینترنتی موعود
از جمله فقهاء نامدار و محدثان بزرگ و از رۆساى امامیه، ابن بابویه و فرزند او شیخ صدوق مى‌باشند، که هریک از این دو بزرگوار را صدوق مى‌نامند، هرچند که این لقب بر پسر، بیشتر از پدر، اطلاق مى‌شود.
صدوق اوّل، جناب على بن الحسین بن موسى بن بابویه، است که مدفن مبارکش در قم مى‌باشد و صدوق دوم، فرزند ارجمند و خلف برومند آن بزرگوار، محمد بن على بن الحسین بن موسى بن بابویه، که مدفن مقدسش در شهر رى، نزدیکى حرم مطهر حضرت عبد العظیم حسنى علیه السّلام است.
عنایات امام زمان علیه السّلام به ابن بابویه
از مطالبى که راجع به ابن بابویه نقل شده استفاده مى‌شود که آن فقیه بزرگوار، مورد عنایات حضرت ولى عصر علیه السّلام بوده است.
شیخ بزرگوار صدوق-دوم- نقل مى‌کند که:
«محمد بن على اسود نقل مى‌کرد که على بن الحسین- پدر صدوق- بعد از درگذشت محمد بن عثمان عمرى رضى اللّه عنه- سفیر سوم از سفراى چهارگانه امام زمان علیه السّلام- از من درخواست کرد تا از ابو القاسم حسین بن روح بخواهم که از مولاى ما حضرت صاحب الزمان علیه السّلام مسئلت نماید و آن حضرت از خدا بخواهد و دعا کند که خداوند فرزند پسرى به او مرحمت فرماید. من هم از ابو القاسم حسین بن روح خواستم و او این درخواست را به حضرت صاحب الامر علیه السّلام رسانید پس بعد از سه روز او خود به من خبر داد که امام زمان «ارواحنا فداه» براى على بن الحسین دعا فرموده و به زودى فرزندى مبارک براى او متولد خواهد شد که خداوند به‌وسیله او جامعه را منتفع خواهد گردانید و بعد هم فرزندان دیگرى براى او متولد مى‌شود.»
محمد بن على اسود مى‌گوید:
«من راجع به خودم نیز از او این مسئلت را نمودم و درخواست کردم که خداوند به برکت دعا، فرزند پسرى روزى من فرماید ولى او درخواست مرا اجابت نکرد و گفت مرا به سوى این مطلب راهى نیست.
بارى براى على بن الحسین فرزندش محمد- شیخ صدوق معروف- متولد گردید و بعد از او نیز فرزندان دیگرى براى على بن الحسین پدید آمد لیکن براى من فرزندى بوجود نیامد.»
حسین بن عبد اللّه مى‌گوید شنیدم که شیخ صدوق مى‌فرمود: «من به دعاى صاحب الامر علیه السّلام متولد شدم و بدین موضوع افتخار مى‌کرد»
شیخ صدوق قدّس سرّه بعد از نقل این مطلب مى‌فرماید:
«محمد بن على اسود رضى اللّه عنه هنگامى‌که مى‌دید من به مجلس استادمان ابن ولید رضى اللّه عنه رفت‌وآمد مى‌کنم و رغبت و شوقى به کتب علم و حفظ آنها دارم مى‌گفت: جاى شگفتى نیست که براى تو چنین رغبت و شوقى در علم است که تو، به دعاى امام علیه السّلام به دنیا آمده‌اى.» (۱)
محمد بن سوره قمى مى‌گوید:
«هرگاه آن دو فرزند فقیه و بزرگ ابن بابویه روایتى را نقل مى‌کردند مردم از حفظ آن دو، تعجب مى‌کردند و مى‌گفتند این مرتبه و حالت، امتیازى براى شما دو نفر است که به برکت دعاى امام علیه السّلام نصیب شما شده و این مطلب در میان اهل قم مستفیض و شایع بود.» (۲)
حسین بن عبد اللّه مى‌گوید شنیدم که شیخ صدوق مى‌فرمود: «من به دعاى صاحب الامر علیه السّلام متولد شدم و بدین موضوع افتخار مى‌کرد.» (۳)
و از محقق بحرانى نقل شده که فرموده: «شیخ صدوق قدّس سرّه و برادرش به دعاى حضرت صاحب الامر صلوات اللّه و سلامه علیه متولد شدند.» (۴)
قاضى نور اللّه پس از آنکه از ابن بابویه- على بن الحسین- نام مى‌برد، مى‌فرماید: «از اعاظم مجتهدان قم و از اکابر موالیان صاحب غدیر خم است» و شمّه‌اى از فضائل آن بزرگوار را ذکر مى‌کند، بعد از کتاب خلاصه نقل مى‌کند که گفته: «او شیخ اهل قم در عصر خود و فقیه و ثقه ایشان بود. وى به عراق آمد و به صحبت ابو القاسم حسین بن روح که وکیل ناحیه مقدسه مهدویه بود رسید و از بعضى مسائل دینیه پرسش کرد و بعد از مفارقت، نامه‌اى نوشته به‌وسیله على بن جعفر بن اسود به نزد او فرستاد و استدعا کرده بود که نامه او را که در آنجا التماس دعاى فرزند نموده بود به نظر شریف امام علیه السّلام برساند و چون آن رقعه به نظر شریف امام رسید در جواب او نوشتند:
امام زمان «ارواحنا فداه» براى على بن الحسین دعا فرموده و به زودى فرزندى مبارک براى او متولد خواهد شد که خداوند به‌وسیله او جامعه را منتفع خواهد گردانید و بعد هم فرزندان دیگرى براى او متولد مى‌شود»
«قد دعونا اللّه لک بذلک و سترزق ولدین ذکرین خیّرین»، (ما دعا کردیم و خدا را در این بابت خواندیم و به زودى خداوند دو فرزند ذکور اهل خیر را به تو خواهد داد)، و به برکت دعاى آن حضرت، خداى تعالى او را دو پسر داد: ابو جعفر-شیخ صدوق-و ابو عبد اللّه، و منقولست که ابو جعفر مى‌گفت من به دعاى صاحب الامر علیه السّلام متولد شده‌ام و به آن افتخار مى‌نمود.» (۵)
و محقق شوشترى نقل کرده از غضائرى از مرحوم شیخ صدوق که او همواره مى‌گفت:
«من به دعاى صاحب الامر متولد شده‌ام و بدین موضوع افتخار مى‌کرد.» (۶)
در پایان این فصل، عرض مى‌کنم نمى‌دانم با این کثرت نقل‌ها چه شده که محقق بزرگ مرحوم شیخ اسد اللّه شوشترى در ترجمه و شرح حال شیخ صدوق مى‌فرماید: «او مانند برادرش به دعاء امام عسکرى یا امام زمان یا به دعاى هر دو تولد یافت.» ”(۷) ”ٹبا آنکه همه آن نقل‌ها اتفاق داشتند که این قضیه مربوط به حضرت حجه بن الحسن علیه السّلام بوده!!
نکته‌اى که اخیرا به ذهن مى‌آید اینست که چون حضرت عسکرى علیه السّلام نامه‌اى به پدر صدوق نوشته‌اند و در آنجا براى او دعا فرموده‌اند که: «و جعل من صلبک اولادا صالحین»، (خداوند از صلب تو فرزندان شایسته‌اى قرار دهد) این موجب شده که صاحب مقابس گمان کرده‌اند که ولادت شیخ صدوق به دعاى امام عسکرى علیه السّلام بوده است.
منابع
١) اکمال الدین صدوق، ص ”ٹ۵ظ ۲”ٹ
٢ و ٣) منتخب الاثر، ص ”ٹ۳۸۵”ٹ
٤) مقدمه معانى الاخبار، طبع جدید، ص ”ٹ۱۳”ٹ
٥) مجالس المۆمنین، ج ”ٹ۱”ٹ، ص ”ٹ۴۵۳”ٹ و جریان توقیع شریف و نامه مبارک امام زمان در پاسخ نامه ابن بابویه، پدر صدوق به همین نحوى که از قاضى نور اللّه ذکر شد در رجال مامقانى، ج ”ٹ۲”ٹ، ص ”ٹ۲۸۳”ٹ نیز آمده است.
٦) مقابس الانوار، ص ”ٹ۹”ٹ
۷) مقابس الانوار، ص ۸
فرآوری: علی سیف
بخش مهدویت تبیان
تلخیص از کتاب عنایات حضرت مهدی موعود (عج) به علماء و مراجع تقلید
