موعود پایگاه اینترنتی موعود
رفتار سالم اقتصادی جدای از نتیجه آن که “در آمد سالم”باشد اثر مثبت و اصلاحی خود را در بعد جسمانی و انگیزه های نفسانی می‌گذارد. اعضا و جوارح به خوب عمل کردن عادت می‌کنند و انگیزه های غریزی در مهار احسان، عدالت، انصاف و جلب رضایت خدا قرار می‌گیرند.
یکی از ابعاد مهم وجود انسان و جامعه بشری اقتصاد است. منظور از بعد اقتصادی نحوه کسب معیشت، کیفیت تولید و مصرف و چگونگی ارتباط معیشتی با دیگران و روابط تجاری و مالی افراد اجتماع با یکدیگر است.
ابواب بسیاری از فقه اسلام در بردارنده کیفیت معشیت اوست. برخی گمان می‌کنند که رعایت قوانین صحیح معیشتی فقط برای ایجاد نظم و امنیت و تامین حقوق انسانها و جلوگیری از تجاوز و به وجود آوردن رفاه اقتصادی است. در صورتی که اسلام از بیان کیفیت معیشت، مصرف و روابط مالی با یکدیگر هدف مهمتری دارد وآن تهذیب اقتصادی و مالی برای سعادت اخروی و آمادگی جهت عبودیت و بندگی خداوند متعال است.
بحث های مختلف مکاسب محرّمه، بیع، خیارات، مضاربه، شرکت، اجاره، رهن، ارث، وصیت، انفال، اطعمه و اشربه، قرض، حجر، مزارعه، مساقات، ضمان، وقف، صدقه، عاریه، ودیعه و صلح و… بیان کننده روابط تجاری و معیشتی و به وجود آمدن اقتصاد سالم و نفی هرگونه فساد در تولید، توزیع و مصرف است.
رعایت قوانین دین در کسب درآمد و روابط تجاری و مصرف باعث می‌شود که جلوی بسیاری از رفتارهای ناهنجار گرفته شود. دروغ، نیرنگ، تزویر، حرص، طمع، غش، دلالی های کاذب و… که رواج گسترده ای در کسب درآمد و ثروت دارند جای خود را به راستی، تعاون، اصلاح ثروت و… دهند. عدالت اقتصادی، احسان، امانتداری، انصاف، همدلی، رعایت حال ضعفا و بالاتر از همه اینها جلب رضایت خدا از مسائلی هستند که در متن اقتصادی جای دارند.
رفتار سالم اقتصادی جدای از نتیجه آن که”در آمد سالم”باشد اثر مثبت و اصلاحی خود را در بعد جسمانی و انگیزه های نفسانی می‌گذارد. اعضا و جوارح به خوب عمل کردن عادت می‌کنند و انگیزه های غریزی در مهار احسان، عدالت، انصاف و جلب رضایت خدا قرار می‌گیرند و زمینه کسب فضایل و مزین شدن روح انسانی به صفات عالی انسانی به وجود می آید.
امام صادق(ع)به یکی از اصحابش فرمود: طلب روزی حلال را وامگذار در پی درآمد حلال باش پس براستی که تو را بر دینت کمک می‌کند. رسول خدا(ص) درباره حریص به دنیا که هرگز سیر نمی‌شود فرمودند: کسی که از دنیا به آنچه خداوند برای او حلال کرده اکتفا کند از انحراف در بعد جسمانی و حیوانی سالم می ماند و کسی که دنیا را از راه حرام بجوید هلاک گردد مگر این که توبه کند و به حق باز گردد.
کلمه هلاک در مقابل سالم قرار گرفته است و معنای آن این است که در شعاع درآمد سالم و روابط مالی مطابق با عقل و دین همان گونه که شعاع معیشت نامشروع صفت رذالت حرص خواسته های مادی و شهوی را از مسیر دین و عقل خارج می‌کند و سبب هلاکت آدمیان در مرتبه انسانی می‌شود. هر چند خواسته های غریزی و دنیوی انسانی به نحو مطلوب پاسخ داده شود، ولی مرتبه انسانی در مرحله قوه و خالی از صفات فضیلت باقی می ماند و این هلاکت انسانیت است. رسول خدا(ص) فرمود: هر که از طلب حلال شرم نکند به خود سود رساند و خرجش سبک باشد و تکبر از او برود.
رعایت قوانین دینی و عقلی در روابط معیشتی و مالی محدودیت رفتاری در مرتبه جسمانی و مهار ساختن خواسته های شهوی و نفسانی در مرتبه حیوانی است. به همین جهت آنها نفع مادی نمی‌بینند چه بسا متضرر شده و از رسیدن به بسیاری از لذات باز می مانند. نفع و سود مرتبه جسمانی و حیوانی در رهایی آنهاست، به هر نحوی که شرایط موجود اقتضا کند ارضا شوند. بنابر این منظور از جمله نفع و سود مرتبه انسانی است. به اصلاح درآمدن مراتب جسمانی و حیوانی در شعاع روابط صحیح معیشتی و اقتصادی سالم باعث تعالی روح انسانی و مزین شدن آن به صفات الهی است.
امام زین العابدین(ع) در دعای ۳۰ صحیفه سجادیه، روابط صحیح مالی و اقتصادی سالم را از خداوند متعال طلب می‌کند. در نتیجه اصلاح اقتصادی در جامعه ابزاری مهم برای حسن اخلاقی است.جامعه حریص، ثروت اندوز و دزد و متجاوز هرگز طعم حسن خلق را نخواهد چشید و در اسفل سافلین خواسته های مادی و حیوانی به رذالت آلوده خواهد گشت.
مهر
