موعود پایگاه اینترنتی موعود
پیام رهبر معظم انقلاب به همایش سالانه نماز دربردارنده نکات حائز اهمیتی بود که می‌بایست صاحبان فکر و خرد، برای به بار نشستن این رهنمودهای ارزشمند، با همتی مضاعف زمینه اجرایی شدن آن را فراهم سازند.
توصیه‌ها و سفارشات ائمه اطهار(ع) پیرامون این فریضه انسان‌ساز مشوق ارزشمندی است که انگیزه کار و تلاش در نهادینه کردن نماز در زندگی فرد و جامعه را مضاعف می‌کند.
آنچه در پی می‌آید، گزیده‌ای از سخنان گهربار ائمه اطهار(ع) در خصوص مفهوم نماز و جایگاه معنوی و تأثیرات مادی آن برای مؤمنین است.
ستون دین
قال رسول الله صلى الله علیه و آله :
مَثَلُ الصَّلَاهِ مَثَلُ عَمُودِ الْفُسْطَاطِ إِذَا ثَبَتَ الْعَمُودُ نَفَعَتِ الْأَطْنَابُ وَ الْأَوْتَادُ وَ الْغِشَاءُ وَ إِذَا انْکَسَرَ الْعَمُودُ لَمْ یَنْفَعْ طُنُبٌ وَ لَا وَتِدٌ وَ لَا غِشَ
پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: نقش نماز، نظیر ستون خیمه است: اگر ستون پا بر جا باشد، طناب‌ها، میخ‌ها، و سراپرده نیز سودمند خواهند بود، و اگر ستون بشکند، طناب، میخ و پرده کارساز نخواهند بود.
سیمای دین
عن جعفر عن ابیه قال: قال رسول الله صلى الله علیه و آله:
لِکُلِّ شَیْءٍ وَجْهٌ وَ وَجْهُ دِینِکُمُ الصَّلَاهُ فَلَا یَشِینَنَّ أَحَدُکُمْ وَجْهَ دِینِهِ …
امام صادق (علیه السلام) از پدرشان امام باقر (علیه السلام) نقل کرده‌اند که پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود:
هر چیزى چهره‌اى دارد، چهره دین شما نماز است، پس هرگز کسى از شما، سیماى دینش را زشت نشان ندهد…
فروغ دیده پیامبر(ص)
قره عین النبى قُرَّهَ عَیْنِی فِی الصَّلَاهِ- وَ حَبَّبَ إِلَیَّ الصَّلَاهَ- کَمَا حَبَّبَ إِلَى الْجَائِعِ الطَّعَامَ وَ إِلَى الظَّمْآنِ الْمَاءَ- وَ إِنَّ الظَّمْآنَ إِذَا شَرِبَ رَوِیَ- وَ أَنَا لَا أَشْبَعُ مِنَ الصَّلَاهِ
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمود:
خداوند نور چشم مرا در نماز قرار داد و نماز را برای من دوست داشتنى کرد، همان‌گونه که «طعام» را براى گرسنه و آب را براى تشنه. گسنه با خوردن سیر، و تشنه بانوشیدن سیراب می‌شود، اما من هرگز از نماز سیر نمى‌شوم.
نخستین عملی که بررسی می‌شود
عن على قال : قال رسول الله صلى الله علیه و آله :
ان عمود الدین الصلوه و هى اول ما ینظر فیه من عمل ابن آدم فان صحت نظر فى عمله و ان لم یصح لم ینظر فى بقیه عمله .
امام على (علیه السلام ) از رسول خدا صلى الله علیه و آله نقل مى کنند که فرمود:
ستون دین نماز است و از بین اعمال انسان (در رستاخیز)، نماز نخستین عملى است که مورد رسیدگى قرار مى‌گیرد، اگر صحیح بود، سایر اعمال نیز مورد توجه قرار خواهد گرفت، وگرنه باقى اعمال نیز مردود خواهد بود.
سبک شمارنده نماز
قال ابوالحسن الاول :
إِنَّهُ لَمَّا حَضَرَ أَبِیَ الْوَفَاهُ قَالَ لِی یَا بُنَیَّ- إِنَّهُ لَا یَنَالُ شَفَاعَتَنَا مَنِ اسْتَخَفَّ بِالصَّلَاهِ (۶)
امام هفتم (علیه السلام ) مى فرماید: پدرم در واپسین لحظه‌هاى حیات خود به من فرمود:
فرزندم! هر کس نماز را سبک شمارد، به شفاعت ما دست نخواهد یافت .
مانند کلاغ
عن ابى جعفر قال :
نبینا عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ بَیْنَا رَسُولُ اللَّهِ ص جَالِسٌ فِی الْمَسْجِدِ إِذْ دَخَلَ رَجُلٌ فَقَامَ یُصَلِّی فَلَمْ یُتِمَّ رُکُوعَهُ وَ لَا سُجُودَهُ فَقَالَ ص نَقَرَ کَنَقْرِ الْغُرَابِ لَئِنْ مَاتَ هَذَا وَ هَکَذَا صَلَاتُهُ- لَیَمُوتَنَّ عَلَى غَیْرِ دِینِ
امام باقر (علیه السلام ): نقل مى فرماید که پیامبر خدا صلى الله علیه و آله در مسجد نشسته بودند، ناگهان مردى وارد شد و به نماز ایستاد، اما رکوع و سجودش را شتابزده و ناتمام انجام مى‌داد، رسول اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: او مانند کلاغ منقار به زمین زد، اگر او بمیرد و نمازش همین‌گونه باشد، قطعا به غیر دین من مرده است .
کاهلی در نماز
عن الباقر:
لَا تَقُمْ إِلَى الصَّلَاهِ مُتَکَاسِلًا وَ لَا مُتَنَاعِساً وَ لَا مُتَثَاقِلًا فَإِنَّهَا مِنْ خِلَالِ النِّفَاقِ
امام باقر (علیه السلام):
با حال خسته، خواب‌آلوده و کاهلانه نماز مگذار، که این‌ها از روزنه‌هاى نفاق است …
بدترین دزد
قال النبى صلى الله علیه و آله :
َسْرَقُ النَّاسِ فَرَجُلٌ یَسْرِقُ مِنْ صَلَاتِهِ تُلَفُّ کَمَا تُلَفُّ الثَّوْبُ الْخَلَقُ فَتُضْرَبُ بِهَا وَجْهُهُ ...
پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود:
بدترین دزد، کسى است که، به‌خاطر شتاب زده‌گى – از نماز خود مى‌دزدد، نماز چنین انسانى، همچون جامه مندرسى در هم پیچیده شده به صورت او پرتاب مى گردد.
غیبت و نماز
عن النبى الکریم صلى الله علیه و آله :
مَنِ اغْتَابَ مُسْلِماً أَوْ مُسْلِمَهً- لَمْ یَقْبَلِ اللَّهُ صَلَاتَهُ وَ لَا صِیَامَهُ أَرْبَعِینَ یَوْماً وَ لَیْلَهً- إِلَّا أَنْ یَغْفِرَ لَهُ صَاحِبُهُ
پیامبر گرامى صلى الله علیه و آله: کسى که پشت سر مرد یا زن مسلمانى غیبت کند، تا چهل روز نماز و روزه‌اش را، خدا قبول نمى‌کند، مگر آن که آن مسلمان او را ببخشد.
نماز و احترام به والدین
قال الصادق علیه السلام:
مَنْ نَظَرَ إِلَى أَبَوَیْهِ نَظَرَ مَاقِتٍ وَ هُمَا لَهُ ظَالِمَانِ لَمْ یَقْبَلِ اللَّهُ تَعَالَى لَهُ صَلَا ه
امام صادق (علیه السلام ) فرمود: کسى که به پدر و مادرش – که در حق او ستم کرده‌اند – به چشم کینه بنگرد، خدا هیچ نمازى را از او قبول نمی‌کند.
تفاوت دو نماز
عن النبى الکریم صلى الله علیه و آله :
ان الرجلین من امتى یقومان فى الصلوه و رکوعهما و سجودهما واحد و ان مابین صلو تیهما مابین السماء و الارض
پیامبراکرم صلى الله علیه و آله: چه بسا دو نفر از امت من به نماز مى ایستند، رکوع و سجودشان – در ظاهر – یکسان است، اما میان نماز آن دو، تفاوتى مانند فاصله زمین و آسمان است!
نشانه پذیرش نماز
روى اصحابنا عن ابى عبد الله، قال :
من احب ان یعلم اقبلت صلوته ام لم بقتل ؟ فلینظر هل منعته صلوته عن الفحشاء و المنکر؟ فبقدر ما منعته قبلت منه
بزرگان شیعه از امام صادق (علیه السلام ) نقل کرده‌اند که فرمود:
کسی که مى خواهد بداند: آیا نمازش قبول شده یا نه، باید ببیند آیا نمازش او را از، گناهان باز می‌دارد؟
به هر اندازه باز دارنده باشد به همان اندازه نماز او پذیرفته شده است .
نماز و پاکدامنی
کَمْ مِنْ رَکْعَهٍ طَوِیلَهٍ فِیهَا بُکَاءٌ وَ خَشْیَهٌ مَا تُسَاوِی عِنْدَ اللَّهِ فَتِیلًا حِینَ نَظَرْتَ فِی قَلْبِهِ فَوَجَدْتَهُ إِنْ سَلَّمَ مِنْ صَلَاتِهِ وَ بَرَزَتْ لَهُ امْرَأَهٌ وَ عَرَضَتْ لَهُ نَفْسَهَا أَجَابَهَا وَ إِنْ عَامَلَهُ مُؤْمِنٌ خَاتَلَه
حق سبحانه به داوود مى‌فرمود:
چه بسیار رکعت‌هاى طولانى خاشعانه که نمازگزارى انجام داده باشد، اما نزد من به‌اندازه فتیلى نمى‌ارزد، وقتى من به قلب او نظر کرده مى‌بینم: تا از سلام نماز فارغ شد، اگر زنى خود را به او عرضه نماید، او را اجابت خواهد و اگر مؤمنى با او معامله کند، به او خیانت خواهد نمود.
نماد همه اعمال
امیر المومنین علیه السلام :
ِ صَلِّ الصَّلَاهَ لِوَقْتِهَا الْمُؤَقَّتِ لَهَا وَ لَا تُعَجِّلْ وَقْتَهَا لِفَرَاغٍ وَ لا تُؤَخِّرْهَا عَنْ وَقْتِهَا لِاشْتِغَالٍ وَ اعْلَمْ أَنَّ کُلَّ شَیْءٍ مِنْ عَمَلِکَ تَبَعٌ لِصَلَاتِک نماد
امیر المومنین (علیه السلام): نماز را در وقت تعیین شده‌ی آن به جاى آور، به‌خاطر فراغت شتاب مکن! و به بهانه‌ی کار و مشغله، به تاخیر میانداز! بدان که همه اعمال تو به «نماز» بستگی دارد.
همگرایی با نماز
عن على (علیه السلام) قال:
انَّ الْإِنْسَانَ إِذَا کَانَ فِی الصَّلَاهِ فَإِنَّ جَسَدَهُ وَ ثِیَابَهُ وَ کُلَّ شَیْءٍ حَوْلَهُ یُسَبِّح
على (علیه السلام ) فرمود: هنگامى که انسان در حال نماز است، اندام، جامه و همه آنچه در پیرامون اوست، تسبیح مى‌گویند.
زینت نماز
عن النبى الکریم صلى الله علیه و آله :
َ الْخُشُوعُ زِینَهُ الصَّلَاهِ
پیامبر گرامى اسلام صلى الله علیه و آله فرمود: خشوع، آرایه و زیبایى نماز است .
خشوع
أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص رَأَى رَجُلًا یَعْبَثُ فِی صَلَاتِهِ بِلِحْیَتِهِ فَقَالَ لَوْ خَشَعَ قَلْبُهُ لَخَشَعَتْ جَوَارِحُ
پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله دیدند مردى در حال نماز با ریش خود بازى مى کند فرمودند: اگر قلب او خشوع مى‌داشت، قطعا همه اعضایش نیز خاشع مى‌بود.
نماز بدرود
قال رسول الله صلى الله علیه و آله :
صَلِّ صَلَاهَ مُوَدِّعٍ کَأَنَّکَ لَا تُصَلِّی بَعْدَهَا أَبَدا…
رسول اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: وقتی نماز می‌خوانی آن‌گونه بخوان که آخرین نماز تو است و دیگر هرگز نمازى نخواهى خواند…
قنوت
قال رسول الله صلى الله علیه و آله :
أطْوَلُکُمْ قُنُوتاً فِی دَارِ الدُّنْیَا أَطْوَلُکُمْ رَاحَهً یَوْمَ الْقِیَامَهِ فِی الْمَوْقِف
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمود: هر آن کس که در این دنیا قنوتش طولانى‌تر باشد، در قیامت هنگام حساب آسایشش بیشتر خواهد بود.
سجده
قال امیر المؤ منین (علیه السلام ):
َّ لَوْ یَعْلَمُ الْمُصَلِّی مَا یَغْشَاهُ مِن جَلَالِ اللَّهِ مَا سَرَّهُ أَنْ یَرْفَعَ رَأْسَهُ مِنْ سُجُودِ ه
امیر المؤ منین (علیه السلام ) فرمود: اگر نمازگزار بداند چه‌اندازه مشمول جلال الهى است، هرگز راضى نمى شود که سر از سجده بردارد.
نماز و تفکر
النبى الکریم صلى الله علیه و آله:
رَکْعَتَانِ مُقْتَصَدَتَانِ فِی تَفَکُّرٍ- خَیْرٌ مِنْ قِیَامِ لَیْلَهٍ وَ الْقَلْبُ سَا ه
پیامبر گرامى صلى الله علیه و آله فرمود:
دو رکعت نماز متعارف همراه با تفکر و حضور قلب، ارزشمندتر از یک شب زنده دارى با دل سرگردان و بدون توجه است.
نماز آگاهانه
عن الصادق علیه السلام:
مَنْ صَلَّى رَکْعَتَیْنِ یَعْلَمُ مَا یَقُولُ فِیهِمَا انْصَرَفَ وَ لَیْسَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اللَّهِ ذَنْبٌ إِلَّا غُفِرَ لَه
امام صادق (علیه السلام ):
هر کس آگاهانه و با توجه به مفاهیم دو رکعت نماز بخواند، در حالى نمازش را به پایان می‌برد که میان او و خدایش هیچ گناهى نمانده است.
گشایش درگاه الهی
قال النبى صلى الله علیه و آله :
مَا دُمْتَ فِی الصَّلَاهِ فَإِنَّکَ تَقْرَعُ بَابَ الْمَلِکِ الْجَبَّارِ- وَ مَنْ یُکْثِرْ قَرْعَ بَابِ الْمَلِکِ یُفْتَحْ لَهُ
پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: هنگامى که در نماز هستى در خانه پادشاه مقتدر را مى‌کوبى و هر آن کس در را بسیار بکوبد، در به رویش گشوده خواهد شد.
راز و نیاز شبانه
عن النبى الکریم صلى الله علیه و آلهَ:
إِنَّ الْعَبْدَ إِذَا تَخَلَّى بِسَیِّدِهِ فِی جَوْفِ اللَّیْلِ الْمُظْلِمِ وَ نَاجَاهُ أَثْبَتَ اللَّهُ النُّورَ فِی قَلْبِهِ فَإِذَا قَالَ یَا رَبِّ یَا رَبِّ نَادَاهُ الْجَلِیلُ جَلَّ جَلَالُهُ لَبَّیْکَ عَبْدِی سَلْنِی أُعْطِکَ وَ تَوَکَّلْ عَلَیَّ أَکْفِکَ…
از نبى اکرم صلى الله علیه و آله نقل شده است: هنگامى که بنده اى با خداوند در نیمه شب تیره خلوت کرده، با او مناجات می‌کند، خدا قلب او را نورانى خواهد ساخت. و وقتى می‌گوید: یا رب، یا رب، رب جلیل مى فرماید: بنده‌ى من لبیک، از من طلب کن تا اعطا کنم و به من توکل کن تا تو را بى نیاز سازم .
نماز حضرت ابراهیم(ع)
مَا اتَّخَذَ اللَّهُ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلًا إِلَّا لِإِطْعَامِهِ الطَّعَامَ- وَ صَلَاتِهِ بِاللَّیْلِ وَ النَّاسُ نِیَامٌ
پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: خدا «ابراهیم» را به مقام خلیلى خود بر نگزید، مگر به خاطر دو چیز:
۱- سخاوتمندانه مردم را اطعام می‌کرد؛
۲- شب هنگام که مردم در خواب بودند نماز مى‌خواند.
سبب محرومیت
قال الباقر (علیه السلام ):
جَاءَ رَجُلٌ إِلَى أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع فَقَالَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ إِنِّی قَدْ حُرِمْتُ الصَّلَاهَ بِاللَّیْلِ قَالَ فَقَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع أَنْتَ رَجُلٌ قَدْ قَیَّدَتْکَ ذُنُوبُ
امام باقر (علیه السلام ) روایت کرد: مردى به ساحت امیرالمؤ منین (علیه السلام) آمد و عرض کرد: «من از نماز شب، محروم شده ام» حضرت فرمود: «گناهانت تو را به زنجیر کشیده‌اند.»
رود جاری
قال النبى صلى الله علیه و آله :
مثل الصلوات الخمس کمثل نهر جار عذب على باب احدکم یغتسل فیه کل یوم خمس مرات فما یبقى ذلک من الدنس
پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: نمازهاى پنج گانه همانند نهر جارى گوارایى هستند که بر در خانه‌هایتان روان است پس هر روز پنج بار خود را در زلال آن شستشو دهید، هرگز – دیگر- هیچ پلیدى باقى نمى‌ماند.
حوزه
