به این پرسش می توان از دیدگاه های مختلف پاسخ گفت. اما اگر بخواهیم از دیدگاه فلسفی سخن بگوییم، باید عرض کنیم که «تجمل گرایی نوعی کمال گرایی» است. به تعبیر دیگر نفس تجمل گرایی بد نیست. بلکه مصادیق آن را باید شناسایی کرد.
چرا حرم امام رضا (ع) از طلاست؟ چرا آن را ساده درست نمیکنند و از پولها و طلاها برای مستمندان استفاده نمیکنند یا اینکه چرا دائما آن را بزرگتر میکنند فکر نمیکنم نیازی باشد مگر چقدر زائر می آیند که این قدر بزرگش میکنند؟
پاسخ ها:
۱. به این پرسش می توان از دیدگاه های مختلف پاسخ گفت. اما اگر بخواهیم از دیدگاه فلسفی سخن بگوییم، باید عرض کنیم که «تجمل گرایی نوعی کمال گرایی» است. به تعبیر دیگر نفس تجمل گرایی بد نیست. بلکه مصادیق آن را باید شناسایی کرد. زینت طلا برای مردان و استفاده از ظرف های طلا و نقره برای وضو و خوراک حرام است. زیرا این نوع تجمل گرایی، نشانی از کمال ندارد. اما این که گنبد امام رضا را طلا میکنند و حرم امام رضا و ائمه اطهار(ع) و امام زادگانی چون حضرت معصومه(ع) را با شکوه می سازند. به همان روحیه کمال گرایی ما انسان ها برمیگردد.
۲. می دانیم که مصداق واقعی و حقیقی کمال، ائمه اطهار و اولیاء الهی هستند که همه کمالات الهی را در خود دارند. از طرف دیگر آنها علامت و نشانه دین هستند و قرآن بزرگداشت شعائر و علامت های الهی را نشانه تقوای قلب ها دانسته است: «و من یعظم شعائر الله فانها من تقوی القلوب؛ هر کس شعائر الهی را بزرگ دارد، در حقیقت آن [حاکی] از پاکی دل هاست» (حج، آیه ۳۲).
قرآن کریم صفا و مروه را شعائر الهی دانسته است. به تعبیر دیگر یکی از مصادیق علامت ها و نشانه های الهی که بزرگ داشتنش نشانه تقوا و پاکی دلهاست، صفا و مروه هستند: «ان الصفا والمروه من شعائر الله» (بقره، آیه ۱۵۸).
شعائر جمع شعیره به معنای علامت و نشانه است و منظور از آن در آیه شریفه علامت هایی است که خداوند نصب فرموده تا نشانه هایی برای فرمانبرداری الهی باشند (تفسیر المیزان، ج ۱۷، ص ۴۰۹).
عمل به آیه شریفه نشان پاکی دلها، بزرگداشت نشانه های دین خداست و مسلما پیامبران و ائمه اطهار(ع) و اولیای الهی از بارزترین نشانه های دین خداوند هستند که هر پاک دلی مؤظف به بزرگ داشت آنهاست.
۳. بزرگداشت اولیاء الهی راه های متعددی دارد:
الف) حفظ و نگهداری سخنان و دستورات و آثار آنها و عمل به سخنان آنها.
ب ) احترام به مقام و موقعیت معنوی آنها و پاس داشت ایام ولادت و شهادت آنها.
ج ) حفظ و تعمیر قبور آنها و رعایت حرمت آنها در ساختن زیارتگاه هایی که در شأن آنها باشد.
د ) زیارت قبور آنها با احترام و ادب.
۴. در کنار این مسائل، رابطه عاطفی و مودت و دوستی است که بین اولیاء الهی و پیروان آنها برقرار است و رابطه اولیاء الهی با امت، رابطه سیاسی نیست بلکه رابطه دوستی و عشق شدید است. اقتضای رابطه عاشقانه، بذل همه هستی و مال و امکانات خود در راه معشوق است. ائمه اطهار(ع) چنان جایگاه ژرف و رفیعی در دل های پاک شیعیان دارند که حاضرند همه هستی خود را فدای آنها کنند و این افراد موقوفات بسیاری را برای قبور ائمه اطهار(ع) وقف کردهاند که میبایست خرج آنها شود.
۵. با توجه به پاسخ داده شده، روشن میشود که اولا، بزرگداشت ائمه اطهار(ع) و تعظیم و دایر کردن زیارت گاه های با شکوه برای آنها، نشان پاکی دل شد و ثانیا رابطه عاشقانه اقتضای برقراری آرامگاه های باشکوه برای ائمه دارد.
۶. این بزرگداشت با کمک به مستمندان و نیازمندان منافات ندارد. ما به عنوان مسلمان مؤظف هستیم هم به مستمندان کمک کنیم و هم نسبت به برقراری زیارتگاه های با شکوه اقدام کنیم. چنان که بسیاری از موقوفات ائمه اطهار(ع) این گونه است که واقفانی به این دو منظور، امکانات متعددی را وقف کردهاند.
۷. توسعه حرم حضرات ائمه اطهار به ویژه امام رضا(ع) ضروری است. زیرا علی رغم توسعه ای که در این چندین سال در این حرم داده شده است به علت کثرت زائران آن امام، هنوز بسیار افراد از توفیق زیارتی آسان و راحت محروم هستند واین را در برخورد با اکثریت زائران می توان فهمید.
پاسخ از اداره مشاوره و پاسخ نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها