موعود پایگاه اینترنتی موعود
چون به نجف اشرف براى تحصیل مشرّف شدم، از نقطه نظر قرابت و خویشاوندى و رحمیّت گاهگاهى به محضر مرحوم قاضى شرفیاب مى شدم، تا یک روز درِ مدرسه اى ایستاده بودم که مرحوم قاضى از آنجا عبور مى کردند، چون به من رسیدند دستِ خود را روى شانه من گذاردند و گفتند: ((اى فرزند! دنیا مى خواهى نماز شب بخوان، آخرت مى خواهى نماز شب بخوان ))
علاّمه طباطبائى رحمه الله علیه مى فرماید:
چون به نجف اشرف براى تحصیل مشرّف شدم، از نقطه نظر قرابت و خویشاوندى و رحمیّت گاهگاهى به محضر مرحوم قاضى شرفیاب مى شدم، تا یک روز درِ مدرسه اى ایستاده بودم که مرحوم قاضى از آنجا عبور مى کردند، چون به من رسیدند دستِ خود را روى شانه من گذاردند و گفتند: ((اى فرزند! دنیا مى خواهى نماز شب بخوان، آخرت مى خواهى نماز شب بخوان ))
مرحوم ملکى مى فرماید: استادم [ملا حسینقلى همدانى ] به من فرمود: ((فقط متهجّدین هستند که به مقاماتى نائل مى گردند و غیر آنان به هیچ جایى نخواهند رسید))
روایت شده است که امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: خداوند متعال پنج چیز را در پنج چیز دیگر قرار داده است : عزّت را در بندگى، ذلّت را در معصیت، حکمت را در کم خوردن و خالى بودن شکم، هیبت و ابهّت را در روى آوردن به نماز شب و ثروتمندى و بى نیازى را در قناعت .
***
امام صادق علیه السلام در بیان آثار نماز شب اینگونه فرمودند:
چهره را نیکو مى کند. اخلاق را زیبا مى کند. انسان را خوشبو مى کند. روزى را مقدّر مى سازد.
باعث اَداء قرض مى شود. غم و غصّه را از بین مى برد. چشم را روشنى مى بخشد.
***
در حالات مرحوم شیخ جعفر کبیر کاشف الغطاء که از بزرگانِ علما در قرن سیزدهم و ساکن نجف اشرف بوده، آمده است:
در یکی از شب ها برای «تهجّد» برخاست، فرزند جوانش را از خواب بیدار کرد و فرمود: برخیز به حرم مطهّر مشرّف شده و در آن جا نماز بخوانیم. فرزند جوان که برخاستن از خواب در آن ساعتِ شب برایش دشوار بود، در مقام اعتذار برآمد و گفت: من فعلاً مهیّا نیستم شما منتظر من نشوید؛ بعداً مشرّف می‌شوم.
فرمود: نه، من این جا ایستاده ام؛ مهیّا شو که با هم برویم. آقازاده، بناچار از جا برخاست و وضو ساخت و با هم راه افتادند. کنار درِ صحنِ مطهّر که رسیدند آنجا مرد فقیری را دیدند که نشسته و دست نیاز به طرف مردم دراز کرده است. آن عالم بزرگوار ایستاد و به فرزندش فرمود: این شخص در این وقتِ شب برای چه این جا نشسته است؟ گفته: برای تکدّی از مردم !
فرمود: آیا چه مقدار ممکن است از رهگذاران، عاید او گردد؟ گفت: احتمالاً یک تومان (به پول آن زمان). مرحوم کاشف الغطاء فرمود: فرزندم! درست فکر کن و ببین این آدم برای مبلغ بسیار اندک و کم ارزش دنیا (آن هم محتمل)، در این وقت شب از خواب و آسایش خود دست برداشت و آمد در این گوشه نشست و دست تذلّل به سوی مردم دراز کرده است. آیا تو، به‌اندازه ی این شخص، به وعده های خدا درباره ی شب خیزان و متهجّدان اعتماد نداری که فرموده است: «فَلا تَعلَمُ نَفسٌ مَّا أُخفِیَ لَهُم مِّن قُرَّهِ أَعیُنٍ» – هیچ کس نمی داند چه پاداش های مهمّی که مایه ی روشنی چشم هاست برای آنها نهفته شده –(سجده/۱۷).
گفته‌اند آن فرزند جوان از شنیدن این گفتار پدرِ زنده دل خود چنان تکان خورد و تنبّه یافت که تا آخر عمر از شرف و سعادت بیداری آخر شب برخوردار بود و نماز شبش ترک نشد.
***
چگونه نماز شب بخوانیم؟
نماز شب رو به چند صورت میشه خوند و دعا ها و اذکار زیادی هم داره. البته چون یه عمل مستحبی هست میشه اون رو کوتاه تر هم کرد:
۱. یازده رکعت ( ۴ نماز دو رکعتی مثل صبح به نیت نماز نافله شب، ۲ رکعت نماز مثل نماز صبح به نیت شَفع و ۱ رکعت نماز به نیت وَتر ) هر سوره و دعائی هم که دوست داری بخون
۲. می تونی کوتاه تر و خلاصه تر بخونی : (۲ رکعت به نیت شَفع + ۱ رکعت به نیت وَتر )
۳. اینم برای اونهائی که مثل من تنبلیشون میاد ( ۱ رکعت نماز به نیت وَتر )
***
* نماز شب نه تنها برای آخرت و قبر و قیامت انسان چاره سازه بلکه برای رفع گرفتاری های دنیوی هم نتیجه میده! در بعضی روایات اومده که نماز شب حتی برای بعضی مسائل مالی انسان هم مفیده و خلاصه آثار دنیوی و اخروی فراوونی داره.
* نماز شب مثل همه نمازها، باید با طهارت شرعی باشه یعنی مثلا وضو داشته باشه و بدن و لباسش پاک باشه.
* نماز شب رو میشه نشسته یا خوابیده یا در حال راه رفتن خواند اگه در حالت اول یا دوم بود لازمه قبله رو رعایت کنه اما در حالت سوم الزامی نیست.
***
ازامام سجاد علیه السلام سوال شد، برای چه کسانی که در دل شب به راز ونیاز می پردازند زیباترین مردم اند؟آن حضرت فرمودند: برای اینکه آنها درشب با خدای خویش خلوت می‌کنند و به راز و نیاز می پردازند وخداوند سبحان هم آنها رابه نور خودش مزین می نماید !
***
و اگر هنوز در خواندن نماز شب تردید داری اینها را هم بخوان :
اخلاق خوش با نماز شب
امام صادق علیه السلام می فرماید:
«صلاه اللیل تحسن الخلق»؛ نماز شب انسان را خوش اخلاق می‌کند.(۴۹)
۴۹ . ثواب الاعمال، ص ۷۰.
درمان بیماریها با نماز شب
رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرماید:
«علیکم بصلاه اللیل فإنّها سنّه نبیکم و دأب الصالحین قبلکم و مطرده الداء عن اجسادکم»؛ (۵۰) بر شما باد به اقامه نماز شب، که آن سنّت پیامبر شماست و شیوه صالحان پیش از شما و دور کننده درد و بیماری از جسم هایتان.(۵۱)
۵۰ . میزان الحکمه، حدیث ۱۰۷۵۸.
۵۱ . میزان الحکمه، حدیث ۱۰۷۵۸.
سلامتی، تندرستی و راحتی بدن با نماز شب
حضرت علی علیه السلام می فرماید:
«قیام اللیل مصحّه للبدن»؛ (۵۲)بیداری شب باعث سلامتی بدن است.
و رسول اکرم صلی الله علیه و آله می فرماید:
«صلاه اللیل… راحه الابدان»؛ (۵۳) نماز شب سبب آرامش بدن می‌شود.
۵۲ . میزان الحکمه، حدیث ۱۰۷۶۰.
۵۳ . بحارالانوار، ج ۸۷، ص ۱۶۲.
طولانی شدن عمر با نماز شب
امام رضا علیه السلام می فرماید:
«بر شما باد به نماز شب، هیچ بنده ای نیست که آخر شب بیدار شود و هشت رکعت نماز شب و دو رکعت نماز شفع و یک رکعت نماز وتر بخواند و در
قنوت آن هفتاد بار استغفار کند، مگر اینکه خداوند او را از عذاب قبر و آتش پناه داده و عمر او را طولانی کرده و به زندگی او گشایش می دهد».(۵۴)
۵۴ . بحارالانوار، ج ۸۷، ص ۱۶۱.
خوشبویی بدن با نماز شب
در این باب امام صادق علیه السلام می فرماید:
«صلوه الیل تطیب الریح»؛ (۵۵) نماز شبْ انسان را خوشبو می‌کند.
۵۵ . ثواب الاعمال، ص ۷۰.
روشنی چشم با نماز شب
امام صادق علیه السلام می فرماید:
«صلاه الیل… تجلو البصرا»؛ (۵۶) نماز شبْ دید انسان را نورانی می سازد.
۵۶ . ثواب الاعمال، ص ۷۰.
نورانیت و زیبایی چهره با نماز شب
حضرت عیسی علیه السلام می فرماید:
«طوبی للذین یتهجدون من اللیل، اولئک الذین یرثون النور الدائم من اجل انهم قاموا فی ظلمه الیل»؛ (۵۷) خوشا به
حال کسانی که شب را بیدار می مانند، اینانند که نور دائم را از آن رو که در تاریکی شب به پا خاسته‌اند به ارث می‌برند.
رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله می فرماید:
«من کثره صلاته باالیل حسن وجهه بالنّهار»؛ (۵۸) هر که نماز شب زیاد بخواند هنگام روز زیبا و خوش سیما گردد.
از امام زین العابدین علیه السلام سؤال شد:
«ما بال المتهجدین باللیل من أحسن النّاس وجها؟» چرا شب زنده داران از همه مردم خوش سیماترند؟
فرمود:
«لأنّهم خلو باللّه فکساهم اللّه من نوره»؛ (۵۹) چون با خداوند خلوت می‌کنند، خدا نیز جامه ای از نور خویش بر آنان می پوشاند.
امام صادق علیه السلام می فرماید:
«صلاه اللّیل تحسن الوجه»؛ (۶۰) نماز شب صورت انسان را زیبا می‌کند.
در حدیثی دیگر امام صادق علیه السلام می فرماید:
«صلاه اللّیل تُبیض الوجه»؛ (۶۱) نماز شب روی را سفید می‌گرداند.
این گونه به نظر می رسد که در این حدیث، نه تنها سفیدی چهره شب زنده داران مربوط به روز قیامت است، بلکه در دنیا نیز چهره آنها سفید و برافروخته می‌گردد.
بنا به آنچه که در قرآن آمده:
«یوْمَ تَبْیضُّ وُجُوهٌ وَتَسْوَدُّ وُجُوهٌ»؛ (۶۲) روزی بیاید که گروهی (یعنی مؤمنان) روسفید و گروهی روسیاه باشند.
۵۷ . میزان الحکمه، ج ۱۰، ص ۲۳۴.
۵۸ . نهج الفصاحه، ص ۵۸۰.
۵۹ . بحار، ج ۸۷، ص ۱۵۹.
۶۰ . ثواب الاعمال، ص ۷۰.
۶۱ . میزان الحکمه، حدیث ۱۰۷۶۳.
۶۲ . آل عمران، ۱۰۶.
نورانیت قلب با نماز شب
این مطلب بر هیچ کس پوشیده نیست که خواندن نماز شب و نماز یومیه قلب را صفا و جلاح داده و نوری معنوی به آن می‌بخشد.
پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نیز در این مورد می فرماید:
«اِنّ العبد اذا تخّلی بسیده فی جوف اللیل المظلم و ناجاه اثبت اللّه النور فی قلبه»؛ (۶۳) هنگامی‌که بنده ای در نیمه شب تاریک خلوت کرده و با خداوند مناجات
می‌کند، خدا قلب او را نورانی خواهد ساخت.
۶۳ . میزان الحکمه، ج ۵، ص ۴۱۹.
نورانیت منزل با نماز شب
امام صادق علیه السلام می فرماید:
«اِنّ البیوت التی یصلی فیها صلاه اللّیل تضیء لأهل السماء کما تضی ء النجوم لأهل الارض»؛ (۶۴) خانه هایی که در آنها نماز شب خوانده شود، بر اهل آسمان چنان می درخشد که ستارگان بر اهل زمین می درخشد.
۶۴ . المعتبر، ج ۲، ص ۱۷.
افزایش رزق و روزی با نماز شب
امام صادق علیه السلام می فرماید:
«صلوه اللّیل تجلب الرزق»؛ (۶۵) نماز شب روزی را جلب و گسترش می دهد.
۶۵ . میزان الحکمه، حدیث ۱۰۷۶۳.
ادای دَین با نماز شب
امام صادق علیه السلام می فرماید:
«صلاه اللّیل… تقضی الدین»؛ (۶۶) نماز شب مایه ادا شدن قرضها است.
جلوگیری از کارهای زشت و ناپسند با نماز شب
رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرماید:
«فإن صلاه اللّیل منهاه عن الإثم»؛ (۶۷) نماز شب انسان را از گناه باز می دارد.
۶۶ . ثواب الاعمال، ص ۷۰.
۶۷ . میزان الحکم، حدیث ۱۰۷۵۷.
رفع مشکلات و گرفتاریها با نماز شب
رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرماید:
«ای مردم! هیچ کس از شما نیست، مگر اینکه مشکلات و گرفتاریها همچون کمربندی او را محاصره کرده است. پس زمانی که دو سوم از شب گذشته و یک سوم باقی ماند، مَلَکی بر او وارد می‌شود و به او می‌گوید: برخیز و ذکر خدا بگو که صبح نزدیک است. پس چنانچه او حرکت کند و ذکر خدا را بگوید، یک گره از گرفتاریهایش گشوده می‌شود و اگر او بلند شود و وضو بگیرد و داخل نماز شود، همه مشکلات و گرفتاریهای او برطرف می‌شود. پس صبح می‌کند، در حالی که همچون مردمک چشم (روشن و پاکیزه) گردیده است».(۶۸)
۶۸ . بحار، ج ۸۲، ص ۲۲۳.
نجات از عذاب دنیا با نماز شب
امیرالمؤمنین حضرت علی علیه السلام می فرماید:
«آنگاه که خداوند می‌بیند قومی در گناهان زیاده روی کردند و در میان آنان سه نفر از مؤمنین هستند، خداوند به آنان می فرماید: ای بندگان گناهکارم! اگر در میان شما نبودند آنان که به خاطر من با هم دوستی می‌کنند و با نماز خواندشان زمین من و مسجدهای مرا آباد می‌کنند، و شب ها موقع سحر از ترس من استغفار می نمایند، عذابم را بر شما نازل می‌کردم، و از آن باکی نمی داشتم».(۶۹)
۶۹ . بحار، ج ۸۷، ص ۱۴۰.
نماز شب سلاحی در مقابل دشمنان
رسول خدا محمّد مصطفی صلی الله علیه و آله می فرماید:
«صلاه اللّیل سلاح علی الاعداء»؛ (۷۰) نماز شب سلاحی در مقابل دشمنان است.
۷۰ . بحار، ج ۸۷، ص ۱۶۱.
مباهات پروردگار به نماز شب خوان
خداوند عالم در چند مورد به بنده خود مباهات و افتخار می‌کند:
۱. وقتی که مردی در بیابان تنها باشد، همین که وقت نماز شد شروع کند به اذان و اقامه و سپس نماز خود را بخواند و در حالی که هیچ کس با او نیست، مگر خدای او. خدا به چنین بنده ای مباهات می‌کند و می‌گوید: ای ملائکه! ببینید بنده ما تنهاست، ولی ما را حاضر و ناظر می داند.
۲. وقتی که مؤمن نیمه شب نماز شب می خواند و در سجده از فرط خستگی به خواب می رود، خدا به او مباهات می‌کند.
۳. کسی که می خواهد نماز شب بخواند اما خواب می ماند، وقتی بیدار می‌شود که صبح شده، اول نماز صبح را می خواند و بعد قضای نماز شب را.
افتخار همراهی صفوف فرشتگان با نماز شب خوان
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:
«به بنده ای که نماز شب نصیب او شده، هنگامی‌که برای خداوند بیدار شود و وضو بگیرد (وضوی کامل)، و با نیت خالص و قلب سالم و بدن خاشع و چشم گریان برای خدا نماز بخواند، خداوند پشت سر او نُه صف از فرشتگان را به صف می‌کند، که جز خدا کسی نمی تواند آنها را شمارش کند که یک طرف هر صف در مشرق و طرف دیگر در مغرب است، هنگامی‌که او نماز را تمام کند خدا به تعداد
آن فرشتگان برای او درجه و ثواب می نویسد».(۷۱)
۷۱ . میزان الحکمه، ج ۵، ص ۴۲۳.
محو گناه با نماز شب
خداوند می فرماید:
«وَأَقِمِ الصَّلاَهَ طَرَفَی النَّهَارِ وَ زُلَفاً مِنَ اللَّیلِ إِنَّ الْحَسَنَاتِ یذْهِبْنَ السَّیئاتِ ذلِک ذِکرَی لِلذَّاکرِینَ»؛ (۷۲) نماز بگذار در آغاز و انجام روز و ساعاتی از شب؛ زیرا نیکی ها بدی ها را از میان می‌برند. این تذکری است برای آنها که اهل تذکرند.
۷۲ . هود، ۱۱۴.
نماز شب شفیع نزد ملک الموت
رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرماید:
«صلاه اللّیل شفیعُ صاحِبِها و بَینَ مَلَک المَوت»؛ (۷۳) نماز شب شفیع نمازگزار در نزد ملک الموت است.
۷۳ . جامع آیات و احادیث نماز، ج ۲، ص ۶۱۶.
زینت دنیا و آخرت با نماز شب
امام صادق علیه السلام می فرماید:
«مال و فرزند، زینت دنیا هستند و هشت رکعت نماز شب و نماز وتر، زینت آخرت است و گاهی خداوند هر دو زینت را برای اقوامی جمع می‌کند، که هم دارای مال و اولاد هستند و هم نماز شب می خوانند؛ در نتیجه، هم زینت دنیا را دارند و هم زینت آخرت را».(۷۴)
۷۴ . معانی الاخبار، ص ۳۲۳.
غنی شدن در روز قیامت با نماز شب
جابربن عبداللّه می‌گوید:
«پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: مادر حضرت سلیمان به او گفت: ای پسرم! بپرهیز از زیاد خوابیدن در شب، زیرا خواب زیاد در شب، انسان را در روز قیامت فقیر می‌کند. چون در شب، مخصوصا در دل شب که مردم در خواب هستند، خرمن برکات و خیرات را پهن می‌کنند، کسی که در خواب باشد دستش از این برکاتْ تهی خواهد بود و در روز قیامت چیزی نخواهد داشت و فقیر خواهد بود».(۷۵)
۷۵ . امالی صدوق، ص ۱۴۰.
نابودی دشمن با نماز شب
یونس بن عمار می‌گوید: به محضر امام صادق علیه السلام رفتم و عرض کردم: «همسایه ای از قبیله قریش دارم نام مرا (به عنوان شیعه) فاش
ساخته است (و مرا در معرض خطر طاغوتیان، که در کمین شیعیان بودند قرار داده است)، به گونه ای نام مرا مشهور نموده که هر وقت از کنارش عبور می‌کنم می‌گوید: این رافضی، مال ها را نزد جعفر بن محمد (یعنی امام صادق علیه السلام ) می‌برد.
امام صادق علیه السلام فرمودند: هنگامی‌که نماز شب می خوانی در سجده آخرِ دو رکعت اول نماز شب، او را چنین نفرین کن: «نخست حمد و ثنای الهی به جا آور، پس بگو خدایا! فلانی پسر فلانی، نام مرا فاش و مشهور کرده و مرا به خشم آورده، و در معرض خطرها قرار داده است، او را هدف تیری شتابان قرار بده، به گونه ای که اثر آن تیر، او را از من باز دارد. بار خدایا! مرگش را نزدیک گردان، و نشانه اش را نابود کن. پروردگارا! در این کار شتاب کن، در همین ساعت و لحظه».
یونس می‌گوید: دستور امام را انجام دادم، وقتی که به کوفه بازگشتم، از خانواده ام در مورد آن همسایه مردم آزار پرسیدم، گفت: بیمار است. هنوز سخنم به پایان نرسیده بود که از خانه او شیون برخاست و گفتند «فلانی مُرد».(۷۶)
۷۶ . داستانهای اصول کافی، ج ۱، ص ۸۱.
کسب هیبت و اهمیت با نماز شب
روایت شده است که امیرالمؤمنین علیه السلام از مقابل دکه قصّابی می‌گذشت. قصاب گفت: ای امیرالمؤمنین! گوشت چاق و خوب
موجود است.
امام علی علیه السلام فرمود: پول آن موجود نیست.
قصاب گفت: من مهلت می دهم و صبر می‌کنم.
امام علیه السلام پاسخ داد: من بر نخوردن گوشت صبر می‌کنم. و افزود: خداوند متعال پنج چیز را در پنج چیز دیگر قرار داده است: عزّت را در بندگی، ذلّت را در معصیت، حکمت را در کم خوردن و خالی بودن شکم، هیبت و ابّهت را در روی آوردن به نماز شب. و ثروتمندی و بی نیازی را در قناعت.(۷۷)
۷۷ . ارشاد القلوب، ص ۱۵۶ – ۱۵۳.
سه اکسیر در نماز شب
سه اکسیر را در خواص خواندن نماز شب بر شمرده‌اند:
۱. دل انسان را نورانی می‌کند، گویا که خورشید در درون جانش طالع گردیده، از ظلمت بیرون هم هیچ باکی ندارد.
۲. سرشت و طبیعت انسان را نیز پاک و روشن می‌کند و غم را از دل انسان بیرون می‌کند، تا جایی که دیگر جهان را تاریک نمی‌بیند.
۳. در العفو العفو نیمه شب و استغفار سحرگاهی خاصیتی است که همه گناهان انسان آمرزیده می‌شود. و از آلودگی او کاسته می‌شود و جان انسان پاک و منزه می‌گردد.
به خدا قسم که با این مکتب اگر کسی به سعادت دنیا و آخرت نرسد جای شگفتی است.(۷۸)
۷۸ . ساغر سحر، ص ۱۸۸.
فرزند دار شدن با نماز شب
در کتاب دارالسلام، ج ۲، ص ۴۳۳ آمده است: هر کس طالب فرزند باشد در دل شب به هنگام نماز شب و در دعای نماز وتر، قبل از رکوع این دعا را بخواند.
«رَبّ لا تَذْرَنی فَرْدا و اَنْتَ خَیرُ الْوارِثینَ رَبّ هَبْ لی مِنْ لَدُنْک ذَرّیهً طَیبَهً اِنَّک سَمیعُ الدُّعاء اَللّهُمَّ لا تَذَرْنی فَرْدا وَحیدا مَستَوْحِشا فَتَقْصُرْ شکری عَنْ تَفَکری بَلْ هَبْ لی مِنْ لَدُنْک اَنیسا وَ عَقَبا ذَکورا وَ اِناثا اَسْکنُ لِلَیهِمْ فی الوَحشَهِ وَ آنس بِهِمْ فی الْوَحْدَهِ وَ اُشکرُک عِنْدَ تَمامِ النِّعْمَهِ یا وَهّابُ یا عَظیمُ اَعْطِنی ماسَئَلْتُک عافِیهً مِنْک وَارْزُقْنی خَیرا حَتّی اَنالَ مُنْتَهی رِضاک عَنّی فی صِدْقِ الْحَدیثِ وَ شُکرِ النّعْمَهِ وَالوَفاء بِالعَهْدِ اِنَّک عَلی کلّ شَی ءٍ قدَیر».(۷۹)
۷۹ . دارالسلام، ج ۲، ص ۴۳۳ با تلخیص؛ رؤیاهای صادقه، ص ۱۸۹ با تلخیص.
عارف شدن فرزندان با نماز شب
روزی از «سهل شوشتری» که از عرفای بزرگ و اهل کرامت بود پرسیدند: چگونه به این مقام و مرتبه رسیدی؟ او پاسخ داد: من در کودکی نزد دایی ام زندگی می‌کردم. وقتی هفت ساله بودم، نیمه
شب ادرار بر من فشار آورد، به ناچار از رختخواب برخاستم و به دستشویی رفتم. وقتی برگشتم که بخوابم، دایی ام را دیدم که رو به قبله نشسته، عبایی به دوش کشیده، عمامه ای دور سرش پیچیده و مشغول نماز خواندن است. از حالت او خوشم آمد. کنارش نشستم تا نمازش تمام شد. آنگاه از من پرسید: «پسرم! چرا نشسته ای؟ برو بخواب».
گفتم: از کار شما خوشم آمده و می خواهم پهلوی شما بنشینم.
گفت: نه، برو بخواب.
رفتم و خوابیدم. شب بعد نیز از خواب بیدار شدم. وقتی از دستشویی برگشتم، باز هم دایی مشغول نماز خواندن بود. کنارش نشستم.
به من گفت: برو بخواب.
گفتم: دوست دارم هر چه شما می‌گویید، من هم تکرار کنم.
دایی ام مرا رو به قبله نشانید و گفت: یک مرتبه بگو «یا حاضرُ یا ناظر».
من هم تکرار کردم. سپس دایی گفت: برای امشب کافی است، حالا برو بخواب.
این کار چند شب تکرار شد و هر شب عبارت «یا حاضرُ یا ناظر» را چند بار تکرار می‌کردم. کم کم، وضو گرفتن را هم آموختم و پس از آن که وضو می‌گرفتم، هفت بار می‌گفتم: یا حاضرُ یا ناظر.
بالاخره کار به جایی رسید که من بدون این که نزد دایی بروم، خودم قبل از اذان صبح بیدار می‌شدم، و نماز شب می خواندم و پس از نماز، تسبیح به دست می‌گرفتم و پیوسته تکرار می‌کردم: «یا حاضرُ یا ناظر». و از این کار حَظِّ روحانی می‌بردم تا این که به این مقام و مرتبه رسیدم.
این عالی ترین شیوه ای است برای آنکه فرزندانمان در آینده مرد خدا شوند و با روش بندگی و عبادت آشنا گردند.(۸۰)
۸۰ . نماز اول وقت، روش تربیت کودکان، ص ۱۷۷.
ایمنی از آتش جهنم با نماز شب
امام رضا علیه السلام فرمودند:
«بر شما باد نماز شب! هیچ بنده ای نیست که در آخر شب از خواب بلند شود و هشت رکعت نماز شب و دو رکعت نماز شفع و یک رکعت نماز وتر بخواند و در قنوت نماز وتر هفتاد بار استغفار کند، مگر اینکه از عذاب قبر و عذاب آتش جهنم ایمن گردد و پناه داده شود».(۸۱)
۸۱ . عیون الاخبار، ج ۱، ص ۲۸۲.
کسب دنیا و آخرت با نماز شب
رسول خدا محمّد مصطفی صلی الله علیه و آله درباره آثار دنیوی، برزخی و اخروی نماز شب فرمودند:
آثار دنیوی و برزخی: «نماز شب، موجب رضایت پروردگار، مهر و محبت ملائکه و فرشتگان، سنت و روش پیامبران، نور شناخت و معرفت، اصل و پایه و ریشه ایمان، راحتی بدن و جسم، بغض و ناراحتی شیطان، اسلحه مؤمن در برابر دشمنان، اجابت دعا، قبول اعمال، برکت رزق و روزی، شفیع بین نماز شب خوان و قابض الارواح و عزرائیل، نور و چراغ در قبر، فرش در زیر پای نماز شب خوان در قبر، جواب نکیر و منکر و انیس و مونس انسان، اثر نماز شب خوان در قبر تا قیامت می‌باشد».
آثار اخروی: «و هنگامی‌که قیامت بر پا شود، نماز شب به صورت سایه ای در بالای سر نماز شب خوان قرار می‌گیرد و تاج روی سر او و لباسی برای بدنش می‌باشد.
(در آنجا که همه لخت و عریان می‌باشند)، نوری است در پیش پای او، پرده و حایلی است بین او و آتش، حجت و دلیلی است برای مؤمن در پیشگاه خداوند، مایه سنگینی اعمال او در میزان اعمال است، سبب جواز عبور نماز شب خوان از پل صراط، کلیدی برای باز کردن درب بهشت و…».(۸۲)
۸۲ . ارشاد القلوب، ص ۳۱۶.
بخشش خداوند با نماز شب
از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل شده که فرمودند:
«هنگامی‌که بنده از رختخواب گرم و نرم و خواب خوش و لذیذ با چُرت و خواب آلودگی بلند می‌شود تا با نمازِشبش خداوند عز وجل را راضی کند، خداوند با او به ملائکه اش مباهات و افتخار می‌کند و به ملائکه می‌گوید:
آیا این بنده مرا می‌بینید که از رختخواب خوش و لذیذ خودش بلند شده تا مشغول نمازی شود که من بر او واجب نکرده ام؟ شما شاهد و گواه باشید که من او را بخشیدم».(۸۳)
۸۳ . بحار، ج ۸۴، ص ۱۵۶.
پرواز با اسبان بالدار با نماز شب
امیرالمؤمنین علی علیه السلام می فرمایند:
«در بهشت درختی است که از بالای شاخ و برگ آن، زینت آلات و زیورآلات می روید و از پایین آن اسبان ابلق زین کرده و لجام دار، که دارای بال هستند و هیچ گاه ادرار و فضله نمی‌کنند، اولیای خدا سوار آن اسبان می‌شوند و در بهشت به هر جا که
بخواهند پرواز می‌کنند. کسانی که در بهشت مقامشان کمتر از آنان است می‌گویند: خدایا! این بندگانت به خاطر چه عملی به این کرامت نایل شده‌اند؟ خداوند می فرماید: آنان کسانی هستند که شب ها بلند می‌شدند و نمی خوابیدند (مشغول نماز شب می‌شدند) و در روزها روزه می‌گرفتند و نمی خوردند. و با دشمنان جهاد می‌کردند و نمی ترسیدند. و صدقه می دادند و بخل نمی ورزیدند».(۸۴)
۸۴ . امالی صدوق، ص ۱۷۵.
از بهترینِ مردم شدن به سبب نماز شب
پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله فرمودند:
«بهترین شما کسانی است که به فقرا و نیازمندان اطعام کنند و در سلام دادن پیشی کند. و هنگامی‌که مردم در خواب هستند بلند شود و نماز شب بخواند».(۸۵)
۸۵ . خصال، ج ۱، ص ۴۵.
اجابت سه حاجت به واسطه نماز شب
علی بن محمد نوفلی می‌گوید: از یکی از معصومین علیهم السلام شنیدم که فرمود: «همانا بنده ای در شب از خواب بلند می‌شود
و از شدت خواب و چُرت به راست و چپ می افتد و سرش روی سینه اش می افتد (اما با این حال مشغول نماز شب می‌شود) خداوند به ملائکه اش دستور می دهد درهای آسمان را باز کنند، سپس به ملائکه اش می فرماید: به این بنده من نگاه کنید که برای تقرب و نزدیکی به من به چه حالی افتاده، با اینکه من این نماز را بر او واجب نکرده ام، اما او به امید سه خصلت با این حال مشغول نماز شب است: ۱. به خاطر گناهی که من او را بیامرزم. ۲. به خاطر توبه ای که با او تجدید کنم و توبه اش را قبول کنم. ۳. رزق و روزی اش را زیاد نمایم. ای ملائکه من! شما را شاهد و گواه می‌گیرم که من همه این خصلت ها را برای او جمع کردم».(۸۶)
۸۶ . علل الشرایع، ج ۲، ص ۵۲.
خریدن باغ بهشت با نماز شب
از سفارشات پروردگار به حضرت موسی این گونه است که خداوند به موسی علیه السلام وحی کرد که:
«در تاریکی شب بلند شو و قبرت را باغی از باغ های بهشت قرار بده».(۸۷)
۸۷ . بحار، ج ۸۴، ص ۱۵۵.
نزدیکی به پروردگار با نماز شب
از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل شده که فرمودند:
[۵۲]«بر شما باد بلند شدن برای نماز شب و قیام شبانه؛ زیرا که آن رویه صالحانِ قبل از شماست و قیام شبانه، انسان را به خداوند نزدیک می‌کند و کفاره گناهان و بدی هاست و گناهان را نابود می‌کند و جسم را صحیح و سالم می‌کند و درد و بلا را از جسم دور می‌گرداند».(۸۸)
۸۸ . بحار، ج ۸۴، ص ۱۵۵.
از ذاکران خداوند شدن به وسیله نماز شب
از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل شده است که فرمودند:
«هنگامی‌که مرد برای نماز شب بلند شود و خانواده و زن و بچه اش را هم بلند کند و با هم مشغول خواندن نماز شب شوند، همه شان جزو ذاکران خداوند نوشته می‌شوند».(۸۹)
۸۹ . مجمع البیان، ج ۸، ص ۳۵۸.
دفع فقر و فلاکت با نماز شب
امام صادق علیه السلام فرمودند:
«اگر انسان دروغ بگوید، از نماز شب خواندن محروم می‌شود، وقتی هم که از نماز شب محروم
شد درهای روزی به روی او بسته می‌شود و از رزق و روزی هم محروم می‌گردد».(۹۰)
از حدیث فوق دو درس برداشت می‌شود:
۱. با خواندن نماز شب بر رزق و روزی و نعمت پروردگار نسبت به خود بیفزاییم
۲. همیشه سعی کنیم که دروغ نگوئیم.
۹۰ . علل الشرایع، ج ۲، ص ۵۱.
خشنودی خداوند با نماز شب
حضرت علی می فرماید:
«قیام اللیل مُضحّحَهٌ لِلْبَدَنِ و تَمسُّک باَخْلاقِ النَّبیین وَ رَضی رَبَّ العالمین»؛ (۹۱) برخاستن برای نماز شب، بدن را تندرست می‌کند و تمسکی است به اخلاق پیغمبران و خدا را خشنود می‌کند.
۹۱ . میزان الحکمه، ج ۵، ص ۴۲۱.
نماز شب، چراغ تاریکی قبر
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:
«صلوه اللَّیل سِراجٌ لِصاحِبِها فی ظُلْمَهِ الْقَبر»؛ (۹۲) نماز شب برای صاحبش چراغی است در تاریکی قبر.
۹۲ . بحارالانوار، ج ۸۷، ص ۱۶۱.
نماز شب و بخشش گناهان روز
امام صادق علیه السلام فرمودند:
«نماز شب، گناهان روز را از بین می‌برد (یعنی اگر گناهی از فرد نماز شب خوان در روز سر زده باشد بوسیله نماز شب از بین می رود و نابود می‌شود).(۹۳)
۹۳ . امالی شیخ طوسی، ج ۱، ص ۳۰۰.
محبّت و دوست داری همسر با نماز شب
زنی به خدمت حضرت صادق علیه السلام آمد و عرض کرد: ای پسر پیغمبر! شوهرم مرا دوست نمی دارد. چه کنم؟
حضرت فرمود؛ «عَلَیک بصلوه اللّیل» بر تو باد نماز شب (یعنی برو نماز شب بخوان).
پس از چندی، زن به خدمت حضرت رسید و تشکر کرد و گفت: شوهرم از آن وقت هیچ کس را به‌اندازه من دوست نمی دارد.
پس آن حضرت فرمود: خدا رحمت کند زنی را که سحر برخیزد و شوهرش را بیدار کند. و همچنین مردی که برخیزد و زنش را بیدار کند و نماز شب بخوانند.(۹۴)
۹۴ . قیامت و قرآن، ص ۱۵۷.
اثر نماز سحرگاهی
سعید بن محمّد بن جُنَید، معروف به «ابن جُنید» از دانشمندان و عرفای نامی قرن سوّم به شمار می آمد. او استادی زبردست و عالمی ناطق بود، ولی در سلک صوفیان به شمار می رفت. او در سال ۲۹۷ هجری قمری از دنیا رفت.
یکی از علمای بزرگ آن عصر به نام «جعفر خالدی» می‌گوید: او را در عالم خواب دیدم و به او گفتم: خداوند با تو چگونه رفتار کرد؟
در پاسخ گفت: همه این اشارات و عبارات و رسوم و علوم که داشتم به حالم سودی نبخشید، جز چند رکعت نمازی که در سحرگاهان می خواندم.(۹۵)
۹۵ . الکلنی و القاب، ج ۲، ص ۱۵۸.
تجلّی خداوند بر نماز شب خوان
بهترین فایده و ثمره و فضیلت نماز شب این است که خداوند در بهشت بر نماز شب خوانان تجلّی می‌کند، چنانچه برای حضرت موسی علیه السلام در دنیا تجلّی کرد و کوه متلاشی شد. یعنی خداوند به جای حور و قصور و طعام و شراب، خودش را برایشان عرضه می‌کند و پاداش نماز شب را خودش می دهد.(۹۶)
۹۶ . علل الشرایع، ج ۲؛ بحارالانوار، ج ۸۴؛ تفسیر مجمع البیان، ج ۹.
هفتاد و پنج فایده و فضیلت با نماز شب
۱. نماز شب، باعث نابودی گناهان در روز است.
۲. نماز شب، سبب نور در قیامت است.
۳. نماز شب، افتخار مؤمن در دنیا و آخرت است.
۴. ثواب همه چیز در قرآن بیان شده به جز نماز شب، به خاطر زیادی ثواب آن.
۵. نماز شب، خلوت با خداوند است.
۶. نماز شب خوان در بهشت با اسبهای بالدار پرواز می‌کند.
۷. بهشتیان به نماز شب خوان غبطه می خورند.
۸. شریف ترین افراد امت پیامبر صلی الله علیه و آله نماز شب خوانان هستند.
۹. شرافت هر فردی به قیام شبانه و شب زنده داری اوست.
۱۰. خداوند به خاطر نماز شب خوانان، عذاب نازل نمی‌کند.
۱۱. نُه صف از فرشتگان در پشت سر نماز شب خوان می ایستند
که به تعداد آنان خداوند به نماز شب خوان، مقام و درجه می دهد.
۱۲. خداوند به نماز شب خوان، افتخار و مباهات می‌کند.
۱۳. نماز شب موجب زوال وحشت قبر می‌شود.
۱۴. نماز شب، نور در قبر است.
۱۵. نماز شب، انیس و مونس در قبر است.
۱۶. انسان با خواندن نماز شب جزو بهترین مردم می‌شود.
۱۷. نماز شب موجب شادمانی مؤمن در دنیاست.
۱۸. نماز شب، زینت آخرت است.
۱۹. نماز شب، نسیم و رایحه ای است از خداوند به سوی مؤمن.
۲۰. نماز شب، موجب صحت و سلامتی بدن است.
۲۱. نماز شب، باعث رضایت پروردگار است.
۲۲. نماز شب، سبب نزول رحمت خداوند است.
۲۳. نماز شب، تمسک به اخلاق پیامبران و امامان است.
۲۴. حضرت ابراهیم علیه السلام به خاطر نماز شب خواندن، خلیل خدا شد.
۲۵. نماز شب، انسان را از انجام گناهان باز می دارد.
۲۶. مغبون کسی است که نماز شب نخواند.
۲۷. نماز شب، سبب نورانیت صورت می‌شود.
۲۸. پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله : دو رکعت نماز خواندن در دل شب برای من از دنیا و مافیها بهتر و دوست داشتنی تر است.
۲۹. نماز شب، سیره مستمره پیامبران و امامان و صالحان است.
۳۰. نماز شب، بوی خوشی در نماز شب خوان به وجود می آورد که همه از معاشرت با او خوششان می آید.
۳۱. شبهای بلند، بهار مؤمن است برای نماز شب خواندن و تهجد.
۳۲. نماز شب، باعث وفور نعمت و برکت است.
۳۳. نماز شب، سبب رفع فقر و ناداری است.
۳۴. نماز شب، اخلاق نماز شب خوان را نیکو می‌کند.
۳۵. نماز شب، دین و قرض نماز شب خوان را ادا می‌کند.
۳۶. نماز شب، غم و اندوه را برطرف می‌کند.
۳۷. نماز شب، نور چشم را زیاد می‌کند.
۳۸. از خانه هایی که در آنها نماز شب خوانده می‌شود، نوری به اهل آسمان متصاعد می‌شود، همانند نوری که از ستارگان آسمان برای اهل زمین می تابد.
۳۹. دروغ می‌گوید کسی که ادعا دارد نماز شب می خواند اما فقیر و گرسنه و نادار است.
۴۰. نماز شب، ضامن روزی نماز شب خوان در روز است.
۴۱. طولانی بودن وقوف در حال نماز وتر، موجب کوتاهی توقف در قیامت است.
۴۲. نماز شب، قبر نماز شب خوان را تبدیل به باغی از باغ ها و نخلستان های بهشت می‌کند.
[۶۰]۴۳. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله حضرت علی علیه السلام را مکررا سفارش به نماز شب می‌کردند.
۴۴. کسی که برای نماز شب بلند شود و خانواده و بچه هایش را هم بلند کند و با هم نماز شب بخوانند، همه آنان جزو ذاکران خداوند نوشته می‌شوند.
۴۵. نماز شب، باعث داخل شدن به بهشت می‌شود.
۴۶. خداوند از نور خودش به نماز شب خوان می پوشاند.
۴۷. نماز شب، سبب دوستی ملائکه و انبیا است.
۴۸. نماز شب، سبب ناراحتی شیطان است.
۴۹. نماز شب، باعث ازدیاد ایمان است.
۵۰. نماز شب، موجب قبولی اعمال است.
۵۱. نماز شب، سبب برکت رزق و روزی است.
۵۲. نماز شب، باعث معرفت و شناخت خداوند است.
۵۳. نماز شب، اسلحه مؤمن است بر ضد دشمنان (رزمندگان با نماز شب، بر دشمنانِ تا بن دندان مسلح، غالب و پیروز شدند).
۵۴. نماز شب، شفیع نزد ملک الموت است.
۵۵. نماز شب، سبب اجابت دعاست.
۵۶. نماز شب، سبب راحتی جان کندن است.
۵۷. نماز شب، چراغ و فرشِ قبر است.
۵۸. نماز شب، جواب نکیر و منکر در قبر است.
۵۹. نماز شب، سایه بالای سر انسان در قیامت است.
۶۰. نماز شب، تاجی است بر سر انسان در قیامت.
۶۱. نماز شب، لباسی است بر بدن انسان در قیامت.
۶۲. نماز شب، نوری است در جلو پای نماز شب خوان در قیامت.
۶۳. نماز شب، ساتری است بین نماز شب خوان و سایر مردم در قیامت.
۶۴. نماز شب، دلیل و حجت مؤمن است در پیشگاه پروردگارش.
۶۵. نماز شب، باعث سنگینی میزان اعمال انسان است در قیامت.
۶۶. نماز شب، سبب عبور از پل صراط است.
۶۷. نماز شب، کلید درب های بهشت است.
۶۸. نماز شب، باعث رهایی از آتش جهنّم است.
۶۹. نماز شب، موجب طولانی شدن عمر است.
۷۰. نماز شب، سبب گشایش و وسعت زندگی است.
۷۱. به فرموده امام صادق علیه السلام : نماز شب خوان، جزو شیعیان ماست.
۷۲. نماز شب، به انسان عزّت و آبرو می دهد (و قرب و منزلت او را نزد مردم بالا می‌برد).
۷۳. بهترین قیام ها، قیام برای نماز شب است.
۷۴. بهترین بیتوته ها و شب زنده داری ها، مشغول شدن به نماز در دل شب است.
۷۵. خداوند در بهشت بر نماز شب خوانان تجلّی می‌کند و پاداش آنها را خودش می دهد.
مموس
