«سخاء نفس» در بیان امیرالمومنین/ بالاترین سخاوت‌ها چیست؟

سخاوت در اصل معنایش گذشت کردن است. شما یک چیزی را به کسی می‌بخشی، بذل می‌کنی، از آن دل می‌کنی، گذشت می‌کنی می دهی به او. سخاوت این است.

بسم الله الرحمن الرحیم
رُوِیَ عن عَلیٍّ علیه السّلام قال: «اِنَّ سَخاءَ النَّفسِ عَمّا فی اَیدِی النّاسِ لَاَفضَلُ مِن سَخاءِ البَذلِ».(۱)

سخاوت یعنی گذشتن و دل کندن از چیزی

روایت از علی علیه السلام منقول است که حضرت فرمودند: «گذشت و سخاوت نفس از آنچه را که در دست مردم است هر آینه افضل و بالاتر است از گذشت و سخاوت در بذل و عطا کردن به دیگران».

سخاوت در اصل معنایش گذشت کردن است. شما یک چیزی را به کسی می‌بخشی، بذل می‌کنی، از آن دل می‌کنی، گذشت می‌کنی می دهی به او. سخاوت این است.

امیرالمؤمنین علیه السلام بر طبق این روایت می فرمایند: «سَخاء نفس»؛ یعنی گذشت درونی از آنچه که در دست دیگران است از امور دنیایی. اسم این را گذاشته سخاوت. چرا؟ چون مثل همان گذشت است. این چشم پوشی از آنچه در دست دیگران است فضیلتش بیشتر و بالاتر است از اینکه دست کنی در جیب خودت و پول به کسی بدهی. چرا؟ اگر انسان چشم داشت داشته باشد، نسبت به آنچه که از امور دنیایی در دست دیگران است و چشمش دنبال آن باشد، حداقل منشأ ۳ رذیله در انسان می‌شود.

چشم پوشی نکردن از مال دیگری و نتیجه آن

۱- متوقع می‌شوی که او به تو بدهد. توقع اینکه او به تو بدهد از آنچه که دارد این طمع است و طمع هم از رذائل اخلاقی است.
۲- به تو نمی دهد. اینجا در دلت آرزو می‌کنی چون من ندارم خدا از او بگیرد. نگاه کنید گام به گام پیش می روم. اینها مال نفس است و تودلی است. اول به من بدهد می‌شود طمع. بعد می‌بینی به تو نمی دهد. آرزو می‌کنی که او هم نداشته باشد و از او هم گرفته شود. این اسمش چیست؟ حسد. نگاه کنید گام به گام پیش می روم . چند صورت که بیشتر ندارد.
۳- نه توقع دارم به من بدهد نه میخواهم که از او گرفته شود. بلکه می‌گویم خودم می روم تلاش می‌کنم که هر طور بشود بدست آورم. این چه می‌شود؟ خودم را به آب و آتش می زنم. لا ابالی گری در بدست آوردن مال. نه حرام سرم می‌شود دیگر نه حلال. می خواهم مثل او بشوم. ببینید چقدر جمله گویا است.

«اِنَّ سَخاءَ النَّفسِ عَمّا فی اَیدِی النّاسِ لَاَفضَلُ مِن سَخاءِ البَذلِ»؛ چشم پوشی کردن از آنچه را که در دست دیگران است از امور مادی و دنیایی، هر آینه بالاتر است ازاینکه دست کنی در جیبت یک چیزی به کس دیگری بدهی. فهمیدی؟ چون اگر آن چشم پوشی نشود منشأ رذائل اخلاقی است. یا مبتلا به طمع می‌شوی یا حسد می‌شوی یا لا ابالی گری در بدست آوردن مال.

منابع:

[۱] غررالحکم، ص ۳۸۱، حدیث ۸۶۴۵

خبرگزاری دانشجو