موعود پایگاه اینترنتی موعود
خبر غدیر آن قدر به ضرر وهابیت است که سو استفاده کردن از آن دشوار است. تنها تلاش آنها این است که دلالت آن را زیر سوال برده بگویند منظور از مولا در اینجا دوستی و مودت است.
واقعه غدیر از جمله مباحثی در تاریخ اسلام است که همواره غرض ورزان و شبهه افکنان سعی داشته‌اند با طرح مباحث ساده لوحانه اصالت و حقانیت آن را زیر سوال ببرند. یکی از شبهات مطرح در این باره شبهه سپاه یمن است که درباره چیستی و معنا و پاسخ آن با موحدی، معاون پژوهشی موسسه کانون خورشید، ناظر ارشد بنیاد امامت و مدرس درس خارج امامت به گفتگو پرداخته ایم که مشروح آن از نظرتان می‌گذرد:
شبهه سپاه یمن در رد ولایت امیرالمومنین (ع) ناظر بر چه مسئله ای است؟
شبهه جیش یا همان سپاه یمن در واقع بحثی است که از اوسط یا اواخر قرن پنجم توسط اندیشمندان اهل سنت در مواجهه با دیدگاه های قطعی که علمای اهل شیعه در موضوع خبر غدیر داشتند و این خبر را بر ولایت بلافصل امام علی (ع) معنا می‌کردند، وارد شد و بعد از اینکه آنها نتوانستند در خصوص صدور این خبر خدشه ایجاد کنند چرا که این خبر از حیث معیارهای کمّی در نقل حدیث، صد درصد متواتر و قطعی است و می توان با قطع یقین گفت این عبارت:”مَنْ کُنْتُ مَوْلاهُ، فَهذا عَلِىٌّ مَوْلاهُ” از دو لب مبارک پیامبر(ص) خارج شده و این دسته اخبار که تعداد ۱۱۰ تن از صحابه آن را نقل کرده باشند و متواتر باشد، بسیار کم و محدود است و در کل منابع جهان شیعه و سنی هیچ خبری به‌اندازه خبر غدیر از مسلمات مشهور و متواتر نیست. بنابراین اهل سنت نتوانست در صدور این خبر خللی وارد کند و بدیهی است بزرگانی مانند شیخ مفید که در بغداد میان اهل سنت زندگی می‌کردند، به خبر غدیر احتجاح داشتند و پس از آن سید مرتضی کتاب “الشافی فی الامامه” را در رد نظریات قاضی نوشت و پس از آن شیخ طوسی کرسی کلام را در این شهر در اختیار داشت در حالی که بغداد تحت حکومت اهل سنت بود. این وزنه سنگین اعتقادی شیعه بر جامعه اهل تسنن، موجب شد اندیشمندان آنها که مشاهده کردند درباره صدور خبر غدیر نمی توانند مقاومت کنند، در خصوص دلالت و معنای این خبر بحث هایی مطرح کردند و گفتند واژه مولا در لغت معنای متعدد دارد و می تواند معنایی غیر از سرپرست و امام به کار رفته باشد. با این رویکرد آنها به دنبال راهی بودند که ظهور کلام پیامبر (ص) را در معنایی دیگر جلوه دهند. آمدند و گفتند حضرت علی(ع) از یمن خود را به حجه الوداع رساندند و شکایتی از او در تاریخ در سپاه یمن وجود دارد و خبر غدیر و کل واقعه آن را به دفاع پیامبر (ص) از امام علی(ع) در برابر سپاه یمن معنا کردند و گفتند مردم چون از ایشان شکایت کرده بودند، پیامبر (ص) از ایشان دفاع کرده و خواستند بگویند علی (ع) را دوست بدارید، بنابراین واژه مولا در اینجا بر وجوب دوست داشتن و حب علی (ع) دلالت می‌کند.
منشا و سرچشمه این شبهه چیست و از کجا آغاز شد و امروز وهابیت از آن چه سوء استفاده هایی می‌کند؟
باید گفت واقعه غدیر در سال ۱۰ هجری اتفاق می افتد، اما به نظر می رسد اولین کسی که این شبهه را مطرح می‌کند، ابوبکر احمد بن حسین بیهقی متوفی ۴۵۸ هجری است یعنی بعد از گذشت ۴۵۰ سال از واقعه غدیر تازه دلالت یک خبر متواتر از پیامبر (ص) برای مسلمانان روشن شده است! و پیامبر(ص) مطلبی را گفته‌اند که یک نفر از مسلمین بعد از ۴۵۰ سال مقصود او را فهمیده و آن همه صحابه ای که آن روز در غدیر خم نزد پیامبر (ص) بوده و روایت را شنیده بودند، نفهمیدند مقصود پیامبر (ص) چیست!
اما ادعا می‌شود قاضی عبدالجبار معتزلی در کتاب المغنی نخستین بار این شبهه را مطرح کرده است؛ در پاسخ به این سخن باید گفت اولا هیچ مدرکی وجود ندارد که قاضی عبدالجبار این شبهه را مطرح کرده باشد و ثانیا مدرکی علیه او هست چرا که سید مرتضی که ردیه ای بر قاضی نوشته که متوفی سال ۴۱۵ هجری قمری است و سید مرتضی متوفی ۴۳۶ هجری قمری و این فاصله محدود است، مشاهده می‌کنیم خبری از شبهه جیش نیست و می توان نتیجه گرفت طرح این شبهه از سوی همان احمد بن حسین بیهقی است. بنابراین اساس آن به وهابیت بر نمی‌گردد. در واقع هیچ یک از شبهاتی که امروز به عنوان شبهات وهابیت شناخته می‌شود، مولود تفکر وهابیت نیست. این دیدگاه ها یا در میان اندیشمندان اهل تسنن بوده یا در دیدگاه ابن تیمیه؛ در حقیقت ۹۰ درصد شبهاتی که امروز از سوی وهابیت مطرح می‌شود، مطالبی است که ابن تیمیه علیه شیعه و در رد کتاب علامه حلی نوشته است چرا که در آن زمان بسیاری از علمای اهل تسنن با خواندن این کتاب شیعه می‌شدند و او برای توقف این جریان شیعه گرایی ادعاهای عجیبی کرد که حتی از سوی اندیشمندان عصر خود کافر خوانده شد و تقریبا از جامعه اهل تسنن طرد شد تا جایی که ذهبی امام المتاخرین رسما به او گفت:”تو احمقی!” تنها یکی از شاگردان این تیمیه او آثار وی را نشر می داد تا اینکه محمد بن عبدالوهاب آمد تفکرات او را که حنبلی مذهب بود، گسترش داد و مذهب وهابیت را تاسیس کرد. بنابراین این طور نیست شبهاتی که امروز از سوی وهابیت مطرح می‌شود اورجینال (اصل) باشد.
چه پاسخی می توان به این شبهه داد؟
در این رابطه پاسخ ها به دو دسته تقسیم می‌شود؛ نخست باید بررسی کرد آیا وقتی تاریخ را ملاحظه می‌کنیم این شبهه قابل دفاع و وارد شدن به واقعه غدیر است یا خیر؛ دوم این خبر از جهت حجیت باید بررسی شود.
اما از جهت تاریخی آن شکایتی که از حضرت علی (ع) مطرح شد در سال هشتم هجری بود که به گوش پیامبر (ص) رساندند و پیامبر (ص) نیز از آن دفاع کردند و حرفی باقی نماند و در سال نهم و دهم هم هیچ شکایتی نبود جز در سال دهم که یکی دو نفر شکایتی خصوصی مطرح کردند آن هم اینکه حضرت (ع) چرا سوار شترهای غنیمتی نمی‌شوند؛ دلیلی ندارد که پیامبر(ص) جماعتی را در غدیر خم معطل کنند تا به شکایت آن یکی دو نفر یمنی در ملاء عام پاسخ دهند ضمن اینکه اخبار حاکی از این است که آن زمان حجاج یمنی از سپاه اسلام خارج شده بودند. بنابراین این شبهه از نظر تاریخی به هیچ وجه قابل دفاع نیست. اما از سوی دیگر حضرت زهرا (س) و امام حسن مجتبی (ع) دائم به واقعه غدیر احتجاج می‌کردند و حضرت علی(ع) نیز از زمانی که پیامبر(ص) نیز برای خلیفه اول و دوم و سوم بیش از هشت بار با خبر غدیر احتجاج کردند، گفتند که این حدیث بر ولایت و امامت من دلالت می‌کند. حضرت (ع) حتی تعدادی از صحابه ای را در که در ماجرای غدیر خم حضور داشتند را جمع می‌کنند و به گفته علمای اهل سنت آنها را به شهادت می‌گیرند و آنها به نشانه مثبت بودن و صحیح بودن خبر غدیر دست خود را بالا می‌گیرند و می‌گویند ما این حدیث را از پیامبر (ص) شنیده ایم.
خود وهابیت هم قبول دارند متکلم وقتی عبارتی می‌گوید که دو معنا دارد، معنایی قبول است که مخاطب آن را برداشت و درک می‌کند، بنابراین فهم صحابه در اینجا سند است آنها موضوع امامت را فهمیدند و نشانه آن حرکت خلیفه دوم است که به پس از اعلان پیامبر(ص) نزد حضرت علی (ع) حاضر شده و به آن حضرت (ع) تبریک می‌گویند. “اصبحت: مولا شدی”
خبر غدیر آن قدر به ضرر وهابیت است که سو استفاده کردن از آن دشوار است. تنها تلاش آنها این است که دلالت آن را زیر سوال برده بگویند منظور از مولا در اینجا دوستی و مودت است اما اینها نمی دانند اگر این معنا را هم بپذیریم، باز وهابیت با مشکل مواجه می‌شود. بر فرض اینکه مولا در اینجا به معنای دوستی در نظر گرفته شود، مگر طلحه، زبیر، معاویه، عمروعاص، عایشه و … در غدیر خم نبودند که پیامبر (ص) این دعا را که قطعا مستجاب است، بر زبان جاری کرد؟ پس چرا این افراد با حضرت علی (ع) جنگیدند؟ چطور خلاف نص پیامبر(ص) که توصیه به دوستی علی (ع) کرد، با ایشان عداوت ورزیده و خلاف سخن پیامبر و حدیث متواتر عمل کردند؟ آیا خلاف سخن پیامبر (ص) عمل کردن جز کافر شدن نیست؟ پس چرا عده ای از مسلمانان به سراغ این افراد رفته و با آنها پیمان بستند؟ بنابراین اگر ولایت را به معنای دوستی هم تعبیر کنیم، باز وهابیت دچار مشکل دیگری می‌شود.
اما آنچه در پاسخ کلی علمای شیعه وجود دارد این است طبق قرائن تاریخی مقامیه و مقالیه در خبر غدیر ثابت می‌شود واژه مولی منهای هر قرینه دیگری فقط یک معنا دارد که آن هم سرپرست و امام و أولی است.
شبستان
