موعود پایگاه اینترنتی موعود
از دیرباز در حوزه هزار ساله نجف اشرف هفتم صفر را روز شهادت امام مجتبی علیه السلام می دانند و شیعیان عراق و سایر کشورها نیز در این روز برای سبط اکبر؛ امام مجتبی علیه السلام اقامه عزا می‌کنند اما در ایران شهادت سبط اکبر بیست و هشتم صفر است همزمان با رحلت پیامبر اعظم.
از دیرباز در حوزه هزار ساله نجف اشرف هفتم صفر را روز شهادت امام مجتبی علیه السلام می دانند و شیعیان عراق و سایر کشورها نیز در این روز برای سبط اکبر؛ امام مجتبی علیه السلام اقامه عزا می‌کنند اما در ایران شهادت سبط اکبر بیست و هشتم صفر است همزمان با رحلت پیامبر اعظم(ص). چرا؟ به دلیل اختلاف روایت؛ دو قول برای روز شهادت امام حسن مجتبی نقل شده است:
۱.بیست و هشتم صفر؛ بر اساس نقل شیخ کلینی و شیخ مفید و شیخ طبرسی. رضوان الله علیهم
۲.هفتم صفر؛ بر اساس نقل شهید اول، کفعمی، شیخ بهایی، علامه مجلسی، مرحوم صاحب جواهر، شیخ کاشف الغطاء و محدث قمی. رضوان الله علیهم
هرچند حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی موسس معظم حوزه علمیه قم فقط هفتم صفر برای امام مجتبی اقامه عزا می‌کردند و به امر ایشان در آن روز بازار هم برای اقامه عزا تعطیل می‌شده و هنوز هم در برخی از بیوت مراجع در قم روز هفتم صفر برای امام مجتبی روضه برپا میشود اما همچنان در تقویم رسمی‌کشور هفتم صفر روز ولادت امام موسی بن جعفر علیهما السلام درج میشود که بنابر برخی پژوهش های انجام شده قطعا ماه ولادت ایشان ذی الحجه است و هفتم صفر ولادت آقا موسی بن جعفر سلام الله علیه نیست!
و اگر هم ولادت باشد نکته مهم این است که محرم و صفر ماه حزن اهل بیت است و بسیاری از بزرگان ما مانند استاد فقید آقای مجتهدی رحمه الله تقیّد داشتدند که در روز هفتم صفر مجلس روضه تشکیل شود و روضه امام مجتبی یا امام کاظم خوانده شود و تاکید می‌کردند این روزها حتی اگر تولد امام معصوم هم باشد، روز سرور نیست، روزهای اسارت اهل بیت امام حسین و ماه حزن است!
و نکته جالبی که می فرمودند این بود که “چون ناصرالدین شاه تولدش در این روز بود و برای اینکه روز تولدش مصادف با شبِ وفات امام جسن مجتبی نباشد تا بتوانند جشن بگیرند این دست کاری را در تقویم کرده‌اند.” که در حد یک احتمال میشود پذیرفت اما قابل تامل است چون واقعا تولد او در همین روز بوده ششم صفر و قبل از آن قول بیست و هشتم مرسوم نبوده و الان هم فقط منحصر به ایران است!
به هر حال سیره مراجع عظام و نظرشان در مورد جشن در ماه صفر همین است و عموم آنها با برگزاری مجلس شادی در ماه صفر که ماه حزن اهل بیت است مخالف هستند.
چقدر خوب است که فقط یک روز یعنی هفتم صفر -با توجه به قوت این قول- به شهادت امام مجتبی اختصاص داده شود تا هم با سایر شیعیان هماهنگ شویم و هم در ایام آخر صفر مجال کافی برای طرح مباحث هویتی و اعتقادی در مورد رسول خدا صلی الله علیه و آله باشد و هیچ یک از دو مناسبت، در یک روز، تحت الشعاع دیگری قرار نگیرد.
این همزمانی دو مناسبت و وجود آن در ماه صفر که ماه حزن و اندوه خاندان نبوت میباشد بدین خاطر نظرات برخی از مراجع معظم تقلید در خصوص این روز را جویا می‌شویم.
پاسخ آیت الله مکارم شیرازی:
الف) با توجّه به این که معمول شیعه آن است که عزادارى امام حسین(علیه السلام)را تا اربعین ادامه مى دهد، و در پایان ماه صفر نیز وفاتهاى متعدّدى است; به خاطر این جهات مختلف، کلّ دو ماه محرّم و صفر در عرف پیروان مکتب اهل بیت(علیهم السلام)به عنوان دو ماه سوگوارى معروف شده است، به همین دلیل از برگزارى جشن عروسى در تمام این دو ماه اجتناب مى کنند; از این جهت تولّد امام کاظم(علیه السلام)تحت الشعاع مصائب مختلف مجموع این دو ماه قرار گرفته است. در حالى که مسأله تولّد حضرت زینب(علیها السلام) در مقایسه با شهادت زهراى مرضیّه(علیها السلام)این چنین نیست. علاوه بر این، در بعضى روایات نیز آمده که بعد از واقعه کربلا تا چهل روز آثار عزاى آن حضرت در طبیعت نیز بوده است. این نکته نیز فراموش نشود که طبق بعضى روایات معروف، روز هفتم ماه صفر، روز شهادت امام حسن مجتبى(علیه السلام) است به خصوص این که ولادت حضرت زینب(علیها السلام) قبل از شهادت زهراى مرضیّه است.
ب) خلاف شرع نیست; ولى اَولى آن است که حرمت اربعین (چهل روز) شهادت، مقدّم داشته شود.
هفتم ماه صفر به روایتی قوی حتی قوی تر از ۲۸ صفر سالروز شهادت امام حسن مجتبی ( علیه السلام ) میباشد این روز مصادف شده است با سالروز میلاد امام کاظم ( علیه السلام ) به روایتی ضعیف.
نظر آیت الله العظمی میرزا جواد تبریزی ( رضوان الله تعالی علیه)
مشاهده میشود در ایام محرم و صفر بعضی جشنها به مناسبتهای مختلف از صدا و سیما پخش میشود مثل هفتم صفر بعنوان میلاد نظرحضرتعالی چیست ؟
ماههای محرم و صفر ماههای حزن بر سیدالشهدا و خاندان اهل بیت ( علیهم السلام ) میباشد و باید به مراسم عزاداری و روضه خوانی بگذرد . والله العالم
متن جوابیه آیت الله العظمی‌بهجت (رضوان الله تعالی علیه)
بسمه تعالی
مناسب است در جمع بین دو قول ( مشهور ) در روز هفتم صفر به شهادت سبط اکبر امام مجتبی (علیه الاف التحیه والثناء ) و تولد امام موسی کاظم علیه السلام ترتیب مجالس برای هر دو امام بزرگوار به اینکه مصائب امام دوم (علیه السلام) و مناقب امام هفتم (علیه السلام) را متذکر و یاداور باشند و همین احتیاط حاصل میشود . والسلام
اول صفر ۱۴۳۰ ه ق
متن جوابیه آیت الله العظمی وحید خراسانی (دامت برکاته)
بسم الله الرحمن الرحیم
به آنچه فقیه محقق، مؤسس حوزه علمیه (قدس سره) فرموده‌اند باید عمل شود.
۲۹ محرم الحرام ۱۴۳۰
(طبق اخبار موثق حوزه علمیه نجف هفتم ماه صفر را به مناسبت شهادت امام حسن مجتبی (علیه السلام) تعطیل مینماید و مراسم سوگواری برگزار می‌کنند از شاگردان مرحوم شیخ عبدالکریم حائری مؤسس حوزه علمیه و آیت الله العظمی‌بروجردی نیز نقل میشود نظر این دو بزرگوار در خصوص سالروز شهادت امام حسن مجتبی (ع) روز هفتم ماه صفر بوده است و با تعطیلی دروس این روز را به عزاداری میپرداختند)
متن جوابیه آیت الله العظمی‌شبیری زنجانی (دامت برکاته)
بسمه تعالی
عزاداری روز هفتم ماه صفر به عنوان سوگواری سبط (علیه السلام) و تعطیل بازار که سنت شیعیان بوده از شعائر دینی است که باید محفوظ بماند و با ذکر مناقب امام هفتم (علیه السلام) منافات ندارد.
اول صفر ۱۴۳۰
متن جوابیه آیت الله العظمی فاضل لنکرانی (رضوان الله تعالی علیه)
بسمه تعالی و له الحمد
در این که باید یکروز اختصاص به حضرت امام مجتبی (علیه السلام) داشته باشد تردیدی نیست و با توجه به اینکه ۲۸ صفر روز رحلت خاتم الانبیا (صلی الله و علیه واله وسلم ) هم هست و بدین لحاظ شهادت سبط اکبر علیه السلام تحت الشعاع قرار میگیرد لذا خوب است که روز هفتم صفر را به این عنوان اختصاص دهند که مشهور هم همین است.
۲۴/۱۲/۸۳
سخنان حضرت آیت الله سید محمد جواد علوی بروجردی(مد ظله العالی) نوه آیت الله العظمی‌بروجردی رحمه الله علیه در پایان درس خارج اصول سال ۸۷
راجع به هفتم صفر، بعضی ها معتقدند، ولادت حضرت موسی بن جعفر(ع) است، لکن بنابر مشهور بین متأخرین (از زمان مرحوم شهید به بعد، ) شهادت امام مجتبی(صلوات الله وسلامه علیه) است. مرسوم در حوزه علمیّه قم از زمان مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی(ره) همچنین در حوزه علمیه نجف، همیشه شهادت امام حسن مجتبی را در هفتم صفر می‌گیرند. مرحوم حاج شیخ« هفتم صفر» حوزه را تعطیل می‌کردند، بازار تعطیل می‌شد. از زمان مرحوم آیت الله العظمی‌بروجردی و هم چنین بعد از ایشان، این رویه ادامه داشته است.
