اهل سنت نخستین قربانیهای وهابیت و سلفیها بوده و هستند و این تفکر که آنها تنها دشمن شیعه هستند، تفکری واهی است. در رتبه بندی دشمنان وهابیت، اهل سنت در رتبه نخست قرار دارد.
وهابیت که بر تمامی مذاهب اسلامی انگ تفکیر می زند خود دارای انحرافی ترین عقاید است از این رو در خصوص یکی از انحرافات جدی فرقه ضاله وهابیت با حجت الاسلام محمدمحسن مروجی طبسی، عضو گروه فِرق و ادیان دانشگاه ادیان و مذاهب گفتگویی انجام داده ایم؛ که مشروح آن از نظرتان میگذرد:
دیدگاه وهابیت نسبت به اهل سنت چیست و آیا وهابیت، اهل سنت را همطراز با خود می دانند؟
وهابی و سلفی که دوروی یک سکه هستند بازتاب های فراوانی در جهان اسلام و بین الملل داشتهاند و انحرافات آنها هر یک به نحوی به اسلام ضربه زده است.
اما اصل این انحراف و ریشه آن به لحاظ شخصیت حقیقی به تئورسینی به نام ابن تیمیه (قرن هفتم و هشتم هجری) باز میگردد که در دمشق زندگی میکرده است. اما به لحاظ حقوقی و این که چه تفکر و جریانی موجب خروج چنین شخصیتی شد باید گفت تفکر بنیادگرایانه اهل حدیث موجب سربرآوردن چنین جریانی شده است.
برای توضیح این مطلب باید بگویم کل جریان های اهل سنت به دو جریان عقل گرا و حدیث گرا تقسیم میشود که هر یک دو جریان افراطی و اعتدالی بر آنها حاکم است؛ عقل گراهای اعتدالی در فقه به مالکی ها بازمیگردد. عقل گرایی افراطی در فقه حنفی ها هستند و در کلام معتزلی ها.
اهل حدیث هم همین تقسیم بندی را دارند؛ اعتدالی در فقه شافعی ها و در کلام طحاویه هستند. اهل حدیث افراطی در فقه حنبلی ها هستند و در کلام اشعری.
ابن تیمیه از شاخه اهل حدیث افراطی و کسی است که با عقل گرایی در تضاد بوده و ریشه این تضاد، قرائت بسته و منجمدی است که از متون مقدسی دینی برداشت میکرد و منجر به این انحراف شد. چرا که او بدون هیچ تاویلی و تفسیر و استعاره ای و تنها به ظاهر متون و اجتهادات شخصی خود به نام دین، از خود رای صادر میکرد و فتوا می داد.
این حرکت و انحرافات او توسط محمدبن عبدالوهاب در قرن ۱۲ احیا شد و در شبه قاره هند توسط شاه ولی الله دنبال شد و همه اینها تاثیرات منفی بر جهان اسلام گذاشت.
واکنش علمای اهل سنت در برابر انحرافاتی که ابن تیمیه پایه گذاری میکرد چه بود؟
حرکت ابن تیمیه از همان ابتدا با مخالفت بزرگان اهل سنت آن دوره و دوره های پس از آن قرار گرفت و این موضوع نشان می دهد او از همان بدو حرکت خود با علمای اهل سنت رو به رو بود نه شیعه! در واقع ابن تیمیه غده سرطانی در بین اهل سنت بود که عَلَم مخالفت با آنها را برداشت.
می توان به مصداق هایی عقاید این تیمیه که در تضاد با اهل سنت بود و موجبات مخالفت آنها را برانگیخت اشاره کنید؟
بله برخی عبارت ها او موجود است که می توان به آنها اشاره کرد. از جمله ابن تیمیه در کتاب کتاب مجموع الفتاوی، جلد ۲۲، صفحه ۲۴۸ فتوا می دهد کسی که از مذهب حنفی، مالکی، شافعی و حنبلی تقلید کند، وی کافر است و واجب است توبه کند و اگر توبه نکند باید کشته شود.
وی در همان کتاب جلد ۲۰ صفحه ۲۱۰ مطرح میکند مسلمانان حق ندارند از ائمه مذاهب اربعه تقلید کنند.
همچنین از مهمترین دلایلی که موج مخالفت علمای اهل سنت را در برابر او برانگیخت، فتوایی بود که وی در باب زیارت پیامبر (ص) صادر کرد. بنا بر این فتوا ابن تیمیه هر فردی که به قصد زیارت پیامبر (ص) از شهر خود به حرم ایشان سفر کند این سفر را حرام و معصیت میشمارد.
لطفا برای نمونه به چند تن از علمای اهل سنت که با این تیمیه به مخالفت برخاستند اشاره کنید.
برخی از این مخالفت های به صورت شفاهی و برخی به صورت کتبی و گاه هر دو با هم بیان شده است؛ قاضی شیخ شرف الدین حرانی، حنبلی مذهب که در زمان ابن تیمیه می زیست، اولین کسی بود علیه او موضع گیری کرد. صفی الدین ارموی از علمای شافعی در دوره حیات ابن تیمیه ردیاتی علیه او به صورت شفاهی و کتبی دارد. ابن مرحل، شافعی مذهب بود و مناظرات زیادی با ابن تیمیه داشته و افکار انحرافی او را برملا میکرده است.
قاضی القضات ابن زملکانی شافعی مذهب بود و دو کتاب در رد عقاید ابن تیمیه به نام “الدره مضیه فی الرد علی ابن تیمیه” و ” العمل المقبول فی زیاره الرسول” دارد.
از علمای شافعی در دوره او تقی الدین سبکی شافعی است که ایشان چند کتاب در رد او دارد؛ یکی از آنها “شفاء اسقام فی زیاره خیر الانام” است، وی در این کتاب به آراء ابن تیمیه در خصوص حرمت زیارت حضرت رسول (ص) می تازد.
از مالکی مذهبی ها نیز ابن بطوطه مراکشی در زمان ابن تیمیه به دمشق کرده و در صفحه ۱۱۲ کتاب خود با عنوان ” رحله ابن بطوطه” بیان میکند: ابن تیمیه در علوم و فنون مختلفی اظهار نظر میکرد در حالی که اختلال ذهنی و مشکل عقلی داشت؛ روزی در جلسه درس او شنیدم که میگفت همان گونه که من از منبر پایین می آیم خدا نیز از آسمان زمین می آید.”
همچنین از حنفی ها، محمد بن محمد بخاری حنفی علنا فتوا می دهد ابن تیمیه بدعت گذار و کافر است و در جلسات درس خود میگفت هر کس ابن تیمیه را شیخ الاسلام بداند کافر است.(البدر الطالع، ج ۲، ص ۱۳۷)
“مقاله المرضیه فی الرد علی ابن تیمیه” تالیف محمد بن ابی بکر اخنانی مالکی، “الرد علی الاتیمیه فی الاعتقادت” اثر محمد حمید الدین دمشقی حنفی، جوزجانی حنفی کتاب “الابحاث جلیه فی الرد علی ابن تیمیه” نوشته جوزانی حنفی نیز به ترتیب آثاری است که از علمای مالکی و حنفی علیه ابن تیمیه تدوین شده است. همچنین در عصر حاضر کتاب “شناخت وهابیت” اثر نجم الدین طبسی به طور مفصل به مخالفان اهل سنت چه معاصر و غیر معاصر اشاره میکند.
با این توصیف چه نتیجه ای میشود از دیدگاه وهابیت نسبت به اهل سنت به دست آورد؟
اهل سنت نخستین قربانی های وهابیت و سلفی ها بودند و هستند و این تفکر که آنها تنها دشمن شیعه هستند، تفکری واهی است. در رتبه بندی دشمنان وهابیت که این گروه در لیست خود دارند، نخستین رده اهل تسنن است که از لبه تیغ تکفیر آنها گذشته و میگذرند. جوانان اهل سنت باید هوشیار باشند و وهابیت را ناجی خود ندانند چرا که آنها در لباسی به ظاهر زیبا تفکرات مسمومی را در جامعه تزریق میکنند و هدف آنها تفرقه افکنی میان شیعه و سنی است. در جایی که ابن تیمیه اهل سنت را به دلیل پیروی از ائمه خود و به زیارت رفتن حضرت رسول (ص) کافر و واجب القتل میشمارد، آیا سنخیت و دوستی میان وهابیت و اهل سنت باقی می ماند؟
شبستان