موعود پایگاه اینترنتی موعود
چه بسیار انسانهایی که از گوش،چشم و زبان بهره مند هستند, ولی در لسان آیات و روایات کر و لال به آنها اطلاق می‌شود زیرا از گوش و چشم خود برای درک حقایق بهره نمی‌برند.
به مناسبت فرا رسیدن دهه بصیرت این مهم را از نگاه قرآن و عترت بررسی می‌کنیم.
تعریف بصیرت
بصیرت در لغت به معنای بینایی، دانایی است. و درواقع نیروی ادراک کننده قلب را «بصیرت» می‌گویند .
انسان با نور باطنی و بصیرت می تواند به واقعیت‌ها پی ببرد.
مشتقات «بصر» ۱۴۸ بار و واژه «بصیرت» ۲ بار در قرآن کریم تکرار شده است و در نوزده آیه قرآن نیز، خداوند با صفت «بصیرت» توصیف شده است .
بصیرت در قرآن
«قَد جاءَکُمْ بَصائِرُ مِنْ رَبِّکُمْ فَمَنْ أبْصَرَ فَلِنَفْسِهِ وَ مَنْ عَمِىَ فَعَلَیْهَا»
«به راستى رهنمودهایى از جانب پروردگارتان براى شما آمده است. پس هر کس با دیده بصیرت بنگرد، به سود خود او و هر کس به دیده بصیرت ننگرد، به ضرر خود اوست.» (آیه ۱۰۴ سوره انعام)
«وَإِذَا لَمْ تَأْتِهِم بِآیَهٍ قَالُواْ لَوْلاَ اجْتَبَیْتَهَا قُلْ إِنَّمَا أَتَّبِعُ مَا یِوحَى إِلَیَّ مِن رَّبِّی هَذَا بَصَآئِرُ مِن رَّبِّکُمْ وَهُدًى وَرَحْمَهٌ لِّقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ».
«و هر گاه براى آنان آیاتى نیاورى، مىگویند چرا آن را خود برنگزیدى، بگو من فقط آنچه را که از پروردگارم به من وحى مىشود پیروى مىکنم این [قرآن] رهنمودى است از جانب پروردگار شما و براى گروهى که ایمان مىآورند هدایت و رحمتى است»(۲۰۳ سوره اعراف)
«أفَلَمْ یَسِیروا فِى الارْضِ فَتَکُونَ لَهُم قُلُوبٌ یَعْقِلُونَ بِها أو آذَانٌ یَسْمَعُونَ بِهَا فَإنَّها لا تَعْمَى الأبْصَارُ وَ لکِنْ تَعْمَى القُلُوبُ الَّتى فِى الصُّدُورِ»؛ «آیا در زمین گردش نکرده‌اند، تا دل هایى داشته باشند که با آن بیندیشند یا گوش هایى که با آن بشنوند؟ در حقیقت، چشم ها کور نیست، لیکن دل هایى که در سینه هاست، کور است.» (سوره حج آیه ۴۶)
«قَدْ کَانَ لَکُمْ آیهٌ فِی فِئَتَینِ الْتَقَتَا…یرَوْنَهُمْ مِثْلَیهِمْ رَأْی الْعَینِ وَاللَّهُ یؤَیدُ بِنَصْرِهِ مَنْ یشَاءُ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَعِبْرَهً لِأُولِی الْأَبْصَارِ.
دو گروهی که (در میدان جنگ بدر) با هم رو به رو شدند، نشانه (و درس عبرتی) برای شما بود: یک گروه، در راه خدا نبرد می‌کرد و جمع دیگری که کافر بود (در راه شیطان و بت) در حالی که آنها (گروه مؤمنان «را ا با چشم خود، دو برابر آنچه بودند، می‌دیدند. (و این خود عاملی برای وحشت و شکست آنها شد» و خداوند هر کس را بخواهد (و شایسته بداند) با یاری خود تأیید می‌کند. در این، عبرتی است برای بینایان))! (آل‌عمران آیه۱۳)
(وَ لَقَدْ ذَرَأْنا لِجَهَنّمَ کَثیرًا مِنَ الْجِنِّ وَ اْلإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لا یَفْقَهُونَ بِها وَ لَهُمْ أَعْیُنٌ لا یُبْصِرُونَ بِها وَ لَهُمْ آذانٌ لا یَسْمَعُونَ بِها أُولئِکَ کَاْلأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلّ أُولئِکَ هُمُ الْغافِلُونَ)؛ (اعراف/سوره۷، آیه۱۷۹.)
«به یقین گروه بسیاری از جن و انس را برای دوزخ آفریدیم، آنها دل‌ها (و عقل‌ها) دارند که با آن (نمی‌اندیشند و) نمی¬فهمند و چشم‌هایی دارند که با آن نمی‌بینند و گوش‌هایی دارند که با آن نمی‌شنوند. آنها همچون چهارپایان‌اند، بلکه گمراه‌تر. اینان همان غافلان‌اند.
(أَفَرَأَیْتَ مَنِ اتّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ وَ أَضَلّهُ الله عَلى عِلْمٍ وَ خَتَمَ عَلى سَمْعِهِ وَ قَلْبِهِ وَ جَعَلَ عَلى بَصَرِهِ غِشاوَهً فَمَنْ یَهْدیهِ مِنْ بَعْدِ الله أَ فَلا تَذَکّرُونَ؛ «آیا دیدی کسی را که معبود خود را هوای نفس خویش قرار داده؟ و خداوند او را با آگاهی (بر اینکه شایسته هدایت نیست) گمراه ساخته و بر گوش و قلبش مهر زده و بر چشمش پرده ای افکنده؛ با این حال چه کسی می تواند غیر از خدا او را هدایت کند؟ آیا متذکر نمی‌شوید؟!».
انابهکنندگان بصیر هستند
بنده انابهکننده از انسان‌های روشنضمیر و اهل بصیرت می‌باشد:
«تَبْصِرَهً وَذِکْرَی لِکُلِّ عَبْدٍ مُنِیبٍ؛ سوره ق۵۰، آیه۸.
تا وسیله بینایی و یادآوری برای هر بنده توبه کاری باشد!»
بصیرت از نگاه اهل‌بیت (ع)
چه کسی کور است؟
پیامبر اکرم : «لیس الأعمى من یعمى بصره اِنّما الأعمى من تعمى بصیرته»؛ «نابینا کسى نیست که چشمانش کور است؛ به درستى که نابینا کسى است که بصیرت ندارد.»
«دوام الغفله یعمی البصیره؛ ادامه یافتن غفلت، دیده بصیرت را کور می‌کند».
جنگ و بصیرت
حضرت امیر علیه السلام از رزمندگان راستین با صفت بصیرت یاد می‌کند:
«حَمَلُوا بَصائِرَهُمْ عَلی اسْیافِهِمْ.
بصیرت های خویش را بر شمشیرهایشان سوار کردند. یعنی اگر در میدان نبرد، تیغ میزدند از روی بصیرت بود.»
کور از نگاه امام علی(ع)
حضرت امام علی علیه السلام می‌فرماید: «اگر دیده بصیرت، کور باشد نگریستن چشم سودی نمی‌دهد.. تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، عبد الواحد آمدی، ص۴۱.
ویژگی‌های بصیر
حضرت امام علی علیه السلام می‌فرماید: «با بصیرت کسی است که بشنود و بیندیشد، نگاه کند و ببیند، از عبرت‌ها بهره گیرد آنگاه راه روشنی را بپیماید که در آن از افتادن در پرتگاه‌ها به دور ماند .نهج البلاغه خطبه۱۵۲، ص۴۷۳.
تعبیر زیبای امام صادق(ع)
قال الصادق (ع): «العامل على غیر بصیرهٍ کالسّائر على غیر الطریق لا یزیده سرعه السیر من الطریق إلاّ بعدا»؛ «کسى که بدون بصیرت و آگاهى کارى انجام دهد، مانند رهگذرى است که از بیراهه مى رود و هر چه سریع تر برود، از راه بیشتر دور مى گردد.»
حوزه
