موعود پایگاه اینترنتی موعود
سوگند خداوند به حیات محمّد(صلی الله علیه وآله) و اثرات و برکات صلوات
سوگند خداوند به حیات محمّد(صلی الله علیه وآله)
(( لَعَمْرُکَ إِنَّهُمْ لَفی سَکْرَتِهِمْ یَعْمَهُونَ))؛ [۱]«(ای پیامبر) به حیات تو سوگند، بی تردید آنان در مستی خویش، سرگردان اند.»
در سراسر قرآن مجید، خداوند، تنها به حیات و جان پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) سوگند یاد کرده است و به جان هیچ کس دیگر، سوگند نخورده است و این، اوج عزّت و گرانقدری حضرت محمّد(صلی الله علیه وآله) را در نزد خداوند متعال، آشکار می سازد.
خداوند متعال، برای نشان دادن عظمت رسول اعظم(صلی الله علیه وآله) این سوگند را خورده است.[۲]
سوگند، همان گونه که دانشمندان ادبیّات گفته‌اند، بالاترین شکل تأکید است.[۳] من می‌گویم: چرا خدا به جان او سوگند نخورد؟ مگر وی نخستین پدیده هستی نیست؟[۴] مگر خداوند، درباره او نگفت: اگر نبودی ستاره ها را و سیّاره ها را نمی آفریدم؟[۵] مگر کسی یا چیزی بزرگ تر و گرانبهاتر از او وجود دارد؟
مکّه و شرف پذیری از رسول خدا(صلی الله علیه وآله)
(( لا أُقْسِمُ بِهذَا الْبَلَدِ * وَ أَنْتَ حِلٌّ بِهذَا الْبَلَدِ))؛ [۶]«سوگند به این شهر، در حالی که تو در این شهر مقیمی.»
مقصود، شهر مکّه است. حضرت علامه طباطبایی(رحمه الله) گفته‌اند: معنای آیه، چنین است: سوگند به این شهر در حالی که تو در آن، اقامت گزیده ای و در این سخن، هشداری است به اینکه شرافتمندی مکّه، به اقامت رسول خدا(صلی الله علیه وآله) در آن است و شرف دارد چون پیامبر(صلی الله علیه وآله) در آنجا به دنیا آمده و در آنجا زیسته است.[۷]
صلوات بر محمّد(صلی الله علیه وآله)
(( إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلیماً))؛ [۸]«محقّقاً خداوند و فرشتگانش بر پیامبر، درود می فرستند ای مؤمنان بر او درود بفرستید و در برابرش کاملاً تسلیم باشید.»
این آیه کریمه، عظمت پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) را نشان می دهد؛ زیرا با تأکید می‌گوید: خداوند و فرشتگانش، مستمراً بر او درود می فرستند و از سوی دیگر به مؤمنان، فرمان می دهد شما نیز چنین کنید.»
در آیه دیگری ثمره صلوات خداوند و فرشتگان، بیان شده است:
(( هُوَ الَّذی یُصَلِّی عَلَیْکُمْ وَ مَلائِکَتُهُ لِیُخْرِجَکُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ وَ کانَ بِالْمُؤْمِنینَ رَحیماً))؛ [۹]«او کسی است که بر شما درود و رحمت می فرستد و فرشتگان او برای شما تقاضای رحمت می‌کنند تا خداوند، شما را از تیرگی ها به سوی نور بکشاند و خداوند، پیوسته بر مؤمنان رحیم است.»
برکت های صلوات بر محمّد(صلی الله علیه وآله)
«وَقَالَ: إِذَا کَانَتْ لَکَ إِلَى اللَّهِ سُبْحَانَهُ حَاجَهٌ فَابْدَأْ بِمَسْأَلَهِ الصَّلَاهِ عَلَى رَسُولِهِ ص ثُمَّ سَلْ حَاجَتَکَ فَإِنَّ اللَّهَ أَکْرَمُ مِنْ أَنْ یُسْأَلَ حَاجَتَیْنِ فَیَقْضِیَ إِحْدَاهُمَا وَ یَمْنَعَ الْأُخْرَى؛ [۱۰]هرگاه تو را به خدای سبحان، نیاز است، در آغاز بر رسول خدا(صلی الله علیه وآله) درود فرست. سپس حاجت خود بخواه که خدا بزرگوارتر از آن است که از او دو حاجت خواهند، یکی را برآرد و دیگری را باز دارد.»[۱۱]
در روایت دیگری آمده است: «عَنْ زِیْدِ بْنِ حَارِثَه قَالَ: سَألْتُ رَسُولُ اللهِ(صلی الله علیه وآله) عَنِ الصَّلاَهُ عَلَیْهِ فَقَالَ(صلی الله علیه وآله) صَلُّوا عَلَیَّ وَاجْتَهِدُوا فِی الدُّعَاءِ وَقُولُوا اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَعَلَی آلِ مُحَمَّدٍ.»[۱۲]
زید بن حارثه گفت: از رسول خدا(صلی الله علیه وآله) درباره صلوات پرسیدم، فرمود: بر من صلوات بفرستید و مجدّانه دعا کنید و بگویید: «اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَعَلَی آلِ مُحَمَّدٍ.»
اضافه می‌کنم خداوند متعال، علاوه بر صلوات بر پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) سلام هم گفته است و (( سَلامٌ عَلَى الْمُرْسَلینَ))[۱۳]او را فرا می‌گیرد.
پی نوشت:
[۱]. حجر/ ۷۲.
[۲]. نگاه کنید به الاتقان فی علوم القرآن، سیوطی، ج۴، ص۵۵ و المیزان، ج۱۲، ص۱۸۵.
[۳]. المیزان، ج۱، ص۲۲۵.
[۴]. بحار الانوار، علامه مجلسی، دار الکتب الاسلامیه، تهران، بیتا، ج۵۴، ص۱۷۰، ح۱۱۷.
[۵]. همان، ج۱۵، ص۲۸.
[۶]. بلد/ ۱ و ۲.
[۷]. المیزان، ج۲۰، ص۲۸۹. (مرحوم علامه طباطبایی در جلد ششم المیزان از ص۱۰۹ ـ ۲۰۸ بحث بسیار آموزندهای درباره سوگند در معارف اسلامی ارائه کرده اند.)
[۸]. احزاب / ۵۶.
[۹]. همان/ ۴۳.
[۱۰]. نهج البلاغه، حکمت ۳۶۱.
[۱۱]. این ترجمه از آقای دکتر سیّد جعفر شهیدی است.
[۱۲]. المُسْتَطْرَف فِی کُلِّ فَنٍ مُسْتَظْرَفْ، ج۲، ص۶۱۴.
[۱۳]. صافّات/ ۱۸۱.
حسن عرفان