موعود پایگاه اینترنتی موعود
رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس گفت: افراد فاقد حریم خصوصی، یکی از مهمترین زمینه‌ها و فرصت های لازم برای تکامل تقربی، روحی و کمالی را ندارد.
حجت الاسلام والمسلمین احمد مبلغی در نشستی بیان داشت: “حیات اختصاصی دارای حریم محافظت شده ” پیش شرط “حیات عمومی سالم و پویا” است.
وی افزود: در صورت فقدان حریم جدی و تضمین شده برای افراد، حیات عمومی جامعه به شدت از نظر معنوی، اخلاقی، فرهنگی، اجتماعی و … دچار اختلال و اضطراب بنیان سوز می‌گردد.
تکامل اراده عقل، به حریم خصوصی نیازمندند
رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی با اشاره به این که تکامل انسان در درگاه خداوند موکول به اراده و عقل او است اظهار داشت: باید زمینه های لازم اعمال اراده و به‌کار گیری عقل را فراهم آورد و بخشی از مهمترین زمینه های آن در حیات اختصاصی معنا و عینیت می‌یابد.
استاد حوزه علمیه قم یادآورشد: اگر انسان از حریم خصوصی برخوردار نباشد و عیان و پنهان زندگی وی یکی باشد، همه رفتارهای او براساس جبر و اکراه اجتماعی شکل می‌گیرد، در این صورت فاقد زمینه لازم برای اعمال اراده در جهت تکامل خواهد بود .
وی بیان داشت: از طرف دیگر فرصت بازاندیشی توسط عقل را برای ساختن روح خود و ارتباط گیری با خداوند و بازگشت به او را نیز از دست خواهد داد. فردی اینچنین بیشتر به دنبال آن است که به رفتارهای ظاهر سازانه خالی از محتوا و نفاق گونه رو آورد و به هم رنگ سازی شخصیت خود با وضعیت های مطابق با اجبارهای اجتماعی و نه برآمده از روح و روان خویش دست زند.
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی گفت: در حقیقت شخص در چنین وضعیتی مجبور و دستخوش وضعیت‌های موجود جامعه است و نمی‌تواند ارتباط نهانی با خداوند برقرار کند.
وی افزود: یکی از مهمترین راه های تکامل توبه است. انسان فاقد حریم خصوصی، فاقد فرصت خلوت است و انسان فاقد فرصت خلوت، فاقد فرصت بازاندیشی است و انسان فاقد بازاندیشی دستخوش امیال مواج در وضعیت های اجتماعی است و چون امکان توبه به‌عنوان امر نهانی برای او فراهم نیست، نمی‌تواند از این فرصت استفاده نماید.
استاد حوزه علمیه قم ادامه داد: به بیان دیگر خلوت انسان با خداوند عمدتا در شرائط داشتن “حیات اختصاصی بدور از دخالت دیگران” معنی و عینیت می‌یابد. گرفتن این حیات از فرد محروم کردن او از فرصت خلوت کردن با خداوند و اندیشیدن برای بازگشت مدام او به سوی پروردگار است.
خاستگاه بودن حیات خصوصی برای دو کارکرد مهم
وی گفت حریم خصوصی در منطق اسلام دارای دو نقش است؛ .یکی جایگاه بودن برای “خود بازاندیشی معنوی” جهت تکامل دینی، و دیگری خاستگاه بودن برای “خود بازسازی شخصیتی” جهت حضوریابی مستقل در جامعه است. با حذف حریم خصوصی، انسان به ”موجود منفعل اجتماعی” بدل می‌شود که تنها صورتی از اراده را با خود حمل می‌کند و از روحیه مستقل و اندیشه الهی مناسب جهت شرکت در حیات عمومی‌بی بهره است.
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی خاطرنشان کرد: بنابر آنچه گفته شد، حریم خصوصی اهمیت مضاعف می‌یابد و رعایت آن برای افراد به‌عنوان اصل قرار می‌گیرد. این نکته در ارتباط با حریم خصوصی فراتر از آن چیزی است که دراین‌باره در حقوق بشر مطرح است.
وی گفت: انسان های فاقد حریم خصوصی در یک جامعه رفتار میکانیکی دارند تا دینامیکی، و استقرار ارزش های اسلامی و انسانی در جامعه از رهگذر حضور دینامیکی افراد و البته در یک “نظم اجتماعی قانون محور” قابل تحصیل است و انسان های متحرک به حرکت میکانیکی بعد از مدتی ارزش ها را به سمت توخالی شدن به پیش می‌برند.
اصطلاح حریم خصوصی جدید ولی قابل پی گیری در فقه است
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی یادآورشد: اصطلاح حریم خصوصی در فقه به‌کار نرفته و واژه جدیدی است که به‌تازگی در ادبیات حقوق بشری مطرح شده است و امروزه به‌مثابه یک حق مهم برای انسان تلقی می‌شود.
وی اظهار داشت: در حقیقت با سه سؤال مواجه هستیم که ” آیا از نظر اسلام این حق که ذکری از متعلق آن در ادبیات دینی و فقهی به چشم نمی خورد قابل پی گیری استنباطی هست یا نه؟”، “آیا در صورت قابلیت برای پی گیری، قابل اثبات است یا نه؟ به بیان دیگر آیا اسلام حریم خصوصی را قبول دارد یا خیر؟ و سؤال سوم این که در صورت اثبات، آیا به صورت مطلق آن را می‌پذیرد یا مشروط؟”.
رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی ادامه داد: در پاسخ سؤال اول باید گفت حکم حریم خصوصی در شرع قابل پیگیری است؛ چراکه واضح است اگر شارع در زمینه ای ادبیات آن زمینه را ارائه نکرده باشد، می توان از احکام مرتبط به آن حوزه و مناطات آن ها به حکم آن دست یافت.
وی یادآورشد: به‌عبارتی با وجود جدید بودن این اصطلاح، طرح آن در فقه معقول و ممکن به‌نظر می‌رسد. در حقیقت با مطالعه روشمند می‌توان دیدگاه شریعت را در ارتباط با این موضوع ( با اصطلاح ویژه آن) به دست آورد.
حقوق بشر اسلامی و حریم خصوصی
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی افزود: در مواجهه با نظرات اسلام در باب حقوق بشر می‌توان گفت اسلام دو حق کلان برای انسان قائل است: .حقوقی که کیان شخص وابسته به رعایت آن است و حقوقی که کیان شخصیتی شخص به آن وابسته می‌باشد. در خصوص اول می توان مثال به حق حیات زد؛ چراکه قوام شخص وابسته به رعایت این حق می‌باشد و برای دومی می توان به حریم خصوصی مثال زد؛ حقی که برپادارنده شخصیت او می‌باشد. بنابراین این حق مربوط به شخصیت فرد است، نه شخص او. با فقدان این حریم، کیان شخصیت او از بین می‌رود؛ چراکه شخصیت او منوط به کنترل اسرار خود در فضای شخصی می‌باشد.
وی افزود: بعد از پذیرش این تقسیم باید اضافه کرد که در زمینه کیان شخصیتی فرد، دو حیات خصوصی و عمومی‌برای او قابل تصور است. هریک از این‌دو دارای حقوقی است که رعایت آن در ارتباط تنگاتنگ با کیان شخصیتی اوست.
استاد حوزه گفت یکی از ادله تعبیه شدن منطق حرمت اسرار اشخاص در فقه ابتناء قضاوت بر بینات و اَیمان است. بینات و اَیمان به صورت نوعی متوجه به امور اجتماعی و نیمه اجتماعی است؛ یعنی آنچه از حریم خصوصی عبور کرده است و در فضای ارتباط خارج از حریم اختصاصی میان دو نفر یا بیشتر رخ می دهد و به ویژه بینات که نوعی در مرئی دیگران رخ دادن یک عمل را نشان می دهد. در حقیقت اسلام اینجا دخالت قضایی و اجرایی می‌کند. پیش از این مرز، حریم اختصاصی افراد است که حرمت دارد.
وی با اشاره به این که موارد ورود به حریم خصوصی به نفع مصالح جامعه، حداقلی است، گفت: استنباط فقهی مربوط به تعیین و ترسیم این موارد را نباید با شتابزدگی انجام داد؛ استنباط این موارد با حساسیت و دقت و به صورت حد اقلی جدی باید انجام بگیرد؛ چون اصل در اسلام حرمت به حیات اختصاصی افراد است.
چالش حریم خصوصی
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی ادامه داد: با انفجار رسانه و اطلاعات رسانه‌ای و ممکن شدن دستیابی به وضعیت های شخصی در فضای مجازی و رسانه‌ای، تعریف و یا حفظ این حریم به‌نحوی به چالش هایی برخورده است و این چالش موجب شده است تا دیدگاه‌هایی در ارتباط با آن و ضرورت بازتعریف این مفهوم یا حتی تزلزل این حق پدید آید.
وی گفت: منطق اسلام در زمینه حریم خصوصی بسیار جدی است و این در حالی است که رویکردهایی در میان غربیان روزی بیاید که به صورت جدی دیگر از حریم خصوصی سخن نگویند.
_____
حوزه
