شاگردان امام(ع) از ملیت ها و مشاغل گوناگون بودهاند؛ به طوری که شیخ طوسی در پسوند برخی از این نام ها از کوفه، یمن، بصره، قم، مدائن، تفلیس، موصل و ….. نام برده است.
حجت الاسلام والمسلمین محمدجواد طبسی، در دوره کوتاه مدت «امام صادق(ع) شناسی» که در حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) برگزار شد، با اشاره به بحث امامت تا شهادت آن امام همام، اظهار داشت: بحث درباره امام صادق(ع) آنقدر ریشه دار است که حتی ارائه نمودن آن به عنوان فهرست، کار مشکلی است.
وی ادامه داد: حضرت(ع) آنطوری که مورخان آوردهاند در روز ۱۷ ربیع الاول سال ۸۳ هجری در مدینه به دنیا آمدند که در کتب مرحوم شهید، مصباح کفعمی، مرحوم طبرسی و …. آمده است.
این استاد حوزه اضافه کرد: قول دیگری نیز وجود دارد و آن این است که حضرت در سال ۸۰ یا ۸۶ هجری متولد شده باشند که در فصول المهمه و کشف الغمه به آن اشاره شده است.
حجت الاسلام والمسلمین طبسی با بیان اینکه در زمان شهادت حضرت اختلافی نیست، خاطرنشان ساخت: شهادت حضرت را غالب مورخان در ۲۵ شوال سال ۱۴۸ هجری عنوان کردهاند که مدت امامت حضرت ۳۴ سال بوده و بنابر قول مشهور در سن ۳۴ سالگی به امامت رسیدهاند.
*لقبی جامع
این محقق حوزوی یادآور شد: دوران امامت امام صادق(ع) بیشتر از تمام امامان معصوم(ع) بوده و به تعبیری لقب شیخ الائمه(ع) برای ایشان در نظر گرفته شده بود و سن ایشان نیز نسبت به بقیه امامان بیشتر بوده است.
وی تصریح کرد: دوران امامت امام صادق(ع) معاصر با چند نفر از خلفای غاصب أموی و چند نفر از خلفای غاصب عباسی بوده است.
این استاد حوزه افزود: هشام بن عبدالملک، ولیدبن هشام(سال ۱۲۵)، ابراهیم بن ولید(سال ۱۲۶ تا ۱۲۷)، مروان حمار(سال ۱۲۷ تا ۱۳۲) از خلفای أموی و همچنین ابوالعباس سفاح( سال ۱۳۲ تا ۱۳۶) و ابو جعفر منصور(سال ۱۳۶تا ۱۵۸) از خلفای عباسی از افرادی بودند که در زمان امام جعفر صادق(ع) حکومت را در دست داشتند.
حجت الاسلام والمسلمین طبسی بیان داشت: امام صادق(ع) در زمان ابو جعفر منصور در ۲۵ شوال سال ۱۴۸ هجری به شهادت رسید.
این محقق حوزوی با اشاره به اینکه در زمان خلافت أموی، حضرت تنگنایی نداشته و سخت گیری برای ایشان نبوده است، گفت: چراکه أموی ها رو به ضعف بوده و این ضعف برای ابوالعباس سفاح از خلفای عباسی نیز بوده است؛ اگرچه در زمان وی امام کمی محدودیت داشتند؛ اما فشارها بیشتر در زمان ابوجعفر منصور بر امام تحمیل میشده و ۱۰ سال امام در بدترین شرایط قرار داشت.
وی در ادامه اظهار داشت: از برنامه های اولیه حضرت در ابتدای امامت، شناساندن و معرفی خود به مردم بود که البته کار آسانی نیز نبوده است. (بحار ج ۴۷ ص ۳۵)
این استاد حوزه ابراز داشت: حضرت در چندین سال امامت چون به افرادی ناباب و ناآگاه مبتلا بودند، اجبار داشتند که این مسائل را اظهار کرده و به روشن شدن شخصیت خود بپردازند تا مردم را بیدار و روشن کنند.
حجت الاسلام والمسلمین طبسی خاطرنشان ساخت: استجابت دعا، شناخت از تمام زبان ها و لغات، اظهار معجزه و پیشگویی از جمله اعمالی بود که حضرت برای شناساندن خود از آنها استفاده میکردند و علامه مجلسی در جلد ۴۷ بحارالانوار نزدیک به ۲۷۰ مورد از این افعال را آورده است.
*پهن کردن سفره علمی
وی تصریح کرد: مسئله مهم دیگری که باید به آن اشاره کرد، پهن کردن سفره علمی در زمان این امام همام است؛ چراکه ایشان پس از شهادت پدر خود امام محمد باقر(ع)، ۳۴ سال عهده دار این مسئله بوده و برخی گفتهاند: ۶۵ درصد از تراث شیعی از امام صادق(ع) است.
این استاد حوزه گفت: کتابهایی نظیر وسائل الشیعه، بحارالانوار، مستدرک و … روایات بسیار زیادی از امام صادق(ع) نقل کردهاند که تعداد آنها بسیار بالاست.
وی یادآور شد: از امام صادق(ع) حدود ۴۰۰۰ نفر روایت نقل کردهاند که شیخ طوسی اسامی ۳۲۰۸ نفر از آنها و برخی اسامی همه این چهارهزار نفر را آوردهاند.
*ملیت و مشاغل شاگردان امام(ع)
این محقق حوزوی با اشاره به ملیت ها و مشاغل شاگردان امام جعفر صادق(ع)، اظهار داشت: شاگردان امام(ع) از ملیت ها و مشاغل گوناگون بودهاند؛ به طوری که شیخ طوسی در پسوند برخی از این نام ها از کوفه، یمن، بصره، بغداد، قم، مدائن، تفلیس، سیستان، اصفهان، کاشان، مرو، سرخس، موصل و ….. نام برده است.
حجت الاسلام والمسلمین طبسی افزود: همچنین مشاغلی که برای آنها ذکر شده است نیز تعجب آور است؛ چراکه مشاغلی همچون خباز، گندم فروش، قاضی، سراج، خراط، نفاس، خیاط، عطار، حجام، روغن فروش و ….. نام برده شده است.
*قابل توجه طلاب و روحانیون!
وی در پایان تأکید کرد: طلاب و روحانیون باید به زندگی این متعلمین توجه کرده و از آنها یاد بگیرند؛ چراکه آنان از راه های دور و با مشاغل گوناگون بر سر درس حضرت حاضر شده و شهریه ای نیز دریافت نمیکردند؛ بلکه وجوهات خود را نیز می دادند و این افراد بودند که راوی روایات امام بوده و آن را به دست ما رساندهاند.
____
حوزه