موعود پایگاه اینترنتی موعود
مرحوم شیخ طوسی(ره) در کتاب «رجال» خود، اصحاب و شاگردان امام محمدباقر(ع) را ۴۶۲ نفر مرد و دو زن ذکر می‌کند که در این میان، نام سه ایرانی نیز مشاهده می‌‌شود.
امام محمد باقر(ع) در نخستین روز ماه رجب سال ۵۷ هجری در مدینه متولد شد و پس از ۵۷ سال عمر شریف و پربرکت، در هفتم ذی‌الحجه سال ۱۱۴ هجری مسموم شد و به شهادت رسید.
آن حضرت با تأسیس نخستین دانشگاه اهل بیت شاگردان و اصحاب بسیاری را تربیت کرد که در این میان عده‌ای از ایرانیان نیز افتخار شاگردی و ملازمت با امام محمدباقر(ع) را داشتند:
۱ـ حمّاد بن ابی سلیمان
ابو اسماعیل حمّاد بن ابی سلیمان از ایرانیان مقیم کوفه و پدرش فرمانروای اصفهان بود که در جریان فتح آن شهر در زمان خلیفه دوم به دست ابوموسی اشعری به همراه خانواده اسیر شد و سپس در حضور خلیفه دوم، اسلام آورد.
حمّاد پس از کسب علوم مقدماتی پای درس صادقین(ع) نشست و به حدی در کسب دانش پیش رفت که دانشمندان اسلامی از وی به عنوان امام، مجتهد، فقیه، جواد و کریم یاد کردهاند و او را به کثرت حدیث توصیف کردهاند.
اکثراً او را شیعه دانسته‌اند که در سال ۱۲۰ قمری به رحمت ایزدی پیوست.
۲ـ داوود بن ابی‌هند سرخسی
داوود بن ابی عذافر قشیری سرخسی، اصالتاً خراسانی و اهل سرخس بود. زادگاه او مرو بود اما به دلیل اقامت در بصره به بصری نیز شهرت یافت. لقب قشیری هم به این دلیل است که پدر داوود، مولای زنی از قشیری‌ها بود.
او را امامی‌مذهب و ثقه دانسته‌اند که در علم تفسیر در عصر خود شهره بوده است. نقل است داوود ۴۰ سال پنهان از دیگران روزه گرفت؛ بدین ترتیب که به هنگام خروج از خانه با تظاهر می‌کرد روزه ندارد، غذای خود را بر می‌داشت و به دنبال کسب روزی بیرون می‌رفت؛ ولی در بین راه آن را به فقرا می‌داد و شب هنگام به خانه بر می‌گشت و افطار می‌کرد.
وفات داوود در سال ۱۴۰ قمری در راه مکه اتفاق افتاد.
۳ـ محمد بن اسحاق
محمد بن اسحاق بن یسار بن خیار، اصالتی مسیحی داشت و اجداد او اهل عین‌التّمر (منطقه‌ای در ایران عصر ساسانی) بودند. پدربزرگ او در عصر خالد بن ولید اسیر شد، به مدینه رفت و مسلمان شد.
محمد بن اسحاق دوران کودکی و نوجوانی را در مدینه گذراند، سپس در ۳۰ سالگی برای بهره‌گیری از اخبار سیره‌نویسان به مصر رفت و پس از پیروزی عباسیان بر امویان، به عراق سفر کرد و مدتی در کوفه و ری اقامت گزید.
در زمان خلافت منصور، کتاب معروف خود «مغازی» را تألیف کرد که نخستین سیره نسبتاً جامع درباره پیامبر(ص) به شمار می‌رود.
او حافظه‌ای بسیار قوی داشت و احادیث زیادی را حفظ بود، به همین دلیل برخی او را «امیر المحدثین» خوانده‌اند. ابن اسحاق در سال ۱۵۱ قمری در بغداد درگذشت.
____
فارس
