موعود پایگاه اینترنتی موعود
امروز پانزدهم محرم مصادف با سالروز حمله به کعبه معظه توسط سپاهیان یزید در سال ۶۴ هجری قمری است. پرسشی که مطرح می‌شود این است که آیا مگر نه این است که خداوند متعال کسی که قصد تخریب کعبه را داشته باشد به وی امان نخواهد داد و همچون اصحاب فیل آنان را نابود می‌کند، پس این واقعه تاریخی چگونه با این اعتقاد توجیه پذیر است؟
به گزارش موعود، پس از مرگ معاویه در ۱۵ رجب ۶۰، پسرش یزید از این تاریخ تا ۱۴ربیع‌الاول ۶۳ کمتر از سه سال خلافت کرد و هر سال، جنایتی هولناک را مرتکب شد.یزید در محرم ۶۱، واقعه مصیبت‌بار عاشورا را پدید آورد، سپس با کشتار مردم مدینه واقعه حره را موجب شد و در سال ۶۳ق با اعزام لشکر خود به مکه برای سرکوبی شورش عبدالله بن زبیر، خانه خدا را تخریب کرد.
عبدالله بن زبیر در مکه گروهی از مردم را گرد خود جمع کرده و ضمن مخالفت با یزید خود را خلیفه نامیده بود. سپاه شام با محاصره مکه، بر اهالی آن شهر سخت گرفت. شامیان سپس بر روی کوه‌های اطراف مکه، منجنیق های بزرگی نصب کرده و به وسیله آن‌ها شهر را سنگباران کردند.
مردم به مسجدالحرام پناه بردند تا زنده بمانند، ولی حصین بن نمیر سردار لشکر شام، دستور داد مسجدالحرام را نیز نشانه بگیرند و در اثر سنگباران منجنیق‌ها، خانه خدا تخریب شد. با این حال سپاه یزید نتوانست مکه را تصرف کند و اندکی بعد خبر رسید یزید در ۱۴ ربیع الاول به هلاکت رسیده است.
با این خبر، لشکر شام شهر مکه را به حال خود رها کرد و عبدالله بن زبیر، زمام‌دار حجاز شد. پس از آنکه مروان در شام، خود را خلیفه نامید، لشکری را به حجاز فرستاد و عبدالله بن زبیر را سرکوب کرد.
از عجایب تاریخ
یکی از از عجایب تاریخ صدر اسلام این است که؛ سید و سالار شهیدان به خاطر احتمال کشته شدن در مکه و جهت حفظ و حرمت این سرزمین، مناسک حج خویش را به عمره مفرده تبدیل و این سرزمین را به سوی کوفه ترک و لیکن زبیریان طالب قدرت برای حفظ ریاست وجان خویش، خود را متحصن در کعبه کرده و موجبات بی احترامی‌به آن بیت شریف را پدید آوردند.
چرا خداوند «کعبه» را از گزند امویان نجات نداد؟
پرسشی که مطرح می‌شود این است که آیا مگر نه این است که خداوند متعال کسی که قصد تخریب کعبه را داشته باشد به وی امان نخواهد داد و همچون اصحاب فیل آنان را نابود می‌کند، پس این واقعه تاریخی چگونه با این اعتقاد توجیه پذیر است؟
برای پاسخ به این پرسش در ابتدا نکته ای تاریخی درباره هجوم به خانه خدا توسط امویان در عصر زبیریان بیان می‌کنیم:
دو بار هتک حرمت خانه خدا در زمان عبدالله بن زبیر سال ۶۳ ه ق در جریان «جنگ حره» لشکریان یزید به فرماندهی حصین بن نمیر به قتل عام مردم مدینه و سپس برای سرکوبی عبدالله بن زبیر مکه را محاصره کردند. وی به خانه کعبه پناه برد و لذا لشکریان یزید، داخل مسجدالحرام و کعبه را سنگباران کردند که در اثر آن قسمتی از کعبه خراب شد و پرده و سقف آن آتش گرفت. در این هنگام یزید مرد و سپاه امویان محاصره مکه را نیز ترک کردند.
مرحله دوم، بعد از مرگ یزیدبن معاویه بود که عبدالله بن زبیر مردم را به بیعت با خود دعوت کرد و تدریجا بیشتر مردم حجاز، عراق، فارس و خراسان (تمام ممالک اسلامی آن روز) به جز مصر و شام، خلافت او را قبول کردند. مدت خلافت او هشت سال و اندی طول کشید تا اینکه عبدالملک بن مروان، حجاج بن یوسف را با سپاهی به جنگ او فرستاد. عبدالله باز نیز به خانه کعبه پناه برد!
حجاج مکه را محاصره کرد و از منجنیق هایی که بر بالای کوه «ابوقبیس» نصب کرده بود، خانه کعبه را خراب کرد و داخل مسجدالحرام را سنگباران نمود. عبدالله بن زبیر در این جنگ کشته و حکومت ناحق زبیریان پایان پذیرفت.
اندکی دقت درمی‌یابیم که سید و سالار شهیدان به خاطر احتمال کشته شدن در مکه و جهت حفظ و حرمت این سرزمین، مناسک حج خویش را به عمره مفرده تبدیل و این سرزمین را به سوی کوفه ترک و لیکن طالبان قدرت چگونه برای حفظ ریاست وجان خویش خود را متحصن در کعبه کرده و موجبات بی احترامی‌به آن بیت شریف را پدید آوردند.
دیدگاه قرآن درباره امنیت کعبه
الف. خداوند در قرآن به عنوان یک سنت تغییرناپذیر فرموده: هر کس قصد سوء نسبت به کعبه داشته باشد و بخواهد با تخریب آن، دین را از میان بردارد و با ویران کردن آن، پرستش خدا را بمیراند و خلاصه اینکه هر کس که خواهان کجروی ظالمانه در کعبه باشد، خداوند او را عذابی دردناک میچشاند [۱]، آن سان که اثری از او باقی و پابرجا نماند و بر آن اساس، آن معجزه الهی در عامالفیل روی داد و سپاه اَبرهه به عذاب الهی گرفتار آمد. [۲]
حال اگر کسی معتقد به کعبه باشد و قصد تخریب آن را نیز نداشته باشد ولیکن به عللی به آن ضربه زند هر چند گناهی بسیار عظیم مرتکب شده است، آیا شامل این آیه می‌شود؟
ج. خداوند متعال به سرزمین مکه سوگند یاد کرده است و بلافاصله می‌فرماید و آن سرزمینی که تو ای پیامبر خدا (ص) در آن باشی! [۳]
بنابراین، خداوند به سرزمین و به مکهای سوگند یاد می‌کند که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم در آن باشد وگرنه مکه بدون پیامبر و کعبه بدون ولایت [۴] خانهای عادی است. هر گاه حاکم جوری همچون عبدالله بن زبیر بر آن سرزمین پاک حکمرانی و در آن پناه گیرد، چه تضمینی بر حفاظت و صیانت از آن بیت عتیق وجود دارد؟
امویان و زبیریان هر دو ناحق بودند
در جنگ امویان و زبیریان هر دو ناحق بودند و از مصادیق بارز فتنه می‌باشند. عبدالله بن زبیر با شعار حق به جانب خونخواهی حضرت سیدالشهدا توانست نیروهای مخالفی را که از کشته شدن آن حضرت، به وجود آمده بود به طرف خودش جلب کند (هر چند خود از دشمنان آل علی و از مسببان اصلی جنگ جمل بود) و ادعای خلافت کرد. یزید و امویان نیز مظهر فساد و تباهی و قاتل سید الشهدا هستند. بنابراین جنگ بین این دو، جنگ دو باطل بوده است. [۵]
چه در جنگ اول یزید با ابن زبیر و چه در جنگ عبدالملک به فرماندهی حَجّاج ثقفی با آل زبیر همگی به ناحق بوده و منفور «ولی» زمان حضرت سید الساجدین بودند و طبق آیه قرآن، بیت الله الحرام با وجود ولی و امام به درجه رفیعی نایل می‌شود که مورد سوگند خداوند قرار می‌گیرد و اینجاست که مقام و قداست ولایت و پیوند آن با کعبه و ارزش «أرکان البلاد وساسه العباد» [۶] معلوم می شود.
دیدگاه شیخ صدوق در این باره
اندیشمند نامدار شیعه، شیخ صدوق (علیهالرحمه) در این باره می‌گوید: آنچه درباره اصحاب فیل جاری شد بر سر حَجّاج نیامد؛ زیرا هدف مستقیم حَجّاج، ویرانی کعبه نبود، بلکه منظورش دستگیری ابنزبیر بود و آن مرد (ابنزبیر) ضدّ حق، یعنی مخالف حضرت علیبن الحسین، امام سجّاد (علیه السلام) بود.
وقتی این مرد ضدّ حق، در کعبه متحصن شد، خداوند اراده فرمود برای مردم بیان کند که به این ضدّ حق پناه نخواهد داد، از اینرو مهلت داد تا کعبه را بر سر او ویران کنند [۷].
پس تفاوت میان «ابرهه» و «حَجاج» و «حصین بن نمیر» در این است که ابرهه ستمگر قصد داشت قبله و مطاف را ویران سازد، چون در آن هنگام کعبه، قبله و مطاف حُنفا بود چنان که مطاف دیگران نیز بود و امّا حَجاج ستمگر که بر ظالم دیگری همچون خود مسلط شده بود، قصد بدی نسبت به کعبه (به عنوان قبله و مطاف)، نداشت و خواستار نابودی اسلام و دین حنیف نبود، اگرچه خودش دیانت نداشت. امّا مقصود وی در آن هنگام فقط غلبه بر ستمگری دیگر بود. [۸]
پی نوشتها:
[۱] سوره حج، آیه ۲۵. ومنْ یُرد فیه بإلحادٍ بظلمٍ نذقه من عذابٍ ألیم؛ هر که را قصد کجروی و ستمکاری در کعبه داشته باشد، عذابی دردناک میچشانیم.
[۲] – سوره مبارکه فیل، آیات ۵ ۱. واقعه اصحاب فیل در چند کیلومتری مکه مکرمه در بین مشعر الحرام و منا اتفاق افتاد که به وادی محسر (سرزمین عذاب) معروف است.
[۳] سوره بلد، آیات ۲ ۱.
[۴] در همین زمینه روایاتی از ائمه (علیهمالسلام) رسیده است که در برخی جوامع روایی تحت عنوان «بابُ مَن أراد الکعبه بسوء» آورده شده است. (من لا یحضر، ج۲، ص۲۴۸؛ و وافی، ج۱۲، ص۵۳).
[۵] وکذلک نولّی بعض الظّالمین بعضاً؛ سوره انعام، آیه ۱۲۹.
[۶] مفاتیح الجنان، زیارت جامعه کبیره.
[۷] من لا یحضر، ج ۲، ص ۲۴۹.
[۸] صهبای حج، آیت الله جوادی آملی، ص ۱۰۴
منبع: حج
