موعود پایگاه اینترنتی موعود
از سال ۲۰۰۳ و پس از حمله آمریکا به این کشور به‌طور میانگین ماهانه هزار نفر در این کشور جان خود را در حملات و انفجارها از دست داده‌اند و حالا هم این کشور با سرطانی به نام داعش دست و پنجه نرم می‌کند. کشوری که زمانی ارتش آن در منطقه مشهور بود اما چه مسیری را طی کرد تا به جولانگاه گروه‌های تروریستی و نقطه راحت بمبگذارهای انتحاری تبدیل شد ؟ نیروهای امنیتی این کشور چرا در یک دهه گذشته نتوانسته‌اند امنیت را تأمین کنند و گروهی مانند داعش به راحتی در ابتدای ورودش به خاک عراق شهرها را یکی پس از دیگری تصرف کرد؟
شهرهایی که حالا آزادی هر کدام از آنها هفته‌ها زحمت و زمان می‌برد و خیلی‌ها امیدوار هستند تا شاید با متحد شدن مردم و ارتش این کشور بار دیگر نقشه عراق بتواند از نقاط سیاه داعش خالی شود. ارتش عراق برای صدام دیکتاتور سابق این کشور نقش حیاتی داشت و به همین‌خاطر بعثی گری در آن بسیار پررنگ بود. گفته می‌شود که در زمان حمله آمریکا نزدیک به ۶هزار نظامی عراق جزو مقام‌های ارشد حزب بعث بودند. پس از حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ دو روند درباره ارتش این کشور که خیلی از مقام‌های ارشد آن ریشه‌های بعثی داشتند در پیش گرفته شد. مسئله بعثی‌زدایی از ارتش حرفی نبود که کسی موردی با آن داشته باشد. نظامیانی که ریشه بعثی داشتند با شیعیان این کشور عناد خاصی داشتند و از برکناری صدام خشمگین شده بودند.
اما مسئله‌ای که باعث شده اوضاع امنیت و هسته نظامی عراق نتواند تاکنون هم درست شود اقدام به انحلال ارتش عراق به بهانه پاکسازی بود. پل برمر حاکم غیرنظامی آمریکا در عراق کسی بود که این برنامه را اجرا کرد. وی انحلال ارتش سابق رژیم صدام و کلیه سازمان‌های دفاعی و امنیتی این رژیم را اعلام کرد تا عراق عملاً وابسته به نیروهای امنیتی آمریکا شود. برمر در آن زمان درباره انحلال ارتش، وزارت دفاع و سازمان‌های امنیتی عراق گفت: این اقدام با هدف نشان‌دادن این موضوع است که صدام برای همیشه رفته است.
برمر برخلاف نظر بسیاری از کارشناسان که ارتش عراق را برای امنیت داخلی و خارجی این کشور حیاتی می‌دانستند نیروهای نظامی و امنیتی عراق را با ۳۸۵ هزار نیرو در ارتش، ۲۸۵ هزار نیروی پلیس و ۵۰ هزار نیروی گارد ریاست‌جمهوری منحل کرد. این اقدام باعث شد تا نظامیان عراقی که بسیاری از آنها افراد کارآزموده و حرفه‌ای بدون وابستگی به حزب بعث بودند خشمگین و عصبانی خانه‌نشین شوند. اخراج ده‌ها هزار نیروی امنیتی که زندگی‌شان از فعالیت در ارتش و پلیس تأمین می‌شد عملاً قدم دیگری بود تا عراق به جای کشوری آزاد شده از دیکتاتوری عملاً به کشوری تحت اشغال تبدیل شود.
این اقدام باعث شد تا علاوه بر فروپاشی ارتش عراق گروه زیادی از این نظامیان به مخالفان و کسانی که به‌دنبال ایجاد ناآرامی در عراق بودند بپیوندند. فرمانده نیروهای آمریکایی در ۱۷آوریل سال ۲۰۰۳اعلام کرد حتی یک گردان عراقی باقی نمانده و اکثر سربازان و افسران عراقی به منازل‌شان بازگشته‌اند. اکثریت این سربازان شیعه و افسران نیز سنی بودند. هرچند پل برمر هنوز هم از تصمیم خود برای انحلال سازمان‌های امنیتی عراق دفاع می‌کند اما انتقاد از این اقدام آمریکا هنوز هم جنجالی است.
کشوری که بدون ارتش ماند
آمریکایی‌ها می‌گویند در دوران بازسازی عراق ۲/۲۰میلیارد دلار برای تجهیز و آموزش ارتش عراق هزینه کرده‌اند اما حالا این سؤال را خود آمریکایی‌ها هم دارند که این پول در واقع صرف چه چیزی شده است؟ تعداد نیروهای فعال ارتش عراق در حال حاضر ۲۷۱هزار و ۵۰۰افسر و سرباز در کنار ۵۲۸هزار و ۵۰۰نیروی ذخیره است. بودجه ارتش ۶ میلیارد دلار یا ۸درصد شاخص تولید داخلی این کشور اعلام شده که رقم کمی‌به‌حساب نمی‌آید.
با این عدد و رقم اکنون برخی می‌گویند نیروهای داعش آموزش دیده‌تر و مجهزتر از قوای دفاعی یک کشور شده‌اند. آنتونی زینی ژنرال بازنشسته آمریکایی که زمانی ریاست فرماندهی مرکزی نیروهای آمریکایی را در خارج از این کشور برعهده داشته درباره انحلال ارتش عراق توسط برمر می‌گوید: انحلال ارتش عراق و رهاکردن کسانی که اسلحه داشتند بدون اینکه نظارتی روی آنها باشد و حقوق ماهانه به آنها پرداخت شود، اشتباه بود و همین سبب شد آنها بعدا به افرادی خطرناک تبدیل شوند زیرا آنها افراد نظامی آموزش دیده بودند. ما اکنون می‌بینیم برخی اعضای داعش افسران سابق ارتش عراق بوده‌اند. آنها با مهارت‌ها و دانش نظامی‌که داشتند توانستند به داعش کمک کنند به‌راحتی ارتش عراق را شکست دهد.
شهرهایی که بدون دفاع ماندند
در‌واقع بیشتر از آنکه ماجرای ورود و پیشروی اولیه داعش در عراق به قدرت و تدارکات این گروه مربوط باشد مرتبط با خلأ امنیتی و نبود نیروهای نظامی‌کارآزموده‌ای بود که نیاز حیاتی هر کشوری به‌حساب می‌آید. گفته می‌شود در موصل حدود ۱۵۰هزار نیروی امنیتی شهر را در مقابل حدود هزار تا ۲هزار نیروی داعش رها کردند و در‌واقع موصل با خلأ نیروهای امنیتی تقدیم داعش شد. در بسیاری از شهرها و روستاهای دیگر عراق هم اتفاق مشابهی افتاد.
در‌واقع کشوری که در یک دهه گذشته هر روز شاهد انفجار، حمله و کشتار بوده در کنار بی‌ثباتی سیاسی و اختلاف‌ها در مثلث شیعیان، سنی‌ها و کردها بحران اصلی آن به‌خاطر نبود هسته قدرتمند نظامی‌بوده است. منابع آگاه همچنین از فساد گسترده در ارتش عراق طی یک دهه گذشته خبر داده‌اند. گفته می‌شود که با فساد اداری گسترده در میان نیروهای مسلح عراق فرماندهان ارتش به جای تأمین امنیت عراق به خرید و فروش پست مشغول بوده‌اند. ردپای این فساد را می‌توان در ارتباط برخی مقام‌های ارشد ارتش در همکاری با گروه‌هایی که قصد نا‌امنی در عراق را داشتند، دید. در مقطعی که حملات القاعده در شهرهای عراق افزایش پیدا کرد گروه‌های شبه‌نظامی سنی موسوم به بیداری از نیروهای سنی تشکیل شد و بعدها همین نیروها توسط آمریکایی‌ها وارد ارتش عراق شدند.
فلج‌کردن ارتش بدون تجهیزات
شاید قبل از حملات داعش و پیشروی اولیه راحت این گروه تروریستی از سوریه به داخل عراق خیلی‌ها خبر نداشتند که ارتش عراق بدون داشتن تجهیزات لازم عملاً وسیله‌ای برای دفاع از کشور در اختیار نداشته است. نیروی هوایی عراق که تقریبا فاقد جنگنده بود و در عرض یک هفته از شروع حملات آخرین موشک‌های هل‌فایر خود را علیه نیروهای داعش شلیک کرد. زمانی که نوری مالکی چند‌ماه قبل از حملات داعش با درخواست دریافت تسلیحات جنگی مانند بالگردهای جنگی به واشنگتن رفت با جواب رد کاخ سفید دست خالی بازگشت.
در‌واقع آمریکایی‌ها پس از آنکه نتوانستند توافقنامه امنیتی با عراق را امضا کنند با خروج نیروهای خود در سال ۲۰۱۱ تلاش کردند تا ارتش عراق دست و پا بسته باقی بماند. آمریکایی‌ها هسته اصلی دفاع عراق از خود را منحل کردند و نظامیان را بدون تسلیحات باقی گذاشتند. ساختار و خیانت برخی مقام‌های ارتش در کنار محدودیت‌هایی که آمریکا در ارائه تسلیحات به تلافی امضانشدن توافقنامه امنیتی با بغداد اعمال کرد باعث شد تا عراق نه از داعش که از درون خود ضربه بخورد.
منبع: همشهری
