اینکه حضرت از زمان ظهورشان خبر دارند یا نه! دو نظر از علما وجود دارد. برخی علمای شیعه به خاطر تشبیهی که زمان ظهور با زمان قیامت شده، آن را خارج از علم امام می دانند ولی…
احادیث ما و آنچه از مجموع آراء در این زمینه به دست میآید، سخت متناظر و گوناگون است، از این روست که شماری از بزرگان بر آن بودهاند که آن حضرت نیز نسبت به زمان ظهور آگاهی خاصی ندارند و تنها پس از صدور امر حضرت حق برای قیام است که از زمان وقوع آن اطلاع مییابند.
با این همه اما، ما بر آنیم که ولی عصر(عج) از زمان خروج و انقلاب جهانی خود آگاه هستند و به روشنی میدانند که در چه زمانی این امر صادر میشود. این نظر ما مبتنی بر روایاتی است که درباره حیطه علم و نیز چگونگی شخصیت آن حضرت صادر شده است.
حجت الاسلام جواد جعفری، استاد مرکز تخصصی مهدویت در این باره پاسخ می دهد:
امام عصر(ع) از زمان ظهور خود اطلاع دارند؟ اگر اطلاع دارند، چرا می فرمایند برای تعجیل در فرج دعا کنید؟
در رابطه با اینکه حضرت از زمان ظهورشان خبر دارند یا نه دو نظر از علما وجود دارد. برخی از علمای شیعه به خاطر تشبیهی که زمان ظهور با زمان قیامت شده آن را خارج از علم امام می دانند. در روایتی که در کتاب کمال الدین شیخ صدوق آمده در جریان شعر دعبل که برای امام رضا(ع) می خواند، دعبل از امام رضا(ع) می پرسد؟ آن قائمیکه از فرزندان شماست کی می آید؟، امام در پاسخ دعبل می فرمایند: مثل ظهور امام زمان(ع) همانند زمان قیامت است، بعد اشاره میکنند به آیه ۱۸۷ سوره اعراف که مساله قیامت وقتش برای هیچکس معلوم نیست جز خدا، این اتفاق امر سنگینی است و ناگهانی رح می دهد.
با توجه به تصریح امام به ناگهانی بودن قیامت، برخی گفتهاند که وقتی زمان ظهور مثل زمان قیامت است و خدا می فرماید: من زمان قیامت را به هیچ کس نمیگویم. پس ظهور را هیچکس نمی داند ولی برخی میگویند، پس امام زمان(ع) هم زمان ظهور خود را نمی دانند.
در مقابل برخی از اندیشمندان شیعه به آیه دیگری استناد میکنند که آیه ۲۵ و ۲۶ و ۲۷ سوره جن است که وقتی سخن از قیامت است، خدا می فرماید: ای پیامبر(ص) به مردم بگو که من نمی دانم این قیامت کی فرا می رسد. خدا از زمان قیامت آگاهی دارد و هیچکس را بر این غیب مطلع نمیکند. مگر فرستادگانی که خداوند آنها را برگزیده است.
استثنایی در این آیات آمده که خدا می فرماید: من زمان قیامت را به عده ای اطلاع می دهم. پس اگر زمان ظهور مانند زمان قیامت است، اگر زمان قیامت را وقتی عده ای از بندگان می دانند. پس زمان ظهور را می دانند، طبق این استدلال برخی میگویند: زمان ظهور را امام زمان(ع) می دانند.
پس در رابطه با دعا برای تعجیل در فرج باید گفت که در عین حال که امام عصر(ع) می دانند. وقت ظهور چه زمانی است. اما این را هم می دانند که دعا تاثیر دارد و اگر مردم دعا کنند. همان سال ظهور می تواند تغییر پیدا کند. در روایات آمده که امام صادق(ع) می فرمایند: بنی اسرائیل ۴۰ صبح از خدا خواستند که منجی را برساند و در اثر این دعا خداوند ۱۷۰ سال ظهور را جلو انداخت و این قانون در مورد شما شیعیان هم جاری است. که اگر ضجه بزنید، خدا باقی مانده دروان غیبت را میبخشد و ظهور را تسریع میبخشد.
مرگ ملک عبدالله از نشانه های ظهور است؟
ما حدیثی داریم در کتاب غیبت شیخ طوسی که از کتاب های معتبر شیعه است. در آن روایتی آمده که سند آن صحیح است، امام صادق(ع) فرمودند: هر کس برای من مرگ عبدالله را ضمانت کند، من برای او قائم را ضمانت میکنم، وقتی عبدالله از دنیا برود دیگر مردم بر کسی اجتماع نمیکنند و این امر حکومت به جایی منتهی نمیشود، مگر به صاحب شما، بعد از دنیا رفتن عبدالله کسی نمی تواند سال ها حکومت کند، عده ای حاکم میشوند ولی چند ماه بیشتر طول نمیکشد. راوی میگوید، پرسیدم: تغییر حاکم ها چقدر طول میکشد؟ که امام فرمودند: خیلی این طول نمیکشد.
از این روایت این مقدار می توان فهمید که عبداللهی که حاکم است. از دنیا می رود اما در این روایت اشاره نشده که این عبدالله حاکم کجاست اما این روایت به همین کلیت بیان شده که یکی از اتفاقات نزدیک ظهور از دنیا رفتن عبدالله است. اما این عبدالله کدام عبدالله است را نگفته چون قبلا حاکمانی در عربستان عبدالله بودهاند. ولی نمیشود که همین عبداللهی باشد که در روایت آمده، مهم شرایط ظهور است که باید زمینه را فراهم کرد.
اسامییاران امام زمان(ع) و مکان هایی که شهر این یاران است، درست است یا خیر؟
در نهج البلاعه امام علی(ع) اشاره ای به نام یاران یا شهر یاران امام زمان(ع) ندارد. البته برخی از اوصاف یاران آمده که بحث های کلی است. آنچه که در رابطه با یاران امام داریم، در کتاب دلائل الامامه بیان شده است.
در پایان این کتاب یک سرفصل تحت عنوان شناخت یاران امام زمان(ع) است. در آنجا سه حدیث را نقل میکند که هر سه یک سند دارند. در حدیث اول امام صادق(ع) فرمودند: بله امام علی(ع) ۳۱۳ نفر یار اصلی امام زمان(ع) را میشناسد و هر آنچه که می دانست را به امامان دیگر منتقل کرده و من هم می دانم.
راوی میگوید: از امام پرسیدم، میشود اسامی را به من هم بگویی. که حضرت فرمودند: برو فردا بیا، که وقتی فردا می رود. امام صادق(ع) نام شهرها و تعداد یاران از این شهرها را بیان میکنند. در روایت دوم نیز توضیحاتی در مورد حدیث دوم بیان میکنند و در حدیث سوم اسم یاران را هم بیان میکنند.
ولی چون خود کتاب دلایل الامامه دارای اعتبار کمی است و این روایات سندهای ضعیفی دارد. با توجه به این نکته ها ما نمی توانیم به اسامی این روایات اهتمام کنیم و اعتبار برایش قائل باشیم.